Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. A. Bakixanov adına tariX İnstitutu
|
8) Ekoloji sağlamlıq; 9) İrsi mədəniyyət (29, s.330,331). Milli fəaliyyət proqramına ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı 44 layihə daxil edilmişdir ki, bu layihələrin 4-nün - “Abşeronun neftlə çirklənmiş torpaqlannın təmizləmnəsi”, “Təhlükəli civəli tullantılann Sumqayıtın Səthi Aktiv Maddələr zavodundan daşı- nıb basdınlması”, “Nərə balıqlannın artırılması məqsədilə Neft- çalada balıqartırma zavodunun tikilməsi” və “Ətraf mühitin idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi” layihəsinin Dünya bankı tarafin- dən maliyyələşdirilməsi qərara alınmışdır. Bundan əlavə, beynəl- xalq maliyyə qurumlannın vəsaiti hesabına bir sıra layihələr də işlənib hazırlanmışdır. Məsələn, Hollandiyanın ‘İvanko” şirkəti “Bakı buxtasının təmizlənməsi” layihəsinin həyata keçirilməsini öz üzərinə götürmüşdür (29,331). Almaniya hökuməti “Samur-Yalama milli parkının” yaradılması layihəsi üzrə Azərbaycana 2 mln 550 min avro yardım göstəraıəyi qərara almışdır (180, 6.04.2006). Beynəlxalq təşkilatlann yardımı ilə həyata keçirilən mühüm layihələrdən biri də Ümumdünya Vəhşi Təbiət Fondunun Gür- cüstan ofisi tərəfindən hazırlanmış “Qafqazın biomüxtəlifliyinin müasir vəziyyətinin təhlili və təxirəsalmmaz tədbirlərin hazır- lanması” proqramıdır. Bu proqram çərçivəsində respublikamızda artıq müəyyən işlər görülmüşdür. Məsələn, “Şahdağ”, “Talış” milli parkınm salınması, Naxçıvanda “Ordubad”, “Şahbuz”, həmçinin Zaqatala dövlət qoruğunun yaradılması, Zaqatala dövlət qoruğu- nun qonşu respublikalann (Gürcüstan, Dağıstan) xüsusi mühafizə olunan əraziləri ilə əlaqələndirilməsi taklifinin Şimali Avrasiya ümumdünya xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri Komissiya- sının fəaliyyət proqramına daxil edilməsi, yuxanda qeyd edildiyi kimi, Dünya Bankınm maliyya yardımı ilə Abşeron yanmadasın- dakı neftlə çirklənmiş toфaqlaпn rekultivasiyası, Dövlət Eko- logiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən respublikamızda “Təmiz istehsalat” proqramının tətbiqi, Bakı və Sumqayıtın ətraf mühitini çirkləndirən müəssisələrində - Dövlət Nefit şirkətində, Azərkimya istehsalat birliyində, Azəreneıji Səhmdar Cəmiyyətində Rusiya-Norveç markəzi tərəfindən bu proqramdan irali galan tadbirlarin həyata keçirilməsi buna misal ola bilar (29, 331-332). Son illərdə ətraf mühitin mühafizəsi ümumbəşəri səviyyədə narahatlıq doğurduğu üçün bu sahədə fəaliyyət göstərən bey- nəlxalq təşkilatlann əlaqələrinin genişləndirilməsi, koordinasiya edilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb etmişdir. Azərbaycan respublikası da bu istiqamətdə fəaliyyətini genişləndirmişdir. Тэксэ 1997- 2000-ci ilbrdə Türkiyə, Norveç, Gürcüstan, Qazaxistan, Moldova, Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikası ilə ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində hökumətlərarası birgə əməkdaşlıq sazişləri imzalanmış (29, 330), 1993-2002-ci illər ərzində Azərbaycan Respublikası bu sahədə 15 beynəlxalq konvensiyaya qoşulmuş və həmin sənədlər Milli Məclis tərəfindən ratifikasiya olunmuş- dur. Bu konvensiyalar aşağıdakılardır: 1) Ümumdünya mədəni və təbii irsinin qorunması haqqında konvensiya; 2) BMT-nin İqlim dəyişmələri üzrə çərçivə konvensiyası; 3) Ozon qatının qorunması üzrə 1985-ci il Yyana konvensiyası; 4) Gəmilərdən suyun çirklənməsinin qarşısının alınması üzrə 1973 və 1978-ci il London konvensiyası; 5) Sərhəddən keçən su axmlarının və beynəlxalq göllərin mühafizəsi və istifadəsi üzrə 1992-ci il Helsinki konvensiyası; 6) Su quşlannın yaşama yerləri kimi beynəlxalq əhəmiyyəti olan sulu-bataqlıq yerlər haqqında Ramsar konvensiyası; 7) Bioloji müxtəliflik haqqında 1992-ci il Rio-de Janeyro konvensiyası; 8) Avropanın vəhşi təbiəti, yabanı florası və təbii yaşayış mühi- tinin qorunması haqqında 1979-cu il Bern konvensiyası; 9) Kökü kəsilmək təhlükəsi qarşısında olan vəhşi fauna və yabanı flora növləri ilə beynəlxalq ticarət haqqında 1973-cü il Vaşinqton konvensiyası; 10) Sərhədlərarası kontekstdə ətraf mühitə təsirin qiymətlən- dirilməsinə dair 1991-ci il Finlandiya konvensiyası; 11) Ətraf mühitə dair məsələlər üzrə qərarlann qəbul edilmə- sində ictimaiyyətin iştirakı və informasiyanın alınması barədə 1998-ci il Orxus konvensiyası; 12) Təhlükəli tullantılann sərhədlərarası daşınmasına və zərər- sizləşdirilməsinə nəzarət haqqında 1989-cu il Bazel konvensiyası; 13) Səhralaşmaya qarşı mübarizə haqqmda Paris konvensiyası; 14) Bitkilərin qorunması üzrə 1951-ci il Roma konvensiyası; 15) Böyük məsafələrdə havanın transsərhəd çirkləndirilməsi haqqında konvensiya (12). Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 26 mart 2006-cı il tarixli “Azərbaycanda bioloji müxtəlifliyin qorunması və davamlı istifadəsinə dair” sərəncamı ilə əlaqədar olaraq “Azərbaycanda bioloji müxtəlifliyin qorunması və davamlı istifadəsinə dair 2006-2009-cu illər üçün Milli strategiya və fəaliyyət proqramı” hazırlanmışdır. Proqramda Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Milli Elmlər Akademiyası, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, Maliyyə Nazirliyi, Ədliyyə Nazirliyi, Xarici İşlər Nazirliyi, Təhsil Nazir liyi, Iqtisadi Inkişaf Nazirliyi, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Dövlət Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsi və yerli icra orqanlan qarşısında konkret vəzifələr qoyulmuşdur. Ətraf mühitin mühafi- zəsi ilə bağlı Milli strategiya və fəaliyyət proqrammın aşağıdakı istiqamətləri müəyyənləşdirilmişdir: - Bitki, heyvan, mikroorqanizmlərin genetik ehtiyatlannın qorunması; - Biomüxtəlifliyin səmərəli istifadəsi sahəsində qısa və uzun- müddətli proqramlann hazırlanması; - Ölkədə olan biomüxtəlifliyin genofondunun dünya standart- lan səviyyəsində məlumat bazasınm yaradılması; - Regional və beynəlxalq təşkilatların ekoloji təcrübəsindən, maliyyə mənbələrindən istifadə etməklə müasir texnologiyaların ölkəyə gətirilməsi və geniş tətbiqi; - Ətraf mühitə antropogen təsirin qiymətləndirilməsində icti- maiyyətin fəal iştirakı üçün imkanlann yaradılması; - Əhalinin ekoloji maariflənməsi ilə bağlı hüquqi, iqtisadi, təşkilati əsaslandırmanı müəyyən etməklə, ekoloji təhsilin fasi- ləsizliyinin təmin edilməsi (100, 25.03.2006). Bununla əlaqədar Respublika Prezidenti Ilham Əliyev 2006-cı il 30 mart tarixli “Ətraf mühitin qorunması sahəsində Azərbay- canın qoşulduğu beynəlxalq konvensiya və sazişlərin həyata keçirilməsinin daha da gücləndirilməsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” sərəncam imzalamışdır (100, 30.03.2006). Ətraf mühitin mühafizəsi ilə əlaqədar dövlət səviyyəsində aynlan vəsaitlərin həcmi də artınlmışdır. Belə ki, əgər 1990-cı ildə Yüklə Dostları ilə paylaş:
|