Azərbaycan miLLİ elmər akademiyasi folklor institutu

 Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər               ●             2014/1 
 
71
Beləliklə,  mühacirətdə  Azərbaycan  ziyalılarının  folklor  materiallarını 
toplama fəaliyyətini aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək etmək olar: 
–  Mühacirətdə  Azərbaycan  folkloru  Vətəni  təbliğ  etmək  məqsədilə  top-
lanmış, müxtəlif dillərə  tərcümə edilmiş və  yayımlanmışdır; 
–  Sovet  senzurasının  yasaqlarına  məruz  qalan  folklor  mətnlərinin  unu-
dulmasının qarşısını almaq  üçün belə əsərlərə xüsusi diqqət yetirilmişdir; 
–  Sovet siyasi rejiminin təhriki ilə təhrifə məruz qalan folklor örnəkləri 
bərpa edilməyə çalışılmışdır; 
– Mühacirətdəki folklorşünaslar dünyanın müxtəlif ölkələrində nəşr olu-
nan Azərbaycan folklor örnəklərilə bağlı münasibət bildirmişlər; 
– Folklor materiallarının toplanması ilə bağlı əsas istiqamətlər müəyyən-
ləşdirilmişdir; 
–  Hər cür basqıdan azad ölkələrdə nəşr edildiyindən mühacirətdə topla-
nan folklor materialları daha çox öz orijinallığını mühafizə etmişdir; 
– Mühacirətdə folklor  materialları, demək olar ki, dünya standartları sə-
viyyəsində,  bütün  lazımi  şərtlərə  uyğun  olaraq  toplanmış,  informator  haqqında 
bilgilər tam şəkildə öz əksini tapmışdır. 
– Toplama fəaliyyətilə mühacirlərin xanımları da yaxından iştirak etmiş-
lər ki, bu da həmin problemə ümummilli məsələ kimi çox ciddi əhəmiyyət veril-
diyini sübut etməkdədir;  
–  Mühacirətdə  Güney  və  Quzeyə  parçalamadan    –  Bütöv  Azərbaycan 
folkloru materialları toplanmışdır ki, bu da onların dəyərini artırmaqdadır;  
–  Mühacirətdə  Azərbaycanla  yanaşı,  İraq-türkmən  folklorunun  toplan-
masına da diqqət yetirilmişdir və s. 
 
İşin  elmi  nəticəsi:  Məqalədən  aydın  olur  ki,  mühacirətdə  Azərbaycan 
folklorunun toplanması, tanıtdırılması və dünyada təbliğinə xüsusi diqqət yetiril-
mişdir. Mühacirət folklorşünaslığının bu sahədə fəaliyyəti bir sıra fərqli özəllik-
lərə malikdir. 
İşin elmi yeniliyi: Azərbaycanın mühacir ziyalılarının folklor materialla-
rının toplanması, tərcüməsi, nəşri ilə bağlı fəaliyyətləri ilk dəfə araşdırılır. 
İşin  tətbiqi  əhəmiyyəti:  Məqalədən ali  və orta məktəblərdə  həm  müha-
cirət folklorşünaslarının fəaliyyətinin, həm də xalq ədəbiyyatının  ayrı-ayrı janr-
larının tədrisi zamanı mənbə kimi istifadə oluna bilər.  

---

 Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər               ●             2014/1 
 
72
ƏDƏBİYYAT 
 
1.  Abdülkadir  Suleyman.  Türk  kavımlarının  halk    edebiyatında  rus 
istilası inikası, “Azerbaycan yurt bilgisi”, İstanbul,  yıl 1, I,  sayı 1, s. 22-26 
2. Aşık Elesker. Hazırlayan Dr. Haver Aslan. İstanbul: Edebiyat Cephesi 
Gazetesi Matbaacılık ve Neşriyat, 1984 
3.  Bayatılar  (Azerbaycan  halk  manileri).  Derleyen:  Elmas  Yıldırım, 
Elazığ, Turan Basım Evi,1947 
4.  Baykara  Hüseyin.  Azerbaycan  İstiklal  Mücadelesi  Tarihi,  İstanbul, 
1975 
5.  Bəyzadə  Yusif.  Müəllimim  Əhməd  Cəfəroğlu,  “Vətən  səsi”  qəzeti, 
Bakı, 12 sentyabr 1991, № 35 (71)   
6.  Caferoğlu  Ahmet.  Tehlil  ve  tenkitler,  “Azerbaycan  Yurt  Bilgisi”, 
İstanbul, 1932, yıl 1, sayı 11, s. 408 
7.  Caferoğlu  Ahmet.  Azeri  Edebiyatında  İstiklal  Mücadelesi  izleri, 
“Azerbaycan  Yurt  Bilgisi”,  İstanbul,  1932,  yıl  1,  sayı  8-9,  s.  291-305;  sayı  10,  
339-348; sayı 11, s. 361-371; sayı 12, s. 426-434 
8. Caferoğlu Ahmet. Şarkta ve Garpta azeri tetkikleri, “Azerbaycan yurt 
bilgisi”, İstanbul, 1934, sayı 27, s. 96-102; sayı 28, s.136-141, sayı  29, s. 197-
200, sayı 30, s. 233-238 
9. Caferoğlu Ahmet. Folklorumuzda milli hayat ve dil bakiyeleri, C.H.P, 
Konferanslar serisi, Kitap 16, İstanbul, 1940, s. 21-36  
10.  Caferoğlu  Ahmet.  Kuzey-Doğu  İllerimiz  Ağızlarından  Toplamalar, 
Ordu,  Giresun,  Trabzon,  Rize  ve  yöresi  ağızları,  Türk  Dil  Kurumu 
yayınları:116, Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1994, XXVI 
11.  Caferoğlu  Ahmet.  Güney  Doğu  İllerimiz  Ağızlarından  Toplamalar, 
Malatya,  Elazığ,  Tunceli,  Gaziantep  ve  Maraş  vilayetleri  ağızları,  Türk  Dil 
Kurumu yayınları: 107, Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1995, XVIII 
12.  Caferoğlu  Ahmet.  Anadolu  İlleri  Ağızlarından  Derlemeler,  Van, 
Bitlis,  Muş,  Karaköşe,  Eskişehir,  Bolu  ve  Zonguldak  illeri  ağızları,  Türk  Dil 
Kurumu yayınları: 591, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1995, XXIII 
13.  Caferoğlu  Ahmet.  Doğu  İllerimiz  Ağızlarından  Toplamalar  I,  Kars, 
Erzurum,  Çoruh  ilbaylıkları  ağızları,  Türk  Dil  Kurumu  yayınları:  62,  Ankara, 
Ankara Üniversitesi Basımevi, 1995, XXV 
14. Caferoğlu Ahmet. Türk dili tarihi, İstanbul, Enderun kitabevi, 2000, I 
c., XIV + 200 s.; II c., IX 
15. Ənsərli Mirzə (Ləmbəli). Gəncəli professor Əhməd Cəfəroğlu, Bakı, 
Qartal, 1996 
16. Hacıbəyli Ceyhun bəy. Qarabağın dialekti və folkloru (Qafqaz Azər-
baycanı), Bakı, Ozan, 1999 
17. Hakki Behruz (Çöl gülü). Ata sözleri (Ata sözlerinin kökleri ve şifahi 

---

 Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər               ●             2014/1 
 
73
halk edebiyatından örnekler), Köln, Azerbaycan yayın evi, 1998 
18. Həqqi Behruz (Çöl gülü). Tapmacalar, bilməcələr, Köln, Azərbaycan 
yayın evi, 2000  
19.  Həqqi  Behruz.  Azərbaycanın  Qurvə  və  Gərus-Bicar  türklərinin  ağız 
ədəbiyyatından örnəklər, Bakı, Adiloğlu, 2008 
20.  Mehmetzade  Mirza  Bala.  Dede  Korkut,  “Kafkasya”,  Münih,  1952, 
№8, s.10-12 
21. Mehmetzade Mirza Bala. Dede Korkut ve komünizm, “Azerbaycan”, 
Ankara, 1975, yıl 24, sayı 214, s. 9-10 
22.  Rahmati  Nemat.  Tapmacalar,  Hamburq,  Verlag  auf  dem  Ruffel 
Engelschoff, 2003 
23.  Resulzade  Mehmet  Emin.  Dede  Korkut  destanları,  “Azerbaycan”, 
Ankara, 1952, yıl 1, sayı 6, s. 7-9 
24.  Richard  M.  Dorson.  The  father  of  folklore  –  Stis  Thomson  (1885-
1976), Journal American Folklore, 1977, XC, s. 3-7. 
 
 

---