Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
127 aqreqatların və trombların əmələ gəlməsinə, həmçinin sindromun inkişafına səbəb olan və toxumaların oksigenlə təchizi və mikrosirkulyasiya pozğunluqlarının meydana çıxmasını qaçınılmaz edən trombinin generasiyasına gətirib çıxarır. YDLS-nun ikinci mərhələsində hemostaz sistemi əsas zülallarının oksidləşdirici zədələnməsi “istehlak” fenomeninin proqressivləşməsinə və hemostaz sistemi əsas faktorlarının defisitinə səbəb olur. Fibrinolitik sistemin depressiyası əmələ gəlmiş trombların kifayət qədər effektiv lizisinə imkan vermir, bu da normal mikrosirkulyasiyanın bərpasına mane olur. Kəskin destruktiv pankreatitlər zamanı xəstələrdə hemostaz pozğunluqlarında OS rolunun təsdiqi AT-III müayinəsi zamanı əldə olunmuş məlumatlardır. AT-III aşağı göstəricisi olan xəstələrdə ZKQ yüksək, normal AT-III (p<0,05) səviyyəsi olan xəstələrə nisbətən isə ZSQ aşağı olmuşdur. Bundan başqa, zülallardakı karbonillərin miqdarı və AT-III aktivliyi arasındakı mənfi korrelyasion asılılıq aşkar olunmuşdur. Beləliklə, kəskin destruktiv pankreatitlər zamanı xəstələrdə artıq mövcud olan hemokoaqulyasiya dəyişiklikləri fonunda OS əlavə zədələyici faktordur. Bu, qanın laxtalanma və əkslaxtalanma sistemlərinin patologiyasının korreksiyası üçün standart terapiyadan əlavə antioksidantların tətbiqinin də vacib olduğunu diktə edir. Hal-hazırda ədəbiyyatda aktiv olaraq kəskin destruktiv pankreatitlər zamanı cərrahi xəstələrdə hemokoaqulyasion pozğunluqların antikoaqulyant profilaktikası və terapiyası müxtəlif sxemləri müzakirə olunur. Əldə etdiyimiz məlumatlar sübut edir ki, standart antikoaqulyant terapiya (5000 vahid heparin dərialtına sutkada 4 dəfə) yayılmış irinli peritonitli və destruktiv pankreatitli xəstələrdə DDLS-nun inkişafının qarşısını almır. Bunu hissəvi olaraq xəstələrin vəziyyətinin ağırlıq dərəcəsi, heparinin yeridilmə üsulları və bu patologiyanın zədələyici təsirinin çoxfaktorluluğu ilə izah etmək olar. Kəskin destruktiv pankreatitlər zamanı daimi antikoaqulyant və antitrombotik effekt almaq üçün heparinin davamlı venadaxili təyini daha əlverişlidir. Eyni 128 zamanda aparılan terapiyanın effektivliyi və təklükəsizliyinin kontrolu haqda sual meydana çıxır. Bu məqsədlər üçün ənənəvi olaraq aşağıdakı göstəricilərdə istifadə olunur: AHTZ, TEQ, qanın və plazmanın rekalsifikasiya vaxtı, trombin vaxtı. Heparinoterapiyanın effektivliyi haqda testlərin normal göstəricilərdən kənara çıxma dərəcələrinə görə mühakimə yürütmək olar. Lakin bu analizləri həyata keçirərkən bir sıra problemlərlə üzləşmək məcburiyyətində qalınır. Hər şeydən öncə, bu testlər əsasında hipokoaqulyasiya dərəcəsi və ən azı terapiyanın antitrombotik effekti haqda mühakimə yürütmək olar. Bundan başqa, müəyyən çətinliklər qanın götürülmə üsullarından və reaktivlərin standartizasiyasından asılıdır. Heparinoterapiyanın effektivliyinin qiymətləndirilməsi üçün biz hemostaz sistemi aktivasiyası markerlərini tədqiq etdik: FPA və D-dimer. Ikinci qrup xəstələrdə əməliyyatdansonrakı dövrdə heparinin müxtəlif dozalarının hemostaz sistemi göstəricilərinə təsirini öyrəndik. Müəyyən etdik ki, ağır vəziyyətdə olan xəstələrdə heparinin fasiləsiz venadaxili yeridilməsi zamanı daha effektiv və təhlükəsiz dozası 250 V/Kq/sut.-dır. Heparinin dozasının 300V/kq/sut.-ya qədər artırdıqda qanaxma riski artırdı. Heparinin az dozaları isə hemostaz aktivasiyası təzahürlərini aradan qaldırmırdı.Heparinoterapiyanın effektivliyinin laborator kontrolu zamanı müəyyən olundu ki, preparatı 150V/kq/sut.dan 250V/kq/sut. intervalda təyin etdikdə FPA göstəricisi daha dinamik olaraq dəyişirdi. HFMK miqdarının dəyişikliyi FPA-ya nisbətən daha çox inertliklə fərqlənirdi. R+K və AHTZ göstəriciləri üçün nəticələrin daha çox dağınıq olması xarakterik olmuşdu. Tədqiq olunan göstəricilər və heparinin 150V/kq/sut. - 250V/kq/sut. intervalda dozası arasındakı korrelyasion asılılığı araşdırarkən müəyyən etdik ki, daha yüksək korrelyasiya koeffisienti FPA konsentrasiyası və heparin dozası (q=-0.81) arasında olmuşdur. Bu onu göstərir ki, heparinoterapiyanın effektivliyi haqda FPA səviyyəsinə görə mühakimə yürütmək daha məqsəduyğundur. Əldə olunmuş məlumatları nəzərə alaraq biz heparinoterapiyanın müxtəlif sxemlərinin hemostaz sistemi göstəricilərinə təsirini öyrəndik. Üçüncü qrup xəstələrə 129 250V/kq/sut. dozada FOH vena daxili yeridilmişdi. Müəyyən olundu ki, heparinin belə bir sxemlə təyini zamanı üçüncü sutkadan başlayaraq üçüncü qrupda trombositlərin sayı birinci qrupa nisbətən yüksək olmuşdur. Sonralar bu tendensiya saxlanılırdı, üçüncü qrup xəstələrində 5-7-ci sutkalarda trombositlərin sayı normaya geri dönürdü. Bundan başqa, üçüncü qrup xəstələrində birinci qrupa (p<0,05) nisbətən PTİ 3-5-ci sutkalarda yüksək olmuşdur. Bu heparinin təsiri altında qanın damardaxili laxtalanma proseslərinin inhibə olunması və qanın damardaxili laxtalanma prosesində trombositlərin istehlakının və protrombin kompleksi faktorlarının qarşısının alınması ilə əlaqədardır. Həmçinin, tədqiqatın bütün mərhələları ərzində heparinin 250V/kq/sut. dozada venadaxili yeridilməsi zamanı HFMK və FPA göstəricilərinin dərialtı FOH təyin olunan xəstələrə nisbətən daha az miqdarları qeyd olunmuşdur. Üçüncü sutkadan başlayaraq FDM və D-dimerin miqdarları birinci qrupa nisbətən əhəmiyyətli dərəcədə az olmuşdur. Beləliklə, kəskin destruktiv pankreatitlər zamanı cərrahi xəstələrdə hemostaz sistemi aktivasiyasının qarşısını yüksək dərəcədə aldığı üçün daimi olaraq FOH venadaxili yeridilməsinə dərialtı yeridilməsinə nisbətən daha üstünlük verilir. Hemostazın plazma-hemokoaqulyasion göstəricilərinin öyrənilməsi dəqiqləşdirməyə imkan verirdi ki, FOH alan xəstələrdə hemokoaqulyasiya aktivasiyası dərəcəsi ilk sutkalarda venadaxili FOH alan xəstələrə nisbətən yüksək olmuşdu. Bunu FOH alan xəstələrdə HFMK və FPA yüksək göstəriciləri təsdiq edir. Sonralar üçüncü sutkadan başlayaraq qruplar arasında bütün öyrənilən parametrlərə görə fərq müəyyən olunmamışdı. Bu nəticələr FOH venadaxili təyini zamanı daha tez effekt alınması haqda fikir söyləməyə imkan verir. Qeyd etmək vacibdir ki, xəstəliyin erkən mərhələlarində hemostaz sistemi aktivasiyasının qarşısının alınması ağır vəziyyətdə olan xəstələrdə POÇ-nın profilkatikası üçün mühüm komponentdir. Dördüncü qrup xəstələrdə FOH və antioksidant terapiyanın hemokoaqulyasiyanın əsas göstəricilərinə və POÇ-nın gedişinə müştərək təsirini Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|