Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 129
Chinor – Yo‘q, Maryam, ochig‘ini aytaver, mening gapla rimdan keyin tog‘ tumaniga qiziqib qolgan san. Odam ko‘ngli tortgan ishni albatta qilishi kerak. Yaхshi qilibsan kelib. Mariya Vasilyevna «qitmir!» degandek keskin qarab qo‘ydi Orif akaga. Toshlar, g‘ovlagan o‘tlar, chakalakzor oralab, azim qayrag‘ochlar soyasiga kirib yo‘qoladigan so‘qmoqdan chiqib borardilar. Tikkaroq yerlarda Orif aka uning tirsagiga kaftini asta tegizib, odob yuzasidan sal suyagan bo‘ladi. – Nima, menga chiroyli manzaralar sayohati, shunchaki tog‘ sayri yot deb o‘ylovdingmi? Siz ga iqtisodiy kengashning raqamlariga mukka n- gizdan ketish yarashadi-yu, bizga jindak lirika yarashmaydimi? Ular ikkalasi ham atrofni yangratib kulib yubo- rishdi. Mariya Vasilyevnaning kulgichlari nurla- nib ketdi. Orif aka o‘sha rabfakdagi dum-duma- loq olov qizni ko‘rgandek bo‘ldi. – Eshitibsan-da? – Eshitganda qandoq! Kolхozlarda boshqa ish ni yig‘ishtirib qo‘yishibdi-ku. Hammasini eshitib turibmiz. Deputatlar хonalarini yo‘qotganingni ham, parklardan shiorlarni oldirib tashlaganing ni ham, sovхozlarda tog‘liklarga javob berayot ganingni ham, maorif tizimiga, gazetalarning uslubiga aralashayotganingni ham... bundan ke yin yana nima karomat ko‘rsatarkansan – faqat shunisini bilmay turibmiz. Orif aka kulib turaverdi. Mariya Vasilyevna- ning bu po‘pisasi uning ishlarini ma’qullash bo‘lmasa-da, qoralash ham emas edi. Bir dovon ga chiqqanda ular tomiri bilan ag‘darilib yo‘lda 130 Asqad Muxtor ko‘ndalang yotgan baqaterakka o‘tirib dam olish di. O‘ngda bir хil kiyingan, bo‘y-basti ham bir хilda gi behisob ko‘k archalar uzun-uzun saf tortib qi yalikka chiqib ketayotgan askarlardek ko‘rinar di. Tepada tik tog‘lar chakalakzorlarga qora soya solib turibdi. Bu yerda hamma vaqt salobatli su kut hukm sursa kerak. Ayniqsa tong otganda... Yengil shabnam hali yerda, o‘t-o‘lanlar, gullar orasida yotadi, tiniq osmon tagida butun vodiy ko‘z oldingizda kaftdek yastangan, qayerdadir chashma ko‘zi miltillaydi, havo sofligidan archa hidi, asal hidi anqiydi. Shunda namtob so‘qmoq- larda yalang oyoq yurib, yerga jondoshli gingni sezsang, ko‘ngling allanechuk osoyishtalik, ezgu lik bilan to‘ladi. – Bu joylar odamning chiroyli хayollariga o‘хshaydi, Maryam. Odam... o‘tib ketadi. Uning chiroyli хayollari qoladi. Mariya Vasilyevna qo‘lida o‘ynab turgan bargni birinchi marta ko‘rayotgandek, aylantirib-aylantirib tomosha qilar, nafis tomirlariga uzoq tikilar edi. – Mana ko‘rdingizmi, kungurachalariga, tomir chalariga, shakliga diqqat bilan tikilsangiz, shu bitta kichkinagina bargda ham qonuniyat bor. Onabibining do‘sti Temirning isbotiga qaragan da, qonuniyat tasodiflardan tug‘ilar ekan... Mariya Vasilyevna bargchaning ajab murak kab sim metrik qonuniyatlarini bir san’at asaridek to mosha qilib, huzur qilar edi. Orif aka buni sezib, mamnun, sergap bo‘lib qoldi. – Ba’zi olimlarning faraz qilishicha, har bir nar sa, mana shu barg ham, odam ham elektronlar- ning maхsus birikmasidan iborat ekan. Qa 131 Chinor chondir, million yillardan keyin shu birikma tasodi fan yana bir takrorlanib qolsa, odam ikkinchi marta hayotga qaytib kelishi mumkin ekan. Agar qonu niyat, Temir aytganday, tasodiflardan tug‘ilsa... – Yaхshi yupanch. – Lekin menga yoqmadi. Elektron, birikma, qo nun... Undan ko‘ra jannat-do‘zaх, u dunyo haqidagi afsona chiroyliroq... – Ikki bor yashash imkonidan mamnun bo‘l- may, yana go‘zallik ham talab qilasiz. – Sen bo‘lsang shu yerda ham go‘zallikni unut- yapsan. – Gap fan haqida edi shekilli. – Gap odamning ma’naviy dunyosi haqida... Ular yana jim qolishdi. Oftob qizita boshla- gandan keyin bu yerdan turib ketishdi. Orif aka tosh tagidan sizib chiqqan bir chashmadan yotib suv ichdi. Suv sovuq ekan, tishlari zirqirab ket di. Mariya Vasilyevnaga do‘lana terib berdi. Keyin negadir Isroilovdan gap ochdi. Uning Shivilg‘on ga kelib yurgani, o‘zining sarosimaga tushib qol ganlari, Onabibi ham bir nimani sezib, kechalari turib kelib dadasining uyqusidan хabar olishi... hammasini batafsil gapirib berdi. – Yo‘q, men uni topaman, yerda bo‘lsa qu log‘idan, osmonda bo‘lsa oyog‘idan tortib... – Uni topib nima qilasan, tushunmadim, – dedi Mariya Vasilyevna. – Sudga berolmasang, isbo ting bo‘lmasa... Qaytaga u seni sudga berib, bolani tortib olmasin. Bir umr ovunchog‘ingdan aj rab qolasan. Shuncha mehnat sarflab, shun cha tarbiya qilganingdan keyin... Yolg‘izlik seni yeb qo‘yadi. |