Fərhad məMMƏdov tahiRƏ allahyarova

AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ
[yaranması, inkişafı və perspektivləri]
177
15.
Müstəqil Araşdırmaçı Jurnalistlər Liqası
Mehdiyev Qafar
16.
Sivilizasiya Monitorinq və Araşdırmalar Mərkəzi
İctimai Birliyi
Lətifov Surxan
17.
Sosial İqtisadi Araşdırmalar İctimai Birliyi
Əliyev Azad
18.
Sosial İslahatlar və Araşdırmalar İctimai Birliyi
Həsənov Namiq
19.
Sosial-Strateji Tədqiqatlar və Analitik Araşdırmalar
İctimai Birliyi
Hüseynli İlqar
20.
“Tolerantlıq” Sosial Araşdırmalar İctimai Birliyi
Qurbanəliyev Azər
21.
“Ziya” Hüquqi və Sosioloji Araşdırmalar Cəmiyyəti
Balakişiyeva Yeganə
22.
Strateji Planlaşdırma və Araşdırmalar İnstitutu
İctimai Birliyi
Məsiyev Azad
23.
Elmi Araşdırmalar İctimai Birliyi
Həsənoğlu Aygün
24.
Jurnalist Araşdırmaları Mərkəzi İctimai Birliyi
Verdizadə Seymur
25.
Qadın və Uşaqların Problemlərinin Araşdırılması
İctimai Birliyi
Əliyeva Kəmalə
26.
“Qafqaz” Beynəlxalq Münasibətlər və Strateji
Araşdırmalar Mərkəzi İctimai Birliyi
Cəfərov Nazim
27.
Qlobal İqtisadi Araşdırmalar Mərkəzi
Quliyev Novruz
28.
İnformasiya Problemlərinin Araşdırma Mərkəzi
Hacıyev Yaşar
29.
“Kamal” Gənclərin Elmi-Texniki Araşdırmalar İctimai
Birliyi
Aslanov Rövşən
30.
“ELS” Müstəqil Araşdırmalar Mərkəzi İctimai Birliyi
Yaqubova İradə
31.
Azərbaycan-Türkiyə Tarixi Araşdırmalar Fondu
Erentok Ahmet
32.
Sosial-İqtisadi Araşdırmalar İctimai Birliyi
Əliyev Azad
33.
Avro-Atlantik Məkana İnteqrasiya üzrə Strateji
Araşdırmalar Mərkəzi İctimai Birliyi
İsayev Ramin
34.
Azərbaycan Milli Araşdırmalar Assosiasiyası
Səfərova Səyalı
35.
“Dirçəliş” İqtisadi Araşdırmalar Cəmiyyəti
Sadıqov Vasib
36.
“İnkişafa Baxış” Araşdırmalar Mərkəzi İctimai Birliyi
Yaqubov Niyaz
37.
Beynəlxalq Təhlükəsizlik Araşdırmaları Mərkəzi
Yusifli Elvin

---

AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ
[yaranması, inkişafı və perspektivləri]
178
38.
“Doktrina” Jurnalistlərin Hərbi Araşdırmalar Mərkəzi
İctimai Birliyi
Məmmədov Cəsur
39.
Fəlsəfi Araşdırmalar İctimai Birliyi
Məmmədzadə İlham
40.
Avrasiya Təhlükəsizlik və Strateji Araşdırmalar
Mərkəzi
Cabbarlı Hatəm
41.
Avrasiya Beynəlxalq Araşdırmalar İnstitutu İctimai
Birliyi
Paşayeva Qənirə
  
Tədqiqat gedişində SAM-ın saytında “Müsahibə-Anket” haqda elan verilmiş 
və  müvafiq  mərkəzlərə  göndərilmişdir.  “Müsahibə-Anket”  formasında  lazımi 
məlumatların əldə edilməsi üçün suallar əks  edilmişdir. Suallara 50-dən çox qu-
rumdan  cavab  gəlmiş,  qalan  məlumatlar  mərkəzlərin  internet  saytlarından  əldə 
edilmişdir.  
Suallar:
-  Mərkəz haqqında ümumi məlumat, mərkəzin rəhbəri
-  Mərkəzin əsas fəaliyyət istiqaməti (sosial, iqtisadi, hərbi, siyasi, mədəni və s)
-  Mərkəzin əsas məqsədi və vəzifələri
-  Mərkəzin illik təxmini büdcəsi və əsas xərclərin istiqamətləri (texniki, tədqiqat 
layihələri, konfransların təşkili və s)
-  Mərkəzin texniki-təşkilati resursu və potensialı 
-  Mərkəzin kadr resursları
-  Mərkəzin beynəlxalq əlaqələri
-  Mərkəzin xarici ölkələrdə fəaliyyət göstərən rəsmi tərəfdaşlarının sayı və on-
ların adları
-  Mərkəzin xarici səfərlərinin sayı
-  Mərkəzin  apardığı araşdırmaların istiqaməti və mövzusu
-  Həyata keçirilmiş tədqiqat layihələrinin sayı 
-  Həyata keçirilmiş layihələrin mövzuları 
-  Həyata keçirilmiş elmi konfranslar 
-  Çap edilmiş analitik məhsulu (hesabatların, məqalələrin, kitabların sayı və on-
ların mövzuları)
-  Dövlət  strukturlarına  və  nazirliklərə  dövlət  siyasətinin  bu  və  ya  digər 
sahələrinin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə verilmiş tövsiyələrin sayı və onların 
tematikası
-  Həyata keçirilmiş layihələrin əsas maliyyə bazası (dövlət, Azərbaycanın biz-
nes təşkilatları, xarici donorlar və s.
-  Həyata keçirilmiş layihələr arasında beynəlxalq səviyyəli layihələri
-  Mərkəzin carı layihələri və qarşıdakı planlar

---

AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ
[yaranması, inkişafı və perspektivləri]
179
-  Hal-hazırda mərkəzdə həyata keçirilən layihələrin sayı və onların mövzuları
-  Həyata  keçirilən  layihələrin  maliyyə  bazası  (dövlət,  Azərbaycanın  biznes 
təşkilatları, xarici donorlar və s.
-  Həyata  keçirilən  layihələr  arasında  beynəlxalq  səviyyəli  layihələrin  sayı  və 
onların mövzuları 
-  Mərkəzin beş il ərzində gördüyü işin təsviri
-  Həyata keçirilmiş tədqiqat layihələrinin sayı
-  Həyata keçirilmiş elmi konfransların sayı
-  Çap edilmiş hesabatların, məqalələrin, kitabların sayı 
-  Dövlət  strukturlarına  və  nazirliklərə  dövlət  siyasətinin  bu  və  ya  digər 
sahələrinin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə verilmiş tövsiyələr
-  Azərbaycanda “beyin mərkəzləri” arasında tərəfdaşlıq və əməkdaşlığın gələcək 
perspektivləri, təşkilatlanma formaları və mexanizmləri haqqında təkliflər
Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, yerli ABM-lərin təsnifat və təsvirində müxtəlif 
statuslu, hətta qeydiyyatdan keçməyənlər də yer almışdır. Tədqiqatda əksini ta-
pan  mərkəzlərə  gəldikdə  isə  burada  verilən  məlumatlar  mütləqliyə  iddia  etmir. 
Tədqiqatda həmin təşkilatların SAM-ın KİV-lərdə ünvanladığı elana fəal münasibət 
bildirməsi və anketi cavablandırması, “strateji və ya araşdırma mərkəzi” adlanma-
sı və BM kimi identikləşdirməsi, kifayət qədər fəal olması, həmçinin KİV-lərlə işi 
qurması və  mediada fəaliyyətinin əks olunması nəzərə alınmışdır. 
Təbii  olaraq,  bir  çox  mərkəzlər  anket-sorğuya  cavab  verməyi  vacib  hesab 
etməyə, yaxud da sorğuya cavab vermək imkanına malik olmaya da bildiyi üçün 
hər hansı bir mərkəzin burada əks olunmaması başqa anlamda şərh edilməməlidir.
Beləliklə,  ABM-lərin  dünya  təcrübəsindəki  meyarlarını  tətbiq  etməklə 
Azərbaycandakı çoxsaylı təşkilatların “beyin mərkəzi” olub-olmadığını aşkara çı-
xarmaq mümkün deyil. Çünki tədqiqatın göstərdiyi kimi, “beyin mərkəzləri”nin 
böyük  əksəriyyəti  bu  meyarlara  qismən  cavab  verdiyi  üçün  həm  də  vətəndaş 
cəmiyyəti təsisatlarının funksiyalarını yerinə yetirir. Bu da yerli məkanda ABM-
lərin inkişaf və təkmilləşməsinə, keyfiyyət mərhələsinə keçid dövrünü yaşamasına 
dəlalət edir. 
Bu nöqteyi-nəzərdən tədqiqatda ümumilikdə “araşdırma və beyin mərkəzləri” 
dedikdə bu funksiyaları həm tam, həm də qismən yerinə yetirən mərkəzlər nəzərdə 
tutulur və onlar aşağıdakı fəaliyyət istiqamətlərinə görə qruplaşdırılmışdır:
 1. ictimai-siyasi;
 2. sosial-iqtisadi;
 3. hərbi və təhlükəsizlik;
 4. xarici siyasət və regional;
 5. ekoloji sahələrdə fəaliyyət göstərən “beyin mərkəzləri”. 

---