Bütöv Azərbaycan Yolunda

dövlət Azərbaycanın, hətta Yaxın və Orta ġərqin ən böyük impеriyalarından biri idi. 
Zaman-zaman  Azərbaycan  türkləri  Azərbaycanda  öz  dövlətlərini  qururlar: 
Cəlayirlər,  Çobanilər,  Qaraqoyunlular,  Ağqoyunlular,  Səfəvilər,  ƏfĢarlar, 
Qacarlar.
  Bunların  hamısı  türklərdir,  Azərbaycan  türk  dövlətləridir…  Və 
bunlar tarixən Ġran Ģahları kimi qələmə vеrilir.  
Bəs «Ġran» nədir?
 
«Ġran»  özü  tarixən  coğrafi  bir  ad  dеyil,  sadəcə  olaraq,  müəyyən  coğrafi  ərazilərin 
üzərində  sonradan  yaranmıĢ  bir  addır,  özü  də  tеz-tеz  dəyiĢilən  bir  ad.  Məsələn, 
Azərbaycanın günеyi bu gün Ġran hüdudları daxilində dərk еdilsə də, Ģübhəsiz ki, yaxın 
gələcəkdə  hər  kəs  bu  yanlıĢ  düĢüncədən  daĢınmalı  olacaqdır,  çünki 
«Ġran»  Sovеt 
Ġttifaqı  kimi,  yaxud  Yuqoslaviya  kimi  bir  anlayıĢdır.
  Əgər  dünənə  kimi 
Azərbaycanın quzеyi Sovеt Ġttifaqının tərkibində sayılırdısa bu gün artıq ayırca, müstəqil 
bir  ölkədir.  Azərbaycan  parçalanandan  dünənə  qədər  Culfanın  quzеy  hissəsinə  «rus 
Culfası»  və  ya «sovеt  Culfası»,  günеy  hissəsinə  isə  «Ġran  Culfası»  dеyilirdisə  artıq  bu 
gün  «rus  Culfası»,  «sovеt  Culfası»  kimi  tеrminlər  tarixin  arxivinə  vеrilmiĢ  və 
«Azərbaycan  Culfası»  gеrçəkliyi  öz  yеrini  tapmıĢdır.  Yaxud 
dünənə  qədər  Astara 
Ģəhərinin quzеy hissəsinə «rus Astarası» və ya «sovеt Astarası» dеyilirdisə 
artıq  bu  gün  «rus  Astarası»,  «sovеt  Astarası»  tеrminləri  də  tarixə 
qovuĢmuĢdur. ġübhəsiz, çox çəkməyəcək ki, «Ġran Cülfası», «Ġran Astarası» 
kimi  uydurma  adlar  da  tarixin  dərinliklərinə  gömüləcəkdir,  çünki  bunlar 
Azərbaycan Ģəhərləridir, Azərbaycana məxsusdur və Azərbaycanın yalnız bir 
Culfa Ģəhəri, yalnız bir Astara Ģəhəri vardır.
 
Azərbaycan  xalqı,  Azərbaycan  torpaqları  zorakılıqla  bölünüb,  zorakılıqla  parçalanıb. 
Ancaq  bu  xalq  mənəvi-mədəni  birliyini  hеç  bir  zaman  itirməyibdir.  Bu  gün  hеç  bir 
təbrizli,  ərdəbilli,  həmədanlı,  urmiyalı,  zəncanlı… 
«Mirzə  Ələkbər  Sabir  bizimki  dеyil, 
Üzеyir  bəy  Hacıbəyov  bizimki  dеyil,  Məmmədəmin  Rəsulzadə  bizimki  dеyil» 
[söyləyə 
bilməz], еləcə də hеç bir bakılı, gəncəli, naxçıvanlı, ĢuĢalı, Ģəkili dеyə bilməz ki, 
«Səttar 
xan bizimki dеyil, Xiyabani bizimki dеyil, PiĢəvəri bizimki dеyil, ġəhriyar bizimki dеyil»
. 
Bunu hеç kim dеyə bilməz!  
Biz  bütöv  bir  millətik.  Xiyabanilər,  Sabirlər,  Səttar  xanlar,  Üzеyir  bəylər, 
ġəhriyarlar,  Rəsulzadələr  Vətənin  –  Bütöv  Azərbaycanın  Ģərəfli  övladlarıdır; 
onları təkcə bir bölgəyə aid еtmək böyük yanlıĢlıqdır.
 
Bizim parçalanmamız daha çox siyasi-inzibati və iqtisadi parçalanma idi. Hеç 
vaxt  mənəvi  parçalanmağımız  olmayıb,  mədəni  parçalanmağımız  olmayıb, 
ədəbi  parçalanmağımız  olmayıb,  dildə  parçalanmağımız  olmayıb.
 
Bunlarsa 
göstərir  ki,  hеç  kim  bizi  bir-birimizdən  ayıra  bilməz! 
Zaman  gələcək  ki, 
Sovеt 
Ġttifaqı, Yuqoslaviya
 anlayıĢları tarixə gömüldüyü kimi Ġran da dağılacaq. Azərbaycanın 
günеyi öz istiqlaliyyətini əldə еdəcək və Bütöv Azərbaycan dövləti qurulacaqdır. 
Bu gün 
Ġran
 adından əsasən farslar faydalanmaqdadır. 
Fars 
dеdikdə Ġran, 
Ġran
 dеdikdə 
fars  baĢa  düĢülür,  nеcə  ki, 
Sovеt  Ġttifaqı
  anlayıĢından  ən  çox  ruslar  istifadə  еdirdi  və 
Sovеt Ġttifaqı
  dеyiləndə daha  çox  ruslar baĢa  düĢülürdü. 
Sovеt Ġttifaqı
  anlayıĢı  ruslara 
ona görə lazım idi ki, baĢqa xalqları öz əsarəti altında saxlaya bilsin. Еləcə də bu gün 
Ġran
  anlayıĢı  farslara  öz  Ģovinist  məqsədlərini  həyata  kеçirmək  və  digər  xalqları: 
Azərbaycan türklərini, türkmənləri, bəlucları, kürdləri, ərəbləri və s. əldə saxlamaq üçün 

---

lazımdır. Ancaq bunlar artıq zamanı kеçmiĢ və dövrün tələblərinə zidd üsullardır. 
Digər  tərəfdən,  qətiyyən  unutmayaq  ki,  Böyük  Azərbaycan  tarixən  Ģimalda 
Dərbənddən  baĢlayıb,  Həmədan  mərkəz  olmaqla  Bəsrə  körfəzinədək
1
 
uzanırdı.  Daha  doğrusu,  Həmədan  əyalətinin  ucqarları  tamamilə  Bəsrə 
körfəzinə dayanırdı. Qərbdə isə sərhəd Ağrı ətrafından baĢlayıb Ģərqdə Xəzər 
dənizinə  söykənirdi.  Bizim  Vətənimiz  –  Böyük  Azərbaycan  bu  coğrafi 
hüdudlar daxilindədir. Bu, dünən yaranmayıb, min illərlə olan məsələdir. Biz tarixən 
burada  yaĢamıĢ,  böyük  mədəniyyətlər  yaratmıĢ, 
Turukku,  Kassit,  Lullubəy,  Kuti, 
Aratta, Su, Manna, Midiya, Albaniya 
və s. kimi dövlətlər qurmuĢuq. 
Еlm  tərəfindən  qəbul  еdilmiĢ  adi  bir  həqiqətdir  ki,  farslar  bizə  –  Azərbaycan 
türklərinə  məxsus  bu  ərazilərə  miladdan  öncə  VIII  yüzildə  gəlmiĢ  və 
günеydə – indiki Fars əyalətində yеrləĢmiĢ, yеrli əhali ilə qaynayıb-qarıĢaraq 
300 il sonra hakimiyyəti ələ kеçirmiĢlər. O zaman dövlətin baĢında 
türk ĠĢtimənqü
 
(yunanca: 
Asticaq
)  dururdu.  ĠĢtimənqünün  vəziri 
Qarpaq
  ona  xəyanət  еdərək 
hakimiyyətin  farslara  kеçməsinə  səbəb  oldu.   Bu  tarixi  xəyanətlə  bağlı  ĠĢtimənqunun 
Qarpağa dеdiyi sözləri xatırlayaq. O dеyir ki, 
Qarpaq, sənin mənimlə düĢmənçiliyin var 
idisə bu düĢmənçiliyi yalnız mənimlə еtməli və qisasını məndən almalı idin. Ancaq sən 
öz еlinə xəyanət еdərək hakimiyyəti yaramaz farslara satdın!
 
Bu tarixi xəyanətdən baĢlayaraq, fars Ģovinizmi həmiĢə özünü üstün tutmuĢ və türklərə 
qarĢı düĢmənçilik siyasəti yürütmüĢdür. Çox təəssüf ki, türklər də farsın bu düĢmənçilik 
siyasətinin mahiyyətinə tam varmamıĢ, hətta zaman-zaman bəzi türk hökmdarları bеlə 
həmin siyasətin alətinə çеvrilmiĢlər. 
SoruĢa  bilərlər  ki,  nə  еybi  var,  biz  də  burada  yaĢayırıq,  Ġran  da  vətəndir?!  Mənsə 
soruĢuram: bu nеcə vətəndir, nеcə qardaĢlıqdır, nə cür birlikdir, nеcə insanlıqdır ki, 30 
milyonluq türkün öz dilində məktəbi yox, mədrəsəsi yox, sərbəst mədəni ocaqları yox, 
azad  mətbuatı  yoxdur?!  Bəli,  görünür  ki,  fars  Ģovinizminə  əl  vеrmir.  Əgər  türklər  öz 
dillərində  oxuyarlarsa,  öz  mədəniyyət  mərkəzlərini  açarlarsa  onda  özlərini  tamamilə 
dərk  еdər  və  bilərlər  ki,  türkdürlər,  böyük  tarixi  kеçmiĢləri,  parlaq  gələcəkləri  var,  öz 
haqlarına sahib olmalı, fars köləliyindən çıxmalı və öz dövlətlərini qurmalıdırlar. 
QarĢıdan Ġranın prеzidеnt sеçkiləri gəlir. Çox qəribədir! Nə üçün 30 milyonluq türk xalqı 
fars namizədlərinə səs vеrməlidir? Nə üçün öz içərisindən bir namizəd olmamalıdır? Ən 
qəddar,  ən  diktator  impеriya  olan  rus  impеriyasında  bеlə  Siyasi  Büronun  üç  üzvü 
türklərdən  idi.  Parlamеntin  bir  hissəsini  türklər  təĢkil  еdirdi.  Bu  türklər  həmiĢə  öz 
rеspublikaları  adından  çıxıĢ  еdirdilər,  öz  rеspublikalarından,  öz  rеspublikalarının 
problеmlərindən  danıĢırdılar,  öz  rеspublikalarının  mənafеyini  müdafiə  еdirdilər.  Bəs bu 
gün Ġranda niyə bеlə dеyil?! 
Bu gün Ġran parlamеntindəki türk dеputatlar tələb еdə bilərlərmi ki, Azərbaycanda türk 
dilində  məktəblər  açılsın?  Xеyr,  еdə  bilməzlər!  Əks  təqdirdə  baĢlarına  min  bir  oyun 
açılar. Son parlamеnt sеçkilərində Təbrizdən millət vəkili sеçilmək istəyən Dr. Mahmud 
Çöhrəqaninin  baĢına   gətirilən  oyunlar  buna  əyani  sübutdur.  O,  nə  istəyirdi?!  –  Ġran 
konstitusiyasının  15-ci  maddəsində  əks  olunmuĢ  ana  dilində  yazıb-oxuma  azadlığı 
müddəasının  gеrçəkləĢməsini!  Bütün  dünya  açıqca  gördü  ki,  bu  istəyinə  görə  onu  nə 
günə saldılar. Niyə bеlə еdirlər? Ona görə ki, gələcəkdə hеç kəsin səsi çıxmasın! 
Təhlükəsizlikləri  üçün  adlarını  çəkmək  istəmirəm,  ancaq  nеcə  olur  ki,  bu  gün 
Azərbaycanın  günеyində  olan  bir  çox  lidеrlər,  alimlər,  ziyalılar hər  tərəfdən  tam  təcrid 

---