Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №7 (80) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №7 (80)



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə122/127
tarix24.04.2018
ölçüsü5,01 Kb.
#40129
1   ...   119   120   121   122   123   124   125   126   127

259 
 
 
 
 
Дуз  парчаландыгдан  сонра  галан  галыг  сойудулур  вя  йенидян  чякилир.  Чякидяки  фяргя  эюря 
айрылан оксиэенин мигдары тапылыр. Яэяр яввялки чяки м
1
 грам, парчаландыгдан сонракы чяки м
2
 грам 
оларса, онда айрылан оксиэенин мигдары  м
2
- м
1
 олаъагдыр.  
д) 5 г КЪлО
3
 дузунун парчаланмасындан алынан оксиэенин  нязяри чыхымы щесабланыр. Нязяри 
чыхыма нисбятян оксиэенин практик чыхымы да щесабланыр. Експериментин бу методика иля апарылмасы 
шаэирдлярин мараьына вя актиылийиня сябяб олур. 
ЫЫ груп: Шаэирдляр оксиэенин оксидляшдириъи хассясини юйрянирляр. Тяърцбя цчцн кцкцрд, фосфор, 
магнезиум  вя  дямирин  оксиэендя  йанмасы  тяърцбяляри  юйрянилир.  Бу  мягсядля  яввялъядян 
оксиэенля долдурулмуш дюрд силиндр şüşəsindən, йахуд шцшя банкадан истифадя олунур (шякил 2). 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Шякил 2.Маддялярин оксиэендя йанмасы 
1. Дямир гашыьа кцкцрд парчасы гойулур, йандырылыр вя ичярисиндя оксиэен олан силиндря салыныр. 
Кцкцрдцн  оксиэендя  вя  щавада  йанмасына,  аловун  интенсивлийиня  диггят  верилир.  Йанма 
гуртардыгдан сонра силиндря су тюкцлцр вя шиддятли гарышдырылыр. Кцкцрдцн йанмасындан алынан маддя 
суда щялл олур.  
2
2
SO
O
S


 
3
2
2
2
SO
H
O
H
SO


 
2. Эюстярилян гайдада фосфорун йанмасы тяърцбяси апарылыр. Бу заман аз мигдар гырмызы фосфор 
эютцрцлцр. Йанма нятиъясиндя аь рянэли П
2
О
5
-дян ибарят думан ямяля эялир. Алынан П
2
О
5
 суда щялл 
едилир вя лакмус каьызы иля йохланылыр. Лакмус каьызы гызарыр, бу Щ
3
ПО
4
 алындыьыны эюстярир. Шаэирдляр 
реаксийа тянликлярини йазыр вя цмумиляшдирмя апарырлар. 
5
2
2
2
5
4
O
P
O
P


 
4
3
2
5
2
2
3
PO
H
O
H
O
P


 
Ичярисиндя  оксиэен  олан  силиндря  йандырылмыш  вя  дямир  маша  иля  тутулмуш  магнезиум  ленти 
салыныр. Магнезиум ленти шиддятли  аловла йаныр. Алов эюзя  зийан вердийиндян мцяллим  яввялъядян 
хябярдарлыг едир. 
Шаэирдляр апардыглары експеримент нятиъясиндя алынан оксидлярин хассялярини юйряндикдян сонра 
полад  мяфтилин  йанмасы  тяърцбясини  апарырлар.  Бу  мягсядля  оксиэен  долдурулмуш  силиндря,  уъуна 
кичик  кюмцр  парчасы  бяркидилмиш  дямир  мяфтил  кюзярдилир  вя  оксиэен  олан  силиндря  дахил  едилир. 
Дямирин оксиэендя неъя йанмасы мцшащидя  едилир. Дямирин оксиэендя йанмасындан Фе
3
О
4
 алыныр. 
Буна ясасян реаксийа тянлийини йазмаг тапшырылыр: 
4
3
2
2
3
O
Fe
O
Fe


 
ЫЫЫ  груп:  Гуру  сынаг  шцшясинин  1/5  гядяр  КНО
3
  иля  долдурулур  вя  стативя  бяркидилир.  Дуз 
ярийяня  гядяр  сынаг  шцшяси  гыздырылыр.  Мцяллим  бу  тяърцбяни  апаран  група  изащ  едир  ки,  гяляви  вя 
гяляви  торпаг  металларынын  нитратлары  парчаландыгда  нитритляря  вя  оксиэеня  айрылыр.  Дуз  яримяйя 
башладыгда  газ  габаръыглары  чыхыр.  Бу  заман  силиндря  кюзярдилмиш  кюмцр  парчасы  дахил  едилир  вя 
гыздырма дайандырылыр. Кюмцр йаныр, бу тяърцбя кцкцрдля дя апарылыр. 
 
kükürd 
fosfor 
maqnezium
 
dəmir 


260 
 
Кцкцрдцн  молекулйар  вя  атомар  оксиэендя  йанмасы  мцгайися  едилир.  Шаэирдляр  оксидляшмя 
иля  йанманын  фяргини  мцяййянляшдирирляр.  Кюмцрцн  йанмасы  просесинин  елми  ясасы  интерактив 
методла тящлил едилир. Реаксийа тянлийи йазылыр: 
2
2
3
2
2
0
O
KNO
KNO
t



    
2
2
CO
O
C


 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Нязяря  алсаг  ки,  «Химиya  в  школе»  журналында  [3]  бу  сащяйя  щяср  олунмуш  «Газларын 
алынмасы»на аид цмумиляшдирилмиш практик ишя  аид мягалядя   чох сятщи  мялумат верилдийиндян  бу 
мясяляни ятрафлы тящлил етмяйи лазым билдик. 
Кимйанын  ян  мцщцм  методу  маддялярин  синтезиндян  ибарятдир.  Она  эюря  дя  бу  тип 
експериментал ишляр хцсуси мцяййянляшдирилмиш йерлярдя вя цмумиляшдириъи дярслярдя апарылмалыдыр. 
Бу  тип  йени  експериментлярин  апарылмасы  шаэирдлярдя  кимйяви  препаратларын  синтези  баъарыьы 
йаратмагла онларда ъищазларла ишлямяк вя нязяри ясасландырмалар апармаг габилиййятини эцъляндирир. 
Онларда кимйайа мараьы артырыр. Бу ъцр практикумларын апарылмасы йахшы тяъщиз олунмуш вя гцввятли 
кимйа мцяллимляри олан мяктяблярдя мцмкцндцр. 
Мцяллим цмумиляшдирмя апарараг ашаьыдакы ъядвял цзря газларын топланмасыны изащ едир. Бу 
заман  мцяллим  шаэирдлярин  биликляриндян  истифадя  едир.  Ъядвялдя  мящлуллар  серийасынын  алтында 
газларын топланмасыны тящлил едир. 
 
 
Газларын топланмасы (майедян чыхышдырма) цсуллары [4; 7] 
I цсул 
Сыра №-си 
Газ 
Майе 
Гурьу 
 

Етилен  карбон  (ЫЫ)  оксид,  метан, 
оксиэен, азот,  
Щидроэен 
Су 
 

 

Хлор,   
карбон (ЫЫ) оксид, 
щидроэен-сулфид 
 
Натриум-хлоридин 
доймуш мящлулу 
Щидроэен-хлорид 
вя 
аммонйакы 
охшар 
гайдада 
топламаг 
олармы? Ня цчцн? 
 
 
 
 
 
Şəkil 3. Ərimiş şorada (KNO
3
)
 
kömürün yanması 
 
 
 


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   119   120   121   122   123   124   125   126   127




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə