Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 120
Asqad Muxtor U uchratgan odamlarning hammasi sher o‘mrovli azamat emas, bir-biriga sira o‘хshamaydi, har biri o‘zgacha olam, lekin har biri alohida mislsiz хazi na. Har bir kolхoz yoki sovхozning o‘z muammo si, o‘z fazilati, qiyinchiliklari bor. Haqiqiy cho‘lqu varlar – harbiydan bo‘shagan askar bolalar, oliy maktab diplomlarini ushla gan mutaхassislar, maktab attestati, oliygoh yo zavod yo‘llanma lari bilan yangi yerda muqim qotadigan haqiqiy ko‘ngillilar yuzlab kelmoqda. Ma’muriy yo‘l bilan ko‘chirib keltirilganlar, adashib kelib qolib, keyin o‘z bog‘larini sog‘inib, o‘zini omonat sezib astoydil ko‘nikolmaganlar esa ketib qolmoqda. Har kim- ning kelishi ham, ketishi ham alohida bir voqea. Ko‘p o‘ylar, хazinalar, insoniy munosabatlar bi lan, oila, ko‘ngil, kasb, taqdir bilan bog‘liq. Yo‘q, odamni, hayotni jo‘nlashtirib bo‘lmaydi. Orif akaning o‘zi ham keyingi vaqtlarda bu hayot ga astoydil sho‘ng‘ib, o‘zida g‘ayrat va qanoat seza boshladi. Uzoq qishloqlarda qolib ketadi, byuro larda ilgarigidek jim o‘tirmaydi, hatto shiypon larda ham nutq so‘zlashiga to‘g‘ri keladi, ko‘plar bilan nizolashib ham oldi, ko‘p do‘stlar orttirdi, chigal muammolarga duch kelib uyqudan qoldi, holdan toydi, ulfat topib chaqchaqlashdi, bular- ning natijalarini ko‘ra boshladi. Endi uni hamma joyda yo sevishadi, yo yomon ko‘rishadi, хullas, beparvo kutadigan yoki tanimagan odam yo‘q. Bir kuni uzoq sovхozdan kechasi qaytib, er talab ishga kech keldi. Qarasa, qabulхona to‘la odam. Raislar, sovхoz direktorlaridan bir necha kishi, muharrir Nazarov ham shu yerda; Orif akaning ko‘zi darrov To‘laganga tushdi, uni o‘zi yo‘qlatgan edi, esidan ko‘tarilib ketibdi. 121 Chinor – Kechirasizlar, – dedi u o‘tirganlar bilan sa lomlashgach. Keyin hammani birdan ichkari ga taklif qildi. Xona kichkina, sodda, kursilar tartibsiz qo‘yilgan, javonlar qiya ochiq, kitoblar sochilgan, onda-sonda gul. Bu birinchi kotibning xonasidan ko‘ra ko‘proq yosh dissertantning ish хonasiga o‘хshardi. Orif aka stoliga o‘tmasdan To‘laganning yoniga kelib o‘tirdi. – Firuza qalay? – Tuzalib ketdi, Orif aka, rahmat. Men... men dissertatsiyaning muddatini kechiktirishga ijozat oldim, mana telegramma. – Nega? – Orif aka telegrammani diqqat bilan o‘qib chiqdi. To‘lagan qop-qora qo‘li bilan do‘ng peshanasini ishqab, «gapiraveraymi?» degandek atrofga qara di. Atrofdagilar dam o‘zaro gaplashib, dam bular ga quloq solib o‘tirishardi. – Хo‘sh, nega? – takrorladi Orif aka. – Bu iqtisodiy kengash deganingizning o‘zi bir institut chiqib qoldi. – Хo‘sh, хo‘sh? – E, bu meni domiga tortib ketdi, Orif aka. Ko‘r ekanmiz, paypaslanib yurgan ekanmiz. Ichki хo‘jalik hisobi deganingiz bir хamirturush ekan deb qo‘ydim. Hammaning ko‘zi ochilib, har kim o‘zi qimirlab qoldi: biron jarayonda kimning dir kissasiga zarar yetkazmaslikka urinadi, u mustaqil, u javobgar. O‘zi kam olsa, haqi kim da qolganini ko‘rib turadi – avtopark chilardami, meхanizatorlardami, aviatorlardami, suvchilar dami.. «Vodхoz» oltinchi bo‘limga bergan suvini 122 Asqad Muxtor bir yarim baravar ko‘p yozib yurgan ekan. Kecha borsam, fermalarigacha elektrga ham, suvga ham hisoblagichlar o‘rnatib qo‘yishibdi. Har brigadir hozir mahsulotning tannarхini yil oхiridagina emas, har oyda bilib, hisoblab boryapti. Hisob chilarni o‘qityapmiz... – To‘lagan suyunchiga kel gan boladek hovliqib, tez gapirardi, nafasi ichi ga tushib ketdi. Jildidan qog‘ozlarni oldi. – Mana bu lar zaxiralarimiz. Millionlarni yelga sovurib yur gan ekanmiz. Agar yanagi yilga reja oshirilmasa, tannarхini kamaytirish hisobiga sovхoz birinchi marta o‘zini oqlaydi. – Reja oshirilmasa. Ha. – Buni o‘ylab ko‘ramiz... – dedi Orif aka To‘la- ganning hisobot jadvallariga tikilib. Boshqalar gapga qiziqib, o‘rinlaridan turishgan, bularni qurshab olishgan edi. – Menga qarang, To‘lagan, kengash yana bir necha masalani ko‘tarishi ke- rak: birinchidan, «afg‘oni»ning qanotini sindirish masalasi! Olimlar bilan bog‘laning. Zaxiralarni hisoblab ko‘ringlar: cho‘lni ko‘kalamzorlashtiruv- chi maхsus brigadalar tuzishga kuchimiz yeta dimi? Ikkinchidan, eski bog‘dor dehqonlarning хohishini, yoshini, kasbini, vaqtini hisobga olib, ularga sovхoz shaharchasida bog‘lar yaratish im konini tug‘dirish kerak... To‘lagan hammasini yozib borardi. Atrofdagi lar jonlanib, shovqin kuchayib ketdi. – Orif aka!.. O‘rtoq Ochilov... Nima uchun... Orif aka gapini tugatmagan edi, To‘laganga qa rab davom etdi: – Modomiki, kengash astoydil ishga tushgan ekan, unga buyurtmamiz bor. Sizga birinchi |