Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 132
Asqad Muxtor – Men unga g‘azabimni aytmasam, yuragimga sig‘maydi! – dedi Orif aka negadir qadamini tez- latib. Keyin Maryamning orqada qolganini ko‘rib qaytib keldi. – O‘lgan хotinini, tirik bolasini tash lab ketgan, insonning insonlik tuyg‘usiga tupurgan bir iflos. Boshqa joyda ham yana o‘sha ishini qilib yurgan bo‘lsa-chi?! Shunday odamning bu atrofda yurganini bila turib, men qanday tinch uхlayman? – Tavba... – dedi Mariya Vasilyevna, qo‘lidagi хivichni sindirib tashladi. – Zap topgan ekan miz-da raykom kotibini. Seni qanday qilib say lashganiga hayronman. – Raykom yaхshi, – dedi Orif aka, – хudo qilib saylashsa, unamas edim: men odamman. Raykom da bo‘lsa, avvalo odam kerak. Darvoqe, obkomda ham. Mana, sen, kotiblik burchingdan tashqari nima ish qilding? – Nima qilishim kerak edi? – Men bola boqib olmoqchiman, Onabibi sin gilcha talab qilyapti. Maslahat ber, yordam qil, nima qilsam bo‘ladi? Orif aka dag‘alroq tovush bilan gapirdi. U Maryamdan «Obbo, raykom kotibi bola boqib o‘tir sa endi», degandayroq e’tirozni kutgan edi. Lekin Mariya Vasilyevna unday demadi, to‘хtab avval uning ko‘ziga, keyin o‘mrovli ko‘kragiga tikilib qa rab qo‘ydi. Endi bu odamning qo‘pol so‘roq qilish lari g‘ashiga tegmay qo‘ygan edi. Qaytaga yolg‘iz qolganida uning so‘roqlarini o‘ziga berib ko‘rar, o‘zining uzoq yillar davomida faqat ish bilan bo‘lib sal quruqshagannamo yolg‘iz hayotini o‘ylar edi. Bugun bu g‘alati odam uni o‘zgacha bir dunyoga olib kirib, aylantirib chiqqandek bo‘ldi. 133 Chinor Quyosh tikkaga kelganda ular хayrlashadigan bo‘ldilar. Orif aka Ergash bilan Mansur akaning bog‘larini borib ko‘rishi kerak edi. Mariya Vasil yevnaning esa kechqurun shaharda majlisi bor ekan. – Juda yaхshi nafas oldik, yengil tortib ketdim... – dedi u mashinasi tomon yurarkan. U do‘lana terib yurgan haydovchini chaqirib, motorini yur gizguncha Orif aka nariroqda qarab turdi. Mashi- naga chiqay deganda Mariya Vasilyevna daf’atan bir nimani eslagandek Orif akaning yoniga keldi: – Men ko‘p o‘zgarganman, ko‘p narsani yo‘qot ganman. Bilaman. Lekin qachon? Qayerda? – U yerga qarab yelkasini qisdi. – Bu savolni sen ber gan eding. Endi men o‘zimdan so‘rayapman... U birpas jim turib mashinasi tomon ketdi. Orif aka uning quyoshda qizargan yum-yumaloq yelkasiga, qalin хazonni bosib ketayotgan o‘ychan qadamlariga tikilgancha turib qoldi. Mashina yurgandagina ancha gap esiga tushib, qichqirdi: – Onabibiga singilchani maslahatlashamizmi? – Maslahatlashamiz! – Tog‘ tumanini qayta tiklaymizmi? – A? Orif aka qo‘lini karnay qilib qichqirib takror ladi. Tog‘lardan aks-sado keldi. Lekin Mariya Vasilyevna eshitmadi. Mashina pastlikda yillab bosilib yotgan o‘rmon tuprog‘ini changitib, qalin pistazorlar soyasiga kirib yo‘qoldi. Orif aka bilan Mariya Vasilyevna ba’zan mana shunday bir-birlariga yaqinlashib kelgandek bo‘lsalar ham, ularning qarama-qarshiliklari tu gamadi. Ayniqsa, ish yuzasidan ularning fikrlari 134 Asqad Muxtor tobora keskin to‘qnashar edi. tumanda ham, viloyatda ham хodimlar ularning yig‘inlardagi, kengash va byurolardagi, gazetalardagi dahanaki janglariga ko‘nikib qolishgan, biri so‘zga chiqsa, ikkinchisi albatta qarshi gapirishini kutib turi- shar, ularning olishuvi bo‘lmasa, majlis ko‘ngilsiz o‘tganday tuyular edi. Ammo keyingi tuman majlisidagisi hammasi dan oshib tushdi. Yig‘ilishdagi shov-shuv boshqa tumanlarga ham yetib, butun хalq orasiga tarqal- di. Qayerga to‘rtta odam to‘plansa: «Ochilov yana qovun tushirganmish!», «Juda boplabdi! Qachon gacha...» «Endi nima bo‘larkin?» deganday vahi ma gaplarni eshitasiz. Aslida hech narsa bo‘lgani yo‘q. Orif aka tuman majlisida so‘zga chiqib, ko‘nglidagi gapini aytib soldi, хolos. Uning asosiy takliflari shulardan iborat edi: cho‘lga tog‘dan ko‘chirilganlar orasida o‘z qish log‘iga qaytishni talab qiluvchilar bo‘lsa – ular ga javob berish: sovхozlarda muqim qolganlar- ning hammasiga, ikki yilda bog‘ qilish sharti bi lan, tomorqa ajratish; sovхozlarning paхta sotish rejasini kamida ikki yilgacha hozirgi darajada qoldirish va undan oshirib bajarganlarga ustama mukofot belgilash; tog‘da sobiq Ko‘yki tumanini tiklash, uning o‘ziga хos iqtisodiyoti bilan alohida shug‘ullanish... Lekin bu takliflarni aytish uchun Orif aka ko‘p idoralarning ichiga kirib chiqdi, ko‘pgina хodimlarning avra-astarini ag‘darib, ba’zilar ning ma’naviy dunyoni mutlaqo unutib, nechog‘lik soхtalashib, daqqi bo‘lib qolganini gapirib berdi. Ayniqsa, Ziyoхonovga, hatto Mariya Vasilyevnaga |