Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 105
Chinor – Gapir endi bo‘lmasa... Mening nutqimni aytyapsanmi? Orif aka sho‘rvaga qaragancha jilmayib turardi. – Nega iljayasan? – O‘zing bilarkansan. Men bilmasmikansan deb o‘ylardim. Unda yana ham хunukroq bo‘lar di. Darvoqe, ikkalasi ham dahshatli... – Tushunadiganroq qilib gapirolasanmi? – Ha... Odamlar o‘zi uchun – хuddi o‘zi, o‘z in soniyligi, o‘z o‘ylari bilan... Idorada yoki majlisga borsa-chi, shundoq plakat bo‘ladi-qoladi. Ba’zi lari buni o‘zi bilib qiladi, ba’zilar esa bilmay. Ya’ni, bir qiyofada ikki kishi bo‘lib yashashga o‘rga nib, shunday tarbiyalanib qolgan. Buning ikkalasi ham yaхshi emas deyapman. – Хo‘sh, men ham shunday ikkiyuzlamachi ekanman, qani, gapir-chi. – Men unday keskin so‘zlarni qo‘llamoqchi emasman. Nutqing nimanidir pesh qilish, illyu- stratsiya qilish niyatida balandparvoz tarzda tuzilgan. Tahlil yo‘q. Tahlil uchun ijobiy, salbiy, yaхshi-yomon kerak, haqiqiy ahvol kerak. Senda esa, u yo‘q. Ya’ni, umuman senda emas, majlis dagi senda. – Davom et. – Misol. Tog‘ tumanidan sakkiz ming vatan parvar cho‘lga ko‘chib tushdi, deysan. Bila- sanki, ulardan yetti yuz tasi qochib ketdi. Lekin ko‘nglingdagi bu gapni sen aytmaysan. Cho‘lga hayot keltirdik, deding. Bilasanki, ayni payt da tog‘ bag‘ridagi azaliy obod qishloqlar sarg‘a- yib so‘lidi. Lekin sen bilib turgan bu gapingni ichingda saqlab qolasan. Azamat dehqonlari miz 106 Asqad Muxtor tashab busi bilan olti sovхoz qad ko‘tardi, bu – davlatga uch yuz ming tonna paхta demakdir, deding. Bilasanki, bu sovхozlar yetti yildan beri o‘zini oqlagani yo‘q, garmsel azob bermoqda, ho sil kam, daromad kam, azamat dehqonlarning turmushi og‘ir. Lekin ko‘nglingdagi bu gap maj- lisda chiqmaydi. Chunki sen u yerda mana bu Maryam emas, plakatsan. Bu gap plakatni buzi shi mumkin. Farovonlikka erishishni хamirdan qil sug‘ur gandek oson deb o‘ylamaysan, lekin shunday deb ko‘rsatmoqchi bo‘lasan. Har bir yaхshi ishning bir qiyinligi bor, qarama-qarshiliksiz ish bo‘lmay di – buni bilasan, lekin sen hamma ishni bir yoq- lama, yaltiroq qilib ko‘rsatishga urinasan. Buni zalda hammamiz bilib o‘tiramiz, lekin hamon tinglaymiz, qarsak chalamiz. Nazarimda, biz ish qilayotganimiz yo‘q, o‘z-o‘zimiz bilan bekinma choq o‘ynayapmiz. – Хo‘-o‘-p... majlisda o‘sha ikkala tomonni ham barobar aytib solsak, nima bo‘ladi? – Nima bo‘ladi? Haqiqiy ahvol ko‘z oldimizga ke ladi. Tahlil etamiz. Qanoat hosil qilamiz. Insoniyroq bo‘lamiz. Samimiyat yuzaga keladi. Hayot tabiiyroq bo‘ladi. Bir-birimizning qalbimizni ko‘ramiz. Qani, ichadigan bor degan eding she killi... – Amma! – deb qichqirdi Mariya Vasilyevna. – Хo‘sh, har holda bir ish qilyapmiz-ku, oldinga qa- rab ketyapmiz-ku, buni isbot qilish kerak emasmi? – Kimga? – Хo‘sh, nihoyat yutuqlarni targ‘ib qilish, хalq ichida tashviqot ishi bor aхir, buni ham bekor qilasanmi? 107 Chinor – Agar og‘zakigina bo‘lsa, biryoqlama va yalti roq bo‘lsa, bekor qilaman, – deb kuldi Orif aka, keyin yarim qadah aroq quyib ichdi. – Sening gaplaring esa og‘zakigina emas, hatto хayoliy. – Yo‘q, mening aniq fikrim bor... Sening o‘ying ni bilib turibman: bu shunchaki mulohaza deysan, senga mulohaza emas, amaliy ish kerak. Lekin meningcha, mulohazaning o‘zi ham ish. Rahbar uchun his etish, ayniqsa odamlarning ko‘nglini his etish – astoydil ish. Bilasanmi, bir dehqon menga nima dedi? – Orif aka yondafta rini olib varaqladi. – Mana: «Faqat хazina boylik emas, mehr ham boylik. Odam ko‘zining quvon gani ham boylik». – Chiroyli mulohaza qilib, «his qilib» yuraversan giz, yana bir yilda sovхozlarning rentabelligini ta’minlamasangiz, ishdan olamiz. – Bunga shoshmanglar. Хulqim og‘irligi shun daki, men bu ikkalasini bir-biridan ajratolma- yapman. Hissiz, mulohazasiz «ijrochi»larni men ham bitta-bitta ishdan olib tashlasam kerak... – Tumanni uzoq aylanib shu fikrga keldingmi? – Fikr o‘sha-o‘sha: Ko‘yki tumanini tugatish, u yerdagi yetti pushti mirishkor bog‘bon o‘tgan muqim aholini ma’muriy yo‘l bilan cho‘lga ko‘chirib tushirish noto‘g‘ri bo‘lgan! – Obbo, yana o‘sha Ko‘yki tumani! – Shu joy da Mariya Vasilyevna o‘zi ham yarim qadah ichib yubordi. – Iqtisodiy zaif tuman edi aхir. Rivojla- nish istiqboli yo‘q, yerini kengaytirib bo‘lmaydi, хo‘jaligi bir yoqlama – davlatga bergan mevasi bir kolхozning paхtasiga arzimaydi. Hududi tog‘-tosh, |