96
Gün
yaz-
dı, öm- rü-nə ağ gün yaz- dı.
Gün yaz-
dı, öm- rü-nə ağ gün yaz- dı.
Lay-lay, ba- ha-
-
rım, lay- lay. Lay-lay, hə-ya- tım, lay- lay.
Hey, hey...............................
Hey, hey.............................
97
Solo
Hey.
Hey.
Ağır.
Boy
at yur- dum t
ək ba- lam gü-nəş-sən is- tiq- ba- la, qo-ru xal- qı
Ağır.
99
5.
Ə.HÜSEYNZADƏNİN “GÖZƏL VƏTƏN” KANTATASI
Ədilə Hüseynzadənin birhissəli “Gözəl Vətən” kantatası 1953-cü ildə
S.Vurğunun sözlərinə bəstələnmişdir. Bu uca ruhlu, poetik əsərdə ifadəliliyin əsas
vasit
əsi kimi xorun rəngərəng fakturası çıxış edir. Burada iki obraz müqayisə olunur:
lirik-x
əyalpərəst və canlı, rəqsvari. Kontrast qarşılaşdırılmaya templərin, metroritmin,
tembrl
ərin və ştrixlərin fərqləndirilməsi priyomları vasitəsilə nail olunur. Əsərin
m
ətni də gözəl şair sözülə yazılmışdır. Bulaq suyu kimi təmiz və şəffaf
Səməd
Vurğun poeziyası bu səmimi əsərin uca ruhunu daha da artırır, onu Vətənə məhəbbət
haqqında bağırtılı şüarlardan uzaqlaşdırır.
Kantata üçhiss
əli formada yazılmışdır. Birinci hissənin lirik obrazı işıqlı
boyalarla t
əsvir olunmuşdur. Burada həm yüksək səslərdə
diviziya əsaslanan kövrək
xor fakturası, həm harmonik parçanın daxilində axıcı, sürəkli səsaparıcılığı, həm
xüsusi koloritli alterasiya v
ə melizmlər öz əksini tapmışdır. Bəstəkar böyük məharətlə
“
əks-səda” effektindən istifadə edir: qadınların səslərinə kişilər uzun
fermato-larla
hay verir. Axıcı, yuvarlaq frazalar çox həssaslıqla poetik mətnin arxasınca yürüyür.
Formanın ikinci hissəsində lirik obraz təntənəli, tərənnümedici cəhətlər alır.
Musiqinin ritmik şəkli birinci cümlənin nitq intonasiyasını tam dəqiqliyi
ilə ifadə
edir: “s
ə-nin qoy- nun la-lə-zər-dir”. Bu cümləni əvvəl tenor və baslar oxuyur, sonra
ikinci s
ətirdə soprano və altlar onlarla birləşir, özüdə hissənin sonuna qədər kişi
s
əsləri birinci cümləni ostinato şəklində davam etdirir. Qadın səsləri isə
kulminasiyaya doğru dinamikanı artıraraq kulminasiyada kişilərin ostinato quruluşlu
cüml
ələrini davam etdirir, bu vaxt kişi partiyalarında
tutti və
divizi şəklində “hey!”
çağırışında orqan punktu səslənir. Formanın reprizası (üçüncü hissəsi) sintetikdir.
Burada birinci v
ə ikinci hissələrin materialı verilir və iki obrazın təzadlı, kontraslı
mövzuları reprizanın əsasını təşkil etmiş olur. Kontrastı gücləndirmək üçün bəstəkar
burada b
əzi vasitələrdən istifadə edir: qadın səslərinin cümləsi (A)
piano oxunur, kişi
s
əslərinin frazası isə (B)
forte ilə oxunur. Və əsər
piano-dan
fortissimo-ya qədər
t
ədricən
artan orkestr və xorun tutti-si ilə A cümləsinin materialı əsasında bitir.
100
Ə.HÜSEYNZADƏ
“GÖZƏL VƏTƏN”
Mülayim,
əhənglə.
S.I
S.II
A.I
A.II
T.I
T.II
B.
Gö-z
əl və- tən, doğ- ma və- tən,
Gö-z
əl və- tən,
doğ- ma və- tən,
103
dağ- lar- da mən
dağ- lar- da sə- nin qoy- nun la- lə- zar- dır,
sə- nin qoy- nun
la- l
ə- zar- dır, sə- nin qoy- nun la- lə- zar- dır, sə- nin qoy- nun
s
ə- nin qoy- nun la- lə- zar- dır, sə- nin qoy- nun
104
la- l
ə- zar- dır, e- lə bil ki, ilk ba- har- dır,
la- l
ə- zar- dır, ilk ba- har
e- lə bil ki,
e- l
ə bil ki, ilk ba- har- dır,
ilk ba- har-
dır, ilk ba- har
sə- nin qoy- nun