Dərslik layiHƏ 4 Mündəricat I. Həyatın yaranması
Yüklə 3,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təşvişin əlamətləri: 1.
- Təşviş pozuntularının növləri: Generalizə olun- muş pozuntu Sosial fobiya Aqorafobiya Təşviş pozuntusu
- “Psixiatriya yardımı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu
150 Təşvişin əlamətləri: 1. Psixi • emosional gərginlik • əhəmiyyətsiz hadisələr səbəbindən yaranan narahatlıq hissi • yarana biləcək təhlükə hissi • reallığın itirilməsi hissi • dəli olmaq qorxusu • qəfil ölüm qorxusu 2. Fiziki • bədəndə titrəmə • tərləmə • ürək döyüntülərinin tezləşməsi • başgicəllənmə • əzələ gərginliyi • özünü pis hissetmə • təngnəfəslik • hərəkətlərin donub qalması • keyləşmə və sancılar • öz üzərində nəzarəti itirmək qorxusu Təşviş pozuntularının növləri: Generalizə olun- muş pozuntu Sosial fobiya Aqorafobiya Təşviş pozuntusu Həyatda rast gəlinən adi vəziyyətlər (iş, təhsil, maddi rifah, şəxsiyyətlərarası münasibətlər) və reallaşması az müm- kün olan hadisələrlə əlaqədar ümumi həyəcan, emosional gərginlik və həddən artıq narazılıq yaranır. 6 aydan az olmayaraq davam edir. Müəyyən sosial situasiyalarda və ya insanlarla qarşılıqlı münasibətlərdə olmaq qorxusun- dan yaranır. Bu cür insanlar di- gərləri qarşısında çıxış edərkən, sual verərkən, digər insanların yanında qida qəbul edərkən, toy mərasimləri, əyləncəli gecələr- də iştirak edərkən qorxu hissi keçi- rirlər. Davametmə müddəti müəyyən edilməyib. İnsanın öz bələd olduğu yerdə halının pisləşdiyi zaman yardım ala bilməmə- si qorxusu olan aqo- rafobiya çox vaxt təşviş pozuntularla yanaşı gedir. Belə şəxslərin qorxusu evdən kənarda təşviş hücuma məruz qalmaq ehtimalın- dan irəli gəlir. Onlar evdən çıxmamağa, kütlə arasında, tanı- madıqları yerlərdə olmamağa çalışırlar. Güclü qorxu gəl- dikdə başlayır. Bir neçə dəqiqə ərzində maksimum həddə çatır. Ən azı bir neçə dəqiqə çəkir. Bir ay ərzində minimum 4 dəfə baş verir. Təşviş pozuntularının istənilən bir növünün müalicəsi həlli real olan bir mə sə- lədir. Söz yox ki, prosesə mütəxəssis müdaxiləsi vacibdir. Sağlam həyat tərzi də müalicənin qeyri-tibbi yolu hesab edilir. Bu zaman: • kofein, alkoqol, nikotin və şokoladdan istifadəni azaltmaq; • sakitləşdirici vasitələrdən istifadəni minimuma endirmək; • həftədə 3-5 dəfə (20-40 dəqiqə) aerobika məşğələlərində iştirak etmək; • qidanı bərabər porsiyalarla qəbul etmək (pəhriz qidalanması). LAYİHƏ 151 Təşviş zamanı aşağıdakı tənəffüs hərəkətləri tövsiyə olunur: 1. 3 saniyə ərzində nəfəs alın. 2. 3-ə qədər sayın və 3 saniyə ərzində nəfəs verin. 3. 3 saniyə fasilə verib yenidən prosesləri təkrar edin. 4. Bunu gündə 2 dəfə, hər dəfə 10 dəqiqə olmaqla yerinə yetirin. 5. Təşviş baş verdiyi anda bu texnikadan istifadə edə bilərsiniz. “Psixiatriya yardımı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu “Psixiatriya yardımı haqqında” Qanun Azərbaycan Respublikasında psixiatriya yardımı göstərilməsi sahəsində yaranan münasibətləri tənzimləyir, bu sahədə hüquqi və fiziki şəxslərin hüquq və vəzifələrini müəyyən edir. Psixi sağlamlıq sahəsində qanunvericiliyə qarşı əsas tələblər (ÜST 2006) 1. Psixi sağlamlıq sahəsində əsas xidmətlərin və yardımın əlçatan olması; 2. Yardımın ən az məhdudiyyət qoyan alternativ prinsipinə uyğun olaraq gös- tərilməsi; 3. Müalicəyə məlumatlandırılmış razılığın alınması; 4. Könüllü və ya məcburi hospitalizasiya və müalicə; 5. Səlahiyyət aspektləri; 6. Dövri monitorinq və nəzarət mexanizmi; 7. Məxfilik; 8. Tibbi bərpa; 9. Mütəxəssislərin attestasiyası və müəssisələrin akkreditasiyası; 10. Ailə üzvlərinin və xəstələrə qulluq edən şəxslərin hüquqlarına riayət edilməsi. 1. “Təşviş və orqanizm” mövzusunda referat hazırlayın. 2. Bir insan təşviş keçirərsə, sən ona necə yardım edərsən? 3. Təşviş və stressi müqayisə edin. Təşviş Stress T LAYİHƏ 152 40. Depressiyalar Müxtəlif səbəblərdən insanların psixoloji durumunda dəyişikliklər baş verir. Nəticədə onların davranışlarında ciddi pozuntular yaranır. Bəzən həkim mü- daxiləsi olduqda belə, bu proseslərin qarşısını almaq mümkün olmur. ► Belə dəyişikliklərə nə ləri aid etmək olar? ► Depressiya nədir? Onu necə aradan qaldırmaq olar? ► Depressiyaya səbəb olan amillər hansılardır? Qruplara bölünün. “Depressiyanın yaranma səbəbləri və aradan qaldırılması yol- ları”na dair araşdırma aparın. Nəticələri ümumiləşdirin. Hal-hazırda insanlar arasında ən geniş yayılmış psixi pozuntulardan biri dep- ressiyadır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatlarına görə, bütün dünya ölkələrində depressiv pozuntuların artması müşahidə olunur. Proqnozlara görə, bir neçə ildən sonra xəstəliklər içərisində depressiya yalnız ürəyin işemik xəstə- liyindən geri qalmaqla ikinci yerdə qərar tutacaq. İnsanın əhvalının pisləşməsinə səbəb olan depressiya iştahanın olmaması, yuxusuzluq, təşviş, həyəcan, tez yorulma, intihar barədə fikirlər, gərəksizlik hissi kimi bir sıra simptomlarla müşaiyət olunur. Gündəlik həyatda depressiya insanda ümidsizlik, ruh düşkünlüyü, kədər his- ləri yaradır. Bu halları keçirən insan artıq xəstəliyin ilk mərhələsini yaşayır. Bu zaman həmin insana tibbi yardım göstərilməsi zəruridir. F M LAYİHƏ Yüklə 3,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|