Bakı – 2014
Bio L ogiya
Ümumtəhsil məktəblərinin 7-ci sinfi
üçün dərslik
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
07.08.2014-cü il tarixli 869 nömrəli əmri ilə təsdiq
olunmuşdur.
7
YAŞAR SEYİDLİ
XUMAR ƏHMƏDBƏYLİ
NAİLƏ ƏLİYEVA
© Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi – 2014
Müəlliflik hüquqları qorunur. Xüsusi icazə olmadan
bu nəşri və yaxud onun hər hansı
hissəsini yenidən
çap
etdirmək, surətini çıxarmaq, elektron
informasiya vasitələri ilə yaymaq qanuna ziddir.
1
Format 0ґ100 /
1
.
6
Fiziki çap vərəqi 9.
Çapa imzalanmışdır 08.08.2014.
Tiraj 113 450, pulsuz.
7
Elmi redaktor
Q.Quliyev, biologiya
elmləri doktoru
Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartları və
proqramları (kurikulumları) əsasında
hazırlanmışdır.
Biologiya – 7.
Ümumtəhsil məktəbləri üçün dərslik.
Y.Seyidli, X.Əhmədbəyli, N.Əliyeva
Bakı. “Bakınəşr” – 2014, 144 səh.
www.bakineshr.az
ISBN 978-9952-430-15-8 (1)
Dil
redaktoru
K.Abbasova
Korrektor
K.Cəfərli
Dizayn
“TM” group
Rəssamlar
M.Hüseynov, E.Məmmədov
Dərsliyinizlə tanış olun! .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
7
CANLILAR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ VƏ ONUN ÖYRƏNİLMƏSİ
Fəsil 1.
ı
ı
1. Canlı orqanizmləri öyrənən elm sahələri
.
.
.
.
.
.
9
2. Biologiyanın tədqiqat üsulları
.
.
.
.
.
.
.
.
.
11
3. Mikroskopiya .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
12
4. Canlı orqanizmlərin müxtəlifliyi .
.
.
.
.
.
.
.
.
14
· Ümumiləşdirici tapşırıqlar
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
16
BİTKİLƏR, BAKTERİYALAR VƏ GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ
Fəsil 2. İbtidai və ali sporlu bitkilər
5. Yosunlar – ibtidai bitkilərdir. Birhüceyrəli yaşıl
yosunlar
.
.
.
17
6. Çoxhüceyrəli yaşıl yosunlar
.
.
.
.
.
.
.
.
.
19
7. Qonur və qırmızı yosunlar. Yosunların
əhəmiyyəti
.
.
.
.
21
8. Ali sporlu bitkilər. Mamırlar şöbəsi .
.
.
.
.
.
.
.
23
9. Mamırların çoxalması və əhəmiyyəti
.
.
.
.
.
.
.
25
10. Qıjıkimilər. Qıjıların çoxalması .
.
.
.
.
.
.
.
.
26
11. Qatırquyruğular və plaunlar. Qıjıkimilərin əhəmiyyəti.
.
.
.
28
· Ümumiləşdirici tapşırıqlar
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
30
Fəsil 3. Ali toxumlu bitkilər
12. Çılpaqtoxumlular şöbəsi .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
31
13. Çılpaqtoxumluların çoxalması və əhəmiyyəti
.
.
.
.
.
33
14. Örtülütoxumlular şöbəsi. İkiləpəlilər sinfi
.
.
.
.
.
.
35
15. İkiləpəlilər sinfi. Xaççiçəklilər və gülçiçəklilər fəsiləsi .
.
.
.
37
16. İkiləpəlilər sinfi. Paxlalılar və badımcançiçəklilər fəsiləsi .
.
.
39
17. İkiləpəlilər sinfi. Mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsi .
.
.
.
.
.
42
18. Birləpəlilər sinfi. Taxıllar və zanbaqlar fəsiləsi
.
.
.
.
.
44
19. Dərman bitkilərinin müalicəvi xüsusiyyətləri
və onlardan istifadə qaydaları .
.
.
.
.
.
.
.
.
47
20. Yaşadığınız diyarın dərman bitkiləri. Layihə .
.
.
.
.
.
49
· Ümumiləşdirici tapşırıqlar
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
50
Fəsil 4. Bakteriyalar, göbələklər, şibyələr
21. Bakteriyaların müxtəlifliyi .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
51
22. Göbələklər aləmi. Papaqlı göbələklər
.
.
.
.
.
.
.
52
23.
Göbələklərin müxtəlifliyi
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
54
24. Şibyələr.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
56
· Ümumiləşdirici tapşırıqlar
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
58
HEYVANLAR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ
Fəsil 5. Birhüceyrəlilər və çoxhüceyrəlilər yarımaləmi
25. Birhüceyrəlilər yarımaləmi. Sarkomastiqoforlar və infuzorlar tipi
.
59
26. Birhüceyrəlilərin həyat fəaliyyəti və müxtəlifliyi
.
.
.
.
.
61
27. Çoxhüceyrəlilər yarımaləmi. Bağırsaqboşluqlular tipi .
.
.
.
63
Canl orqanizmlər və onlar n öyrənilməsi
7
Bio L ogiya
1
1
2
2
B a ş l ı q l a r
3
3
5
4