11
Fikrimizcə, arxivlərdə və qədim kitabxanalarda
bu cür əlyazma kitablar çoxdur. Xalqımızın tarixi
keçmişini, mədəniyyətini və adət-ənənələrini özündə
əks etdirən neçə belə kitablar hələ kitabxanalar
küncündə öz araşdırıcısını gözləyir. Onlar çox qiymətli
xəzinələrdir.
Keçmiş
əsrlərdəki
yazarlarımızın
zəhmətlərinə hörmət əlaməti olaraq onları üzə çıxarıb
nəşr etdirərək, yenidən xalqın malına çevirmək
lazımdır. Çünki onlar dədə-babalarımızdan qalmış
mirasdır və bizimdir. Biz də onlara sahib çıxmalıyıq.
Oxucuların nəzərinə onu da çatdırmaq istəyirəm ki,
mən peşəkar bir tərcüməçi deyiləm. Sadəcə olaraq,
kitab oxumağa çox həvəsli bir adamam. Klassik
ədəbiyyata meylim daha güclüdür. Belə kitabların
müasir Azərbaycan dilində nəşr oldunğunu görmək
məni çox sevindirir. Ona görə də istədim ki, bu kitab
xalqın malı olsun. Bu tərcümə ilk təcrübəm olduğu
üçün yəqin ki qüsurlardan da xali deyildir. Dəyərli və
diqqətli oxuculardan belə qüsurlarımın bağışlanmasını
xahiş edirəm. Bütün oxuculara könül açıqlığı ilə xoş
mütaliə arzulayıram. Dədəm Qorqud demişkən, Allah
bizləri axır sonu arı imandan ayırmasın!
Əflatun Hüseynoğlu Keşəli
12
ƏCÜBƏ VƏ MƏCÜBƏNİN HEKAYƏTİ
Bu kitabı fars dilindən türkcəyə tərcümə edən
böyük alim “Sidqi” təxəllüslü Seyyid Əhməd bin Həsən
Bali, bütün mövcudatın əşrəfi olan Adəmin vücudunu
“Kamal” sifəti ilə yaradan və ona peyğəmbərlik verən,
onu hər bir sifəti ilə kamilliyə çatdıran və peyğəmbərlik
vəzifəsini həzrəti Məhəmməddə (Allahın salamı
üzərinə olsun) sona çatdıran, ona həzrəti Əbu Bəkr,
Ömər, Osman və Əli (Allah üzlərini nurlandırsın) kimi
dörd gözəl insanı dost eyləyən Allahu-Təalaya hədsiz
həmdü-səna və salavat gətirdikdən sonra belə deyir:
İstədim məliklər tarixindən və qədim xəbərlərdən
bir kitab yazam ki, hər səviyyədən olan insanlar ondan
bəhrələnələr.
Məliklər
və
sultanlar
da
onun
istifadəsindən xoşhal olalar. Bu sevdada düşüncə və
fikir atına süvar olub, ətraf aləmi mərifətlə kəşt edib,
şeyxlərin və Əcəm yazarlarının yazılarını ətraflı
öyrənib, bəzisini işləməyə layiq görmədim. Bəzisini isə
artıq tərcümə olunmuş gördüm. Bu əsnada təsadüfən bir
kitab əlimə keçdi. Gördüm ki, bu kitab çox gözəl sözlər
və bəlağətli rəvayətlərlə doqquz bab
3
üzərinə tərtib
olunmuş, hədsiz faydalar və saysız lətifələr dərc
olunmuşdur. Bu kitaba “Əcubə və Məhcubə” deyə ad
verilmişdir. Mən nələri düşünürdümsə, hamısını o
3
Bab – Fəsil, hissə, bölüm
13
kitabda mövcud gördüm. Belə münasib gördüm ki,
həmin kitabı fars dilindən türk dilinə tərcümə eyləyim.
Tədbirli və ağıllı fikir əhli ilə bu haqda məşvərət edib,
onlardan savaba nail olacaq rəy barədə kömək istədim.
Ağıl sahibləri yol göstərib, məsləhət verib dedilər ki, bu
elə bir işdir ki, nəticəsi axirət üçün ən gözəl savabdır. O
halda bu dünyanı da çaş-baş qoymayasan. Qədimlərin
adəti üzərinə kitabın əsasını səadət sahibi bir
şahzadənin şərəfli adına qoyasan. Ta onun gözəl bir tale
ilə tamamlanması müyəssər ola. Həm də o mübarək
adın şərəfiylə bu kitab da aləm xalqı içərisində şərəfli
olar. Bu müzakirə onlarla oldu. Mən də dedim ki, o
səadət sahibi şahzadə ki dediniz, bu zamanda həzrəti
şahənşahi-aləm, Adəm övladının himayəçisi Xosrov
Keyti kimi layiqli əmrlər verən şəhriyar, Süleyman
Sərir kimi adil məlik olan xaqan, İskəndər kimi
cahangir, Ali Osman nəslindən olan sultan Aləmşah
sultan Bəyazid xan oğludur. Səltənəti əmin və ömrü
uzun olsun. Aləm mülkünün pənahı, kamil insan və
Allahın yaratdığı bu cahanda ədalətli sultandır. Mən
aciz duaçı da o cahangir şahzadənin bütün varlığımla
havadarı olduğumdan bu məcmuəni onun şərəfli adına
yazdım. Ta ki, oxumaq şərəfinə yetişdikdə qəbul oluna.
Ümidvaram ki, o cahan şahı uyğun qayğı nəzəri ilə
baxar və mən də şaha layiq mərhəmətinə nail olaram.
Bu məcmuəyə mən də “Əcubə və Məhcubə” deyə ad
verdim. Bacarıq və müvəffəqiyyət Allahdandır.
14
“ƏCUBƏ VƏ MƏHCUBƏ” DASTANININ
BAŞLANMASI
Xəbərlər dənizinin gəmiçiləri və sirlər diyarının
səyyahları
belə
rəvayət
etmişlərdir ki, qədim
zamanlarda Əcəm şəhərində Cəm
4
nəslindən bir padşah
var idi. Ölkə idarəsində onun tayı-bərabəri yox idi.
Səltənət qanunlarında nöqsansız idi. Məmləkəti çox
böyük, qoşununun sayı-hesabı yox idi. Məliklər
məliyinin xasiyyətində və Asəf padşah kimi gözəl
fikirli idi. Ədaləti əsirgəməməkdə Ənuşirəvan, hikmət
elmində Loğman və Süleyman kimi idi. Onun adına
Səmmah deyirlərdi. Onun mülayim xasiyyətli gözəl və
əliaçıq, xoş görkəmli saçları yasəmən ətirli, çox gözəl
əndamlı, mələk mənzər, ay üzlü, günəş surətli, düzgün
rəftarlı, şirin sözlü, gülbədən və ürək rahatlığı verən,
könül alanlara mail və hər zaman qəlb təmizliyi onların
birləşməsinə doğru hərəkət edən və söhbəti eyibsiz
xasiyyətinə münasib adamları var idi. Heç vaxt onların
gözəl söhbətlərindən uzaq olmazdı. Təsadüfən bir gün
Rum və Misir tərəfindən bir bəzirgan xeyli gözəl üzlü
qulamlar və çoxlu qiymətli mətahlar, qədəri və dəyəri
ölçüyə gəlməz cəvahirlər və cürbəcür bahalı əşyalar ilə
o şəhərə gəldi. Elə ki şah Səmmah onun gəlişindən
xəbərdar oldu, öz adamlarından bir neçəsinə əmr eylədi
4
Cəm - Cəmşidi-Cəm. Əfsanəvi İran şahı
Dostları ilə paylaş: |