Dərslik Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin

Məhsulun  həyat  dövranının  mərhələləri.
  Əmtəənin  irəlilədilməsi 
üzrə stimullaşdırma tədbirləri məhsulun həyat dövranının mərhələləri ilə 
sıx  əlaqəlidir  və  onlardan  hər  hansı  birinin  seçilməsi  məhsulun  hansı 
mərhələdə olmasına uyğun olaraq həyata keçirilir. Əmtəənin həyat dövra-
nının müxtəlif mərhələlərində irəlilədilmənin məqsədi, tədbirlərin xarak-
teri  və  çəkilən  xərclərin  effektivliyi  fərqli  olur.  Məhsulun  həyat  döv-
ranının  bazara  çıxarılma  mərhələsində  reklamdan  istifadə  etmək  daha 
səmərəli  hesab  olunur.  Həyat  dövranının  inkişaf  mərhələsində  reklam  və 
ictimaiyyətlə  əlaqə  öz  güclü  təsirini  qoruyub  saxlayır,  digər  irəlilədilmə 
tədbirlərinin  həyata  keçirilməsinə  isə  o  qədər  də  zərurət  yaranmır.  Yet-
kinlik  mərhələsində  isə  satışın  həvəsləndirilməsi  tədbirlərindən  istifadə 
etmək  daha  məqsədəuyğun  və  səmərəli  hesab  olunur.  Bununla  belə, 
həmin mərhələdə reklam və şəxsi satış öz əhəmiyyətini qoruyub saxlayır. 
Böhran  mərhələsində  əsasən  satışın  stimullaşdırılması  tədbirlərindən 
istifadə edilir, reklam və şəxsi satış tədbirlərindən isə demək olar ki, isti-
fadə  olunmur.  Reklam  adətən  satışın  stimullaşdırılması  tədbirləri  haq-
qında məlumat vermək məqsədilə həyata keçirilir. 
Beləliklə, qeyd etmək lazımdır ki, əmtəələrin irəlilədilməsinin ümu-
mi büdcəsinin və proqramının işlənib hazırlanması marketinqin kommu-
nikasiya sisteminin daha səmərəli həyata keçirilməsində olduqca mühüm 
rol  oynayır.  Firmalar  stimullaşdırmanın  kompleks  proqramının  işlənib 
hazırlanmasında istifadə edilən metodları və üsulları daima  təkmilləşdir-
məyə  cəhd  göstərirlər.  Marketinqin  kommunikasiya  sisteminin  yaradıl-
ması  və  tətbiqi  prosesində  firmalar  bir  sıra  problemlərlə  qarşılaşır  və 
müxtəlif strategiyalardan istifadə edirlər. 
F.Kotlerin  fikrincə,  firmaların  əksəriyyəti  üçün  problem  kommuni-
kasiyaların  qurulub  –  qurulmaması  deyil,  hansı  informasiyaları  kimə, 
hansı  formada  və  tezliklə  çatdırmaqdır.  Əlbəttə  bu  problem  firmalardan 

---

 
 
 
 
 
33 
bir sıra məsələləri həll etməyi tələb edir. İlk növbədə məqsədli auditoriya 
müəyyənləşdirilməli, onun həcminə və xarakterinə uyğun gələn kommu-
nikasiya tədbiri seçilməli, həmin auditoriyaya çatdırılacaq informasiyanın 
xarakteri, çatdırılma vaxtı və tezliyi müəyyənləşdirilməlidir. 
Firmaların  kommunikasiya  sisteminin  tətbiqi  prosesində  qarşılaş-
dığı ciddi problemlərdən biri də kommunikasiyaya nə qədər vəsait ayrıl-
masını  düzgün  müəyyənləşdirməkdən  ibarətdir.  Bu  problemin  mahiy-
yətini  firmaya  kommunikasiya  sisteminin  zəruri  olmasından  daha  çox 
məhsulun  xarakterini  və  kommunikasiyanın  məqsədini  nəzərə  almaqla 
onun  ümumi  büdcəsinin  düzgün  müəyyənləşdirilməsi  və müxtəlif   kom-
munikasiya vasitələri arasında optimal bölüşdürülməsi təşkil edir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
 
 
34