Azərbaycan toponġMLƏRĠNĠn ensġklopedġk lüĞƏTĠ
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Alcanlı // Alıcanlı
- Aleksandrovka
42
"alçaq dağlar" deməkdir.
Burovar silsiləsinin mərkəzi hissəsində, ġinəpədərə çayının sahilindədir. XX əsrin əvvəllərində qıĢlaq yeri kimi qeydə alınmıĢdır. Adını ərazidəki eyniadlı dağdan almıĢdır. Alatava or.mür. Bakıda yüksəklik. Oronim ala (böyük) və tava (yastı səthli iri daĢ) sözlərindən düzəlib, "yastı səthli iri daĢlardan ibarət olan ycr" deməkdir. Tədqiqatçılar Alatavanın yaĢının beĢ min il olduğunu, onun məkanca Manna dövlətinə daxil olduğunu, bu oronimin "dağ, dağlıq ölkə" mənasını ifadə etdiyini söyləyirlər. Ad ərazinin coğrafi mənzərəsinə uyğundur. Ərazidə eyniadlı yaĢayıĢ sahəsi də vardır. Alazan or., düz. Azərb.-nın Ģm.-q. hissəsində BaĢ Qafqaz silsiləsinin c. ətəyi boyunda vadi. ġəki, Qax, Zaqatala və Balakən r-ları ərazisində yerləĢir. Q.- ə doğru uzanaraq Gürcüstan ərazisindən keçir və burada Kaxetiya düzənliyi adlanır. Mal-qara üçün təbii qıĢ otlaqları kimi geniĢ istifadə edilən vadi c.-dan Qombor silsiləsi, Ġori yaylası və Acınohur ön dağları ilə əhatə olunur. BaĢ Qafqaz silsiləsindən baĢlayan Alazan (Qanıx), Balakən, Katex, Kürmük, Əlican, Türyan, Göyçay və b. çaylar bu vadidən axır. Alazan-Həftəran, Alazan-Əyriçay vadisi də adlanır. Oronim alaz/alas (türk dillərində "aĢağı", "dağətəyi düzənlik"; "enli çayların və göllərin hövzəsini əhatə edən çəmənlik") və an (yer, məkan) sözlərindən düzəlib, "dağətəyi düzənlik; çay sahili, çəmənlik, otlaq" deməkdir. 1933-cü ildə Lənkəran r-nunun Biləsər i.ə.v.-də Alazonu yaĢayıĢ məntəqəsi qeydə alınmıĢdır. Yakutiyada Alazeya çayı Alazeya yaylasmm c.-undan baĢlayaraq ġərqi Sibir dənizinə tökülür.
Gürcüstan və Azərb. ərazisindən axan və Mingeçevir su anbarına tökülən çay. Azərb. ərazisində bu çaya sol tərəfdən Mazım, Balakən, Katex, Tala, Muxax, Kürmük və Əyriçay çayları tökülür. Gürcüstan ərazisindəki hissəsi Alazani, Azərb. ərazisindəki hissəsi isə çox vaxt Qanıx adlanır. Adını axdığı eyniadlı vadidən almıĢdır. Albalan oyk., mür. Cəlilabad r-nunun Xəlilli i.ə.v.-də kənd. Burovar silsiləsinin ətəyindədir. Oykonim al (burada "qırmızı") və balan (türk dillərində "baĢınağacı") sözlərindən düzəlib, "qırmızı baĢınağacı" deməkdir. 1917-ci ildə bu oykonim Alıbağan Ģəklində qeydə alınmıĢdır. Bu məqamda həmin oykonim Alı (antr.) və bağan/bakan (türk dillərində "asılı", "aid"; "məxsus"; "tabeliyində olan") sözlərindən düzəlib, "Alı (və ya Əli) adlı Ģəxsə məxsus kənd" deməkdir. Toponimi "Alının bələni (aĢırımı)", "boz aĢırım" kimi yozanlar da var.
Etnotoponimdir. 1933-cü ildə Kürdəmir r-nunda Alcanlı adlı kənd qeydə alınmıĢdır.
43
Yardımlı r-nunun Vərgədüz kəndində bulaq. Hidronim alça (qədim türk dillorindo aluç/aluça - "soyuq, buz" deməkdir) və bulaq (su obyektini bildirən termin) sözlərindən düzəlib, "soyuq bulaq" mənasındadır.
çayının sahilində, dağətəyi ərazidədir. KeçmiĢ adı Sağolcandır. Toponim təhrif olunaraq Soxulcan kimi yazılmıĢdır. Sağolcan XIX əsrdə Lənkəran qəzasında yaĢamıĢ təklə tayfasının tirələrindən birinin adıdır. XX əsrin 80-ci illərində kəndin adı guya pis səsləndiyi üçün dəyiĢdirilərək yaxınlığındakı bulağın adı ilə adlandırılmıĢdır. Alçalı oyk., düz. l.Kəlbəcər r-nunun Oktyabrkənd, Kilsəli və Qılıçlı i.ə.v.-lərində üç kənd. Dağətəyi ərazidədir; 2. Salyan r-nunun Sarvan i.ə.v.-də kənd. Bala Kürün sahilində, düzənlikdədir. Oykonim alça (meyvə ağacı) və -lı (varlıq, bolluq ifadə edən Ģək.) komponentlərindən düzəlib, "alça ağacları çox olan və ya alça bağı olan kənd" deməkdir. Bu meyvə ağacı ilə bağlı Alçalı dağ (Laçın, Xanlar), Alçalıdərə (Qubadlı DaĢkəsən, Kəlbəcər, Cəbrayıl), Alçalıgəz (Ağsu r-nunun Bico kəndi), Alçalı yaylaq (AbĢeron), Alçalı çuxur (Laçın), Alcalıq (Yardımlı r-nunun Vəlixanlı kəndi, Lerik r-nunun Veri kəndi) oroqrafik obyektlər, XIX əsrin əvvəllərində Ġrəvan xanlığında Alçalı adlı iki kənd qeydə alınmıĢdır. Aldədə or., mür. Tovuz r-nu ərazisində pir. Oronim al (böyük) və dədə (ata) sözlərindən düzəlib, "böyük ata" deməkdir. Oronim burada dəfn olunan Ģəxsin müqəddəsliyini ifadə edir.
Kür çayının sağ sahilindən bir qədər aralı, Muğan düzündədir. 2004-cü ildən adı dəyiĢdirilərək ġəhriyar olmuĢdur; 2. Xaçmaz r-nunun Alekseyevka i.ə.v.-də kənd. 1992-ci ildən adı dəyiĢdirilərək Gödəkli olmuĢdur. Oykonim Aleksandr (antr.) və -ovka (rus. aidlik, məxsusluq bildirən Ģək.) komponentlərindən düzəlib. XIX əsrdə Rusiyanın Saratov, Voronej, Samara, Tombov və s. quberniyalarından Azərb.-a köçürülmüĢ rus təhkimli kəndliləri, hərbiçiləri, təriqətçilərinin (sektantlarının) məskunlaĢdıqları kəndlərdəndir. Alekseyevka oyk., düz. 1. Quba r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. XIX əsrdə rusların burada məskunlaĢmasına qədər kəndin adı Dəlləkkənd olmuĢdur; 2. Xaçmaz r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. Qusar çayının sağ sahilindən bir qədər aralı, Samur-Dəvəçi ovalığındadır. 1933-cü ildə Azərb.-da Alekseyevka adlı digər iki kənd Qazax və Lənkəran r-nlarında qeydə alınmıĢdır. XIX əsrdə rusların Azərb.-da yerləĢdirilməsi ilə bağlı yaranmıĢdır. Aleutəpə or., mür. Qarabağ ərazisində dağ. Oronim aleu (alovlu) və təpə (müsbət relyef formasını ifadə edən termin) sözlərindən düzəlib, "alovlu təpə" deməkdir. Yaloylu təpə, Yanardağ kimi oronimlərin sinonimidir. Kamçatka vilayətində Aleut adlı dağ, ada və yaĢayıĢ məntəqəsi vardır.
Yüklə 4,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|