1
|
2
|
3
|
Ticarət, nəqliyyat vasitələrinin təmiri
|
282.8
|
335.2
|
Nəqliyyat və anbar təsərrüfatı
|
395.1
|
446.8
|
Turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai iaşə
|
333.7
|
385
|
İnformasiya və rabitə
|
531.3
|
576.6
|
Maliyyə və sığorta fəaliyyəti
|
990.2
|
1004.5
|
Daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar
|
168.1
|
228.3
|
Peşə, elmi və texniki fəaliyyət
|
592.2
|
600
|
İnzibati və yardımçı xidmətlərin göstərilməsi
|
526.7
|
535.1
|
Dövlət idarəetməsi və müdafiə, sosial təminat
|
376.5
|
402.7
|
Təhsil
|
271.8
|
283.4
|
Əhaliyə səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi
|
155.2
|
164
|
İstirahət, əyləncə və incəsənət sahəsində fəaliyyət
|
208.4
|
211
|
Digər sahələrdə xidmətlərin göstərilməsi
|
280.3
|
331.8
|
Cədvəl 2.
2000-2011-ci illərdə orta aylıq nominal əmək haqqı, ABŞ dolları
Ölkələr
|
2000
|
2005
|
2006
|
2008
|
2009
|
2011
|
Azərbaycan
|
49.5
|
130.7
|
166.8
|
334.0
|
370.8
|
461.2
|
Ermənistan
|
42.1
|
113.7
|
149.7
|
285.7
|
267.8
|
309.4
|
Belarus
|
73.6
|
215.2
|
271.2
|
403.9
|
351.0
|
343.4
|
Gürcüstan
|
36.7
|
112.8
|
156.4
|
358.9
|
...
|
...
|
Qazaxıstan
|
101.1
|
256.3
|
323.5
|
505.4
|
451.3
|
613.7
|
Qırğızıstan
|
25.7
|
63.7
|
81.4
|
147.1
|
142.3
|
202.5
|
Moldova
|
32.8
|
104.7
|
129.2
|
243.5
|
230.3
|
272.4
|
Rusiya
|
79.0
|
302.5
|
391.3
|
696.9
|
627.4
|
801.8
|
Qeyd etdiyimiz kimi sosial-iqtisadi inkişafı səciyyələndirən mühüm göstəricilərdən biri orta aylıq əmək haqqıdır. İş yerindən və yaşadığıölkədən asılı olmayaraq hər bir işləyən şəxsi əməyinə görəödənilən haqq onu narahat edir. Bunun vasitəsilə adi vətəndaşın gəlirləri, əməyinin dəyəri vəölkənin iqtisadi inlikaf səviyyəsi müəyyən edilir. Cədvəl 3 – də dünyanın bəzi ölkələrinin orta aylıq əmək haqqı verilmişdir.
Cədvəl 3
Ölkələr
|
Orta aylıq əmək haqqı, ABŞ dolları
|
Rusiya Federasiyası
|
760
|
Qazaxıstan
|
600
|
Azərbaycan
|
450
|
Ukrayna
|
350
|
Ermənistan
|
330
|
Moldova
|
300
|
Qırgızıstan
|
220
|
Belarus
|
210
|
Tacikistan
|
100
|
Almaniya
|
3900
|
İsveç
|
3400
|
İtaliya
|
3000
|
İspaniya
|
2800
|
Yunanıstan
|
2600
|
Polşa
|
1700
|
Ruminiya
|
1100
|
Bolqarıstan
|
900
|
ABŞ
|
4100
|
Yaponiya
|
3600
|
Gürcüstan
|
420
|
Göründüyü kimi, iqtisadi cəhətdən inkişaf etmişölkələrdə bu göstəricinin səviyyəsi xeyli yüksəkdir.
Minimum əmək haqqı iqtisadi, sosial şərait nəzərə alınmaqla qanunvericiliklə ixtisassız əməyə və xidmətə görə aylıq əmək haqqının ən aşağı səviyyəsini müəyyən edən sosial normativdir. Deməli, minimum əmək haqqı – işçilərin əməyinin ödənilməsinin aşağı həddidir. Başqa cür desək, minimum əmək haqqı müəyyən işin normal şəraitdə görülməsinə görəəməyin ödənilməsi sahəsində dövlətin sosial standartıdır. Məlumdur ki, minimum əmək haqqıölkə büdcəsinin formalaşdırılmasının və sosial siyasətin həyata keçirilməsinin mühüm göstəricisidir. Onun həcmi hər il müəyyən olunur və hər bir müəssisənin əmək haqqı fondu ondan daha çox asılıdır. Minimum əmək haqqı demək olar ki, dünyanın inkişaf etmiş bütün ölkələrində müəyyən olunur və onun müqayisəsi əsasında bu və ya digər ölkənin iqtisadi inkişafi, həmçinin sosial müdafiəsinin səviyyəsi haqqında nəticəçıxarmaq olar.
Stаtistikаdа nоminаl və rеаl əmək hаqqı göstəriciləri fərqləndiilir. Nоminаl əmək hаqqı işçiyə hеsаblаnаn, оnun əməyinə ödənilən pulun məbləğidir.
Rеаl əmək hаqqı cаri dövrün əmək hаqqı ilə əldə еdilə bilən mаl və хidmətlərin həcmini хаrаktеrizə еdən göstəricidir və cаri dövrün nоminаl əmək hаqqını istеhlаk qiymətləri indеksinə bölmək yоlu ilə hеsаblаnır.
RƏH = NƏH / I
Misal: 2010 və 2011-ci illərdəölkədə nominal orta aylıq əmək haqqının müvafiq olaraq
331.5 və 364.2 manat, istehlak qiymətləri indeksinin 1.057 və 1.079 olduğunu bilərək hər bir il üzrə real orta aylıq əmək haqqını hesablayın.
Həlli: Real əmək haqqının düsturuna əsasən:
2010-cu ildə RƏH = 331,5 : 1,057= 313,6 manat
2011-ci ildə RƏH = 364,2 : 1,079= 337,5 manat
Deməli, bu illərdəölkədə mal və xidmətlərin qiymətlərinin artmasıəmək haqqının alıcılıq səviyyəsinə təsir göstərmişdir.
Dostları ilə paylaş: |