66
Dünya təhsil sisteminə inteqrasiya-informasiya əsrinin
tələbləri.
Təhsilin məqsəd və vəzifələrinə yeni baxıĢ və yanaĢ-
maların formalaĢması.
Mövcud ümumi təhsil proqramlarının müasir
tələblərə cavab verməməsi.
Planlı iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyyatına keçid və
s.
Müasir kurikulumun ənənəvi təhsil proqramından bir sıra
üstünlükləri vardır. Ənənəvi və milli kurikulumun səciyyəvi
cəhətlərinin müqayisəli təsvirinə nəzər salaq:
Ənənəvi tədris proqramı
Milli kurikulum
Ənənəvi təhsil proqramı
bilikyönümlüdür
Müasir kurikulum
şəxsiyyətyönümlüdür
Ənənəvi təhsil proqramı
müəllimyönümlüdür
Müasir kurikulum isə
şagirdyönümlüdür
Ənənəvi təhsil proqramı
fənyönümlüdür
Müasir kurikulum isə
nəticəyönümlüdür
Ənənəvi təhsil
proqramında fəndaxili və
fənlərarası əlaqə
məqsədyönlü və sistemli
xarekter daşımır
Müasir kurikulumunda isə
inteqrativlik əsas prinsip kimi
qəbul olunub
Ənənəvi təhsil proqramı
təklifyönümlüdür
Müasir kurikulum isə
tələbyönümlüdür
Bəzi fənlər üzrə qiymət
normaları müəyyən edilib
Qiymətləndirmə
standartları və mexanizmləri
müəyyən edilib
67
Кuriкulumun aĢağıdakı növləri vardır:
Rəsmi Кuriкulum
Bu, rəsmi məкtəb sistemində biliкlərin tədrisi ilə əlaqə-
dar оlan хüsusi bir кuriкulum növüdür. О, aĢağıdaкılardan
ibarətdir:
• Кuriкulum üzrə gələcəк perspeкtivlər
• Кuriкulum siyasəti üzrə müddəalar
• Əsas prinsiplər
• Ümumi təlim nəticələri
• Məкtəbdə tədris оlunan hər bir fənn üzrə коnкret
təlim məqsədləri
• Hər bir fənnə ayrılan vaхt
• Mövzular və məzmun
• Hər bir fənn üzrə qiymətləndirmə və dəyərləndirmə
• Dərslər və dərs planları.
Qeyri-rəsmi кuriкulum
Bu, rəsmi məкtəb кuriкulumunun tərкib hissəsi оlma-
yan biliкlərin tədrisi, yəni, Ģahmat кlubları, dram кlubları,
astrоnоmiya кlubları və s. ilə bağlı оlan кuriкulumdur.
Ġnteqrasiya оlunmuĢ кuriкulum
Bu növ кuriкulum fənn sahələri üzrə təlimin asan-
laĢdırılmasına хidmət edir. Bu, əкsər hallarda əsas təlim
məqsədləri ətrafında cəmləĢir və ayrı-ayrı fənlərlə bağlı biliк-
ləri əhatə edir. Ġnteqrasiya оlunmuĢ кuriкulumun əsasında
belə bir epistemоlоji dəlil vardır кi, bütün biliкlər bir-birilə
bağlıdır və müхtəlif məzmun və vəziyyətlər arasında nə qədər
sıх əlaqə оlarsa, Ģagirdlərin dərкetmə qabiliyyəti bir о qədər
güçlü оlar.
Milli kurikulumun strukturu:
Ümumi təhsil pilləsi üzrə kurikulum
1.Ümumi təhsil səviyyələri üzrə ümumi təlim nəticələri
1.1.Ġbtidai təhsil üzrə ümumi təlim nəticələri
1.2. Ümumi orta təhsil üzrə ümumi təlim nəticələri
1.3.Tam orta təhsil üzrə ümumi təlim nəticələri
68
2.Ümumi təhsilin səviyyələri üzrə məzmun standartları
2.1. Ġbtidai təhsil səviyyəsi üzrə məzmun standartları
2.2. Ümumi orta təhsil səviyyəsi üzrə məzmun standart-
ları
2.3. Tam orta təhsil səviyyəsi üzrə məzmun standartları
3. Ümumi təhsil pilləsində tədris edilən fənlər
3.1. Ġbtidai təhsil səviyyəsində tədris edilən fənlər
3.2. Ümumi orta təhsil səviyyəsində tədris edilən fənlər
3.3. Tam orta təhsil səviyyəsində tədris edilən fənlər
4. Ümumi təhsil səviyyələri üzrə həftəlik dərs və dərsdən-
kənar məĢğələ saatlarının maksimum miqdarı
5. Ümumi təhsil sistemində pedaqoji prosesin təĢkili
prinsipləri
6.Təlim nailiyyətlərinin (nəticələrinin) qiymətləndirilməsi
və monitorinqi
Kurikulum islahatı çərçivəsində Azərbaycan dilinin təd-
risi yeni təhsil standartları ilə-yeni məzmunla həyata keçirilməyə
baĢlandı. Bunun üçün yeni dərsliklərin hazırlanması, müəllimlər
üçün metodik vəsaitlərin iĢlənməsi, yeni məzmuna uyğun iĢ
dəftərlərinin tərtibi prosesi geniĢ vüsət aldı.
2008-2009-cu tədris ilindən ibtidai siniflərdə kurikulum
tətbiq olunmağa baĢlandı. Azərbaycan dili üzrə dərslik kom-
plektləri (dərslik+metodik vəsait+iĢ dəftəri) iĢlənib hazırlandı. I-
IV siniflər üçün Azərbaycan dili dərslikləri müəlliflər heyəti
tərəfindən tərtib edildi.
Professor N.Q.Cəfərovun ümumi redaktorluğu ilə 1-ci sinif
“Ana dili” (Əlifba, Oxu) dərsliyi 2008-ci ildə; Rafiq Ġsmayılov,
Solmaz Abdullayeva, GülĢən Orucova, Dilruba Cəfərovanın
müəllifliyi ilə 1-ci sinif “Azərbaycan dili” dərsliyi 2012-ci ildə;
Rafiq Ġsmayılov, GülĢən Orucova, Zahid Xəlilov, Dilruba
Cəfərovanın müəllifliyi ilə 2-ci sinif “Azərbaycan dili” dərsliyi
2009-cu ildə; Rafiq Ġsmayılov, GülĢən Orucova, Zahid Xəlilov,
Dilruba Cəfərovanın müəllifliyi ilə 3-ci sinif “Azərbaycan dili”
dərsliyi 2010-cu ildə; Rafiq Ġsmayılov, GülĢən Orucova, Dilruba
Cəfərova, Xanım Orucovanın müəllifliyi ilə 4-ci sinif “Azərbay-
