Biz öz məqsədlərinə nail olmaq üçün heç bir vasitədən çəkinməyən

403

QEYDLƏR

mandanlığı, Biçeraxovun dəstəsinin və erməni hərbi hissələrinin tərksilah 

olunması və şəhərdən çıxarılması haqqında AXC Hökumətinin notasını 

dəstəkləmişdir. L. Biçeraxov təltif olunmaq adı ilə Londona dəvət edilmiş, 

onu əvəz edən general Erdeliyə isə 1919-cu il fevralın 28-də öz qoşunlarını 

24 saat ərzində Azərbaycan ərazisindən çıxarmaq haqqında ultimatum ve-

rilmişdir. Ultimatum dərhal yerinə yetirilmişdir.

91

Şaxsey- vaxsey - Kərbəla döyüşündə (680-ci il) dördüncü xəlifə Əlinin 

oğlu İmam Hüseynin öldürülməsi münasibətilə şiə müsəlmanların məş-

hur dini matəm ayini (qəməri təqviminin birinci ayı  – məhərrəmin ilk on 

günü keçirilir). Şaxsey-vaxsey ayini Əli və Hüseynin həyatından bəhs edən 

və Kərbəla qırğınları təsvir olunan şəbihlər və “Şah Hüseyn, Vay-Hüseyn” 

qışqırıqları ilə özünə işgəncə verməklə  Hüseynin dəfnini təqlid edən mə-

rasimlə müşayiət olunur. 

92

Yefimov qardaşlarının sirki - taxta bina, Birjevaya küçəsində (Üzeyir 

Hacıbəyov) yerləşirdi. 1920-ci illərin sonlarında sökülmüşdür. Hazırda hə-

min yerdə Rabitə Nazirliyinin binası yerləşir.

93

Vəzirov Mir Həsən Seyid Kazım oğlu - (1889-1918), siyasi xadim, sol 

eser. 1917-ci ildən bolşeviklərlə əməkdaşlıq etmişdir. Müsəlman ictimai təş-

kilatları İcraiyyə Komitəsinin katibi (1917-ci il 14 iyuldan), Bakı Sovetinin 

yeni İcraiyyə Komitəsinin üzvü (1917-ci ilin noyabrından), Bakı qəzası kəndli 

deputatların I qurultayının İcraiyyə Komitəsi sədrinin müavini (may 1918). 

Bakı Xalq Komissarları Sovetinin tərkibində torpaq komissarı kimi torpaq 

haqqında dekreti imzalamışdır. 1918-ci il 20 sentyabr tarixində 26 Bakı ko-

missarları sırasında Zakaspi eser hökuməti tərəfindən güllələnmişdir. 

94

Mahmudbəyov Həbib bəy Hacı İbrahimxəlil oğlu – (1864 - 1928), ta-

nınmış maarifçi, pedaqoq, Bakı şəhər Dumasının üzvü. Sultan Məcid Qəni-

zadə ilə birlikdə Bakıda 1887-ci ildə rus-tatar məktəbinin yaradıcılarından 

biri, İçəri şəhərdə (Qalada) ilk rus-tatar məktəbinin direktoru, 1905-1916-cı 

illərdə 2-ci dərəcəli Bakı şəhər məktəbinin direktoru. Bakı şəhər Dumasın-

da məktəblər komissiyasının üzvü, Azərbaycan müəllimlərinin I qurul-

tayının nümayəndəsi. 1916-cı ildən pedaqoji fəaliyyətdən uzaqlaşmışdır. 

Sovet hakimiyyətinin ilk illərində (1921-1927) Ali pedaqoji institutun direk-

tor müavini işləmişdir. 1928-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir. 1918-ci il Bakıda 

mart hadisələri günlərində onun evi ermənilər tərəfindən qarət olunmuş-

dur, qızı FTK-na ifadə vermişdir.  

95

Bakı Neft Sənayeçiləri Qurultayı Şurası - Bakı neft sənayeçiləri qu-

rultayının daimi icra orqanı, Rusiya burjuaziyasının 1884-cü ildə Bakıda 

---

BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ

404

yaradılmış ilk sahibkar təşkilatlarından biri. Həmin il Bakıda keçirilmiş 

Bakı neft sənayeçilərinin I qurultayında yaranmışdır. Hər il çağırılan qu-

rultayların məqsədi bütövlükdə Bakı neft sənayeçilərinin geniş maraq da-

irəsinə daxil olan məsələlərin müzakirəsi və neft sənayeçilərinin məna-

feyinin hökumət orqanları qarşısında müdafiə edilməsi idi. Əvvəllər Şura 

neft istehsalçılarının geniş dairəsinin maraqlarını əks etdirmişdir. Lakin 

tezliklə senz sisteminin (hüquqi məhdudiyyətlər) tətbiqi nəticəsində qu-

rultaylarda və onların orqanlarında rəhbər mövqelər iri firmalara keçmiş-

dir. Uzun illər ərzində (1890-cı ildən başlayaraq) Şuraya ermənilər, o cümlə-

dən P.O. və A.O.Qukasov qardaşları rəhbərlik etmişlər. 1918-ci ildə Bakı Xalq 

Komissarları Soveti onun fəaliyyətini nəzarətə götürmüşdür. Azərbaycan 

İnqilab Komitəsinin 1920-ci il 27 may tarixli fərmanı ilə ləğv edilmişdir. 

96

Tatarlar – azərbaycanlılar nəzərdə tutulur. Çar Rusiyası hakimiyyəti 

dövründə azərbaycanlıları belə adlandırırdılar.

97

Aleksandr-Nevski kilsəsi - pravoslav kilsə, 1888-1898-ci illərdə Persi-

dskaya küçəsində (M.Muxtarov ) memarlıq üzrə akademik R.R. Marfeldin 

layihəsi (Novoafon kilsəsinin surəti) əsasında, mülki mühəndis İ.V. Qoslav-

ski tərəfindən inşa edilmişdir. 1888-ci ildə Bakıda kilsənin təməl qoyma 

mərasimində Rusiya imperatoru III Aleksandr iştirak etmişdir. Kilsə 1920-

ci illərin sonlarında Sovet hökumətinin dinə qarşı mübarizə kampaniya-

sının gedişində partladılmış, onun bünövrəsində 1950-ci illərdə bir neçə 

məktəb binaları tikilmişdir. Hazırda həmin binalarda 189, 190 nömrəli və 

Bülbül adına məktəblər yerləşir.

98

Topçubaşov Əlimərdan bəy Ələkbər bəy oğlu- (1863-1934), görkəmli 

ictimai, siyasi və dövlət xadimi, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin banilə-

rindən biri. AXC parlamentinin sədri (1918-ci il 7 dekabr - 1920-ci il 28 ap-

rel). “Kaspi” qəzetinin baş redaktoru, Bakı şəhər Dumasının üzvü, Rusiya 

imperiyasının müsəlman liderlərindən biri, Rusiya imperiyasının müsəl-

man qurultaylarının təşkilatçısı və fəal iştirakçısı, Bakı Quberniyasından 

I Dövlət Dumasının deputatı. AXC dövründə yerinə yetirdiyi vəzifələr: hö-

kumət kabinəsi tərkibində əvvəlcə portfelsiz nazir, 1918-ci il avqustun 20-

dən xarici işlər naziri. Avqustun 23-dən AXC-nin fövqəladə səfiri və səla-

hiyyətli naziri kimi İstanbula ezam olunmuşdur. 1918-ci il dekabrın 7-də 

qiyabi olaraq Azərbaycan Parlamentinin sədri seçilmişdir. 1918-ci ilin de-

kabrın 28-də Paris Sülh Konfransında Azərbaycan nümayəndə heyətinin 

sədri təyin olunmuşdur. 1919-cu il mayın 28-də AXC-nin yaranmasının bi-

rinci ildönümü günü ABŞ prezidenti Vudro Vilsona Memorandum və Cə-

---