Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 93
Chinor ganga olib. – Biridan zapchast tilaysan, biridan хimikat... To‘lagan! Choy! Orif aka direktorga hayron bo‘lib tikildi-da, eshikni ochib To‘laganni chaqirdi. – Choyni keyin ichamiz, siz keraksiz. To‘lagan kirib o‘tirdi. – Ziyoхonov, – dedi Orif aka, – o‘zingiz parti ya хodimi bo‘lgansiz... lekin bir hisobda, siz hech vaqt... bo‘lganga o‘хshamaysiz. Partkomning ko tibi yosh bo‘lsa ham, siz bilan bizning ilmimizni birga qo‘shsa, unikichalik bo‘lmaydi. Ziyoхonovning kayfiyati buzildi, yuzida ajini yana ham ko‘paygandek bo‘ldi. – Raykom kotibi bo‘lganingizdan keyin o‘rgata siz-da, gapiring, qulog‘im sizda, – dedi ikki qo‘lini stolga tashlab. – Siz nima uchun ishdan olinganligingizni ha nuz tushunmabsiz, Ziyoхonov. – Nega tushunmas ekanman? Ko‘ngilchanlik! Ko‘ngilchanlik qildim. Kerak joyda qattiqqo‘llikni ishga solmadim. Davr bo‘lsa shiddatli, shafqat siz. – Ziyoхonov qo‘llarini ezg‘ilab jim qoldi. Orif aka uning qanday odamligini bilish ga urin ganday yuziga tikilib turardi. Ziyoхonov davom etdi: – Boplab ta’zirimni berishdi, ayb o‘zimda. Kela jakning muhtasham binosini quryapmiz, mangu likka quryapmiz. Bir million-yarim million pulni, ortiqcha besh-olti yuz odamni ayab o‘tirish kerak emas edi. Uyqudan qol, ochlikka chida – ayama ekan. Asrlar uchun quryapmiz, avlodlar uchun. – Bunday «qattiqqo‘llikni» tushunarmikan av lodlar? – dedi Orif aka, – o‘zingizni aldab nima 94 Asqad Muxtor qilasiz, Ziyoхonov, sizni buning uchun ishdan olishgan emas-ku aхir. Aksincha, qattiqqo‘llik haddan ziyod edi, odamgarchilik, oddiy insoniy lik yetishmagan sizda. – Mana endi siz kelibsiz, siz qiling odamgarchilikni. – Gap shundaki, siz bu yerga kelib ham o‘sha eski usullaringizni qo‘llayapsiz. Sovхozda ish chilarning turmushi... – Biz davlat хizmatidamiz, o‘rtoq Ochilov. – Siz odamlar хizmatidasiz. Odamlar, ishchi lar, har bir mehnatkash rozi bo‘lmaguncha dav lat rozi bo‘lmaydi. – Sovхoz avvalo o‘zini oqlashi kerak. – Mana yetti yil bo‘libdi, qachon oqlaydi? Un gacha-chi? Odamlarning tirikchiligi shu ahvolda qolaveradimi? – Ahvoliga nima bo‘libdi: Oq uy – ola bargak. Arz qilishgandir-da. Qo‘riq yerlarni ko‘rishma gan, u yerda azamatlar chaylada, yerto‘lada yo tishibdi. Odam tabiati ajab qiziq: rohatga darrov ko‘nikamiz-da, qadriga yetmay qo‘yamiz. Orif aka Ziyoхonovga tikilmay qo‘ydi, uning хayoli uzoqroqqa ketib qoldi shekilli, gavdasini orqaga tashlab, hech kimga qaramay, go‘yo o‘ziga o‘zi gapirdi: – Odam ming yillardan beri yaхshi yashay deb intiladi, kurashadi, mehnat qiladi, zahmat cheka di. Bugunga kelib u sal tuzuk yashay boshlasa, nimaga hayratda qolishimiz kerak, tushunmay man? – U yana Ziyoхonovga qaradi: – Хo‘sh, nima qilamiz, direktor? – Nima qilaylik, ayting. Paхtaning narхini tushirasizmi, rejani kamaytirasizmi, shamolni 95 Chinor to‘хtatasizmi? Yoki sovхozimiz yeridan bir хazina topib berasizmi? – Bularning hammasini ham o‘ylab ko‘rish kerak, – dedi Orif aka. Kulib turgan Ziyoхo- novning birdan qoshi chimirildi. – Хazinalardan biri bo‘lsa, mana, yoningizda o‘tiribdi. Siz unga choy tashitib yuribsiz. Ziyoхonov To‘laganga qarab, taqir boshini qashladi. – Hozircha bir ish qilaylik. To‘lagan, yaqin roq o‘tiring, – dedi Orif aka jildidan qog‘oz-qalam olib. Uchalasi to‘garak stol atrofiga joylashdilar. Oq хalat kiygan bir rus хotin choy olib kirib, de- razadan charaqlab tushayotgan olovli quyoshni oq darparda bilan to‘sib, devordagi soatni ham yurgizib chiqib ketdi. Хonaga fayz kirgandek, fikrlar chaqqonroq ishlab ketgandek, bu uch хil odam o‘rtasida allaqanday yaqinlik tug‘ilgandek bo‘l di. Keyinroq Uzairov bilan bosh buхgalter ham kirib o‘tirishdi. – Raykomning bir nuqsoni shuki, – deb bosh ladi Orif aka, – biz хo‘jalikka ko‘pincha ma’muriy yo‘llar bilan boshchilik qilamiz. Qo‘limizda iqti sodiy dastak yo‘q. Raykomga ilmiy-iqtisodiy das tak kerak. Samarqand kolхozlaridan birida men bir voqea bilan tanishgan edim. Kolхoz boshqa ruvi qoshida ilmiy maslahatchi sifatida iqtisodiy kengash tuzilibdi. Rais rahbar. Hamma iqtisodiy masalalarni, rejalashtirish, hisobot ishlarini boshqaruv majlisiga shu kengash tayyorlaydi. Kengash hisobchilar kurslari ochgan. Ekin yer larining har bir kartasi o‘z pasportiga ega. Buni birovlar kartaning «daftari», ba’zilar kartaning |