AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ
AZƏRBAYCAN MÜƏLLİMLƏR İNSTİTUTU
Əsmər Sadıq qızı Bədəlova
T Ə L İ M -
T Ə R B İ Y Ə
(Mühazir
ə mətnləri)
Az
ərbaycan Respublikası Təhsil
Nazirliyi
t
ərəfindən təsdiq olunmuş “Pedaqogika fənni
üzr
ə
proqram”
əsasında
hazırlanmışdır
(26.11.2010 –cu il tarixli,
1541 №li əmr)
BAKI-2015
2
Redaktor: Rüf
ət Lətif oğlu Hüseynzadə,
pedaqoji elml
ər doktoru,
professor
R
əyçilər
:
Akif
Nurağa oğlu Abbasov,
pedaqoji elml
ər doktoru, professor
Mirc
əfər Mirməsi oğlu Həsənov,
pedaqogika üzr
ə fəlsəfə doktoru, professor
Nigar Ramiz qızı İsmayılova,
pedaqogika üzr
ə fəlsəfə doktoru
Əsmər Sadıq qızı Bədəlova.T Ə L İ M-T Ə R B İ Y Ə.
ADPU-n
əşriyyatı. Bakı-2015. 291 səh.
D
ərs vəsaitində təlim nəzəriyyəsi, Boloniya prosesi və
kredit sisteminin t
ələblərinə əsasən yeni qiymətləndirmə tex-
nologiyaları, fəal və interaktiv təlim metodları, tərbiyə işi,
mü
əllimin pedaqoji ustalığı və onun səciyyəvi xüsusiyyətləri
şərh edilmişdir. Mövzular biliyin möhkəmləndirilməsinə xidmət
ed
ən suallarla tamamlanmışdır. Həmçinin tələbələrə imtahan
sualları ilə qabaqcadan tanış olmaq imkanı yaradılmışdır.
3
Ön söz
Az
ərbaycan Respublikası Prezidentinin 24
oktyabr
2013-cü il tarixli S
ərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan
Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”
t
əhsilimizn daha keyfiyyətli və dünya səviyyəli inkişaf isti-
qam
ətlərini müəyyənləşdirmişdir. Bu mühüm Dövlət sənədin-
d
ə qeyd edilir ki, “...sürətlə modernləşən Azərbaycan Respub-
likasında təhsil sisteminin insan kapitalının inkişafı çağırış-
larına cavab verməsi istiqamətində yeni addımların atılmasına
v
ə ümumi təhsilin keyfiyyət göstəricilərinin Avropa stan-
dartlarına uyğunlaşdırılmasına ehtiyac vardır. Təhsilin keyfiy-
y
ətinin yaxşılaşdırılması üçün təhsili
idarəetmə sisteminin
yenid
ən qurulması, bu sahədə insan resurslarının inkişaf
etdirilm
əsi və müəllim peşəsinin nüfuzunun artırılması
z
əruridir.”
Q
arşıya qoyulmuş bu mühüm vəzifədən irəli gələrək
“Strategiya”da
beş strateji istiqamət nəzərdə tutulur ki,
onlardan ikinci istiqam
ətdə bir sıra amillərlə yanaşı, “innovativ
t
əlim metodlarını tətbiq edən, təhsilin məzmununun səmərəli
m
ənimsənilməsini təmin edən səriştəli təhsilverənlərin peşəkar-
lığının yüksəldilməsi” də diqqət mərkəzində dayanır (Bax.
“Az
ərbaycan” qəzeti, 25 oktyabr 2013 –cü il).
Mü
əllim peşəsinin nüfuzu həm də təhsil verənin elmi –
pedaqoji hazırlığından, onun öyrətmək
və tərbiyə etmək səriş-
t
əsindən asılıdır. Bu mənada pedaqoji kadr hazırlığı ilə məşğul
olan t
əhsil müəssisələri, o cümlədən professor –müəllim heyəti
il
ə bərabər, tələbə kontinğentinin üzərinə böyük məsuliyyət
düşür. Çünki zaman mükəmməl hazırlıqlı, Vətən övladlarına
şövq və həvəslə dərs keçıb onlara milli özünüdərk və ümum-
b
əşəri ruhda təlim və tərbiyə veən bacarıqlı müəllimlər tələb
edir.
Bu baxımdan, pedaqoji iş və pedaqoji elmin
tarixi nə qə-
d
ər qədim olsa da o, daim müasrdir; cəmiyyətin inkişafını
4
müşayiət edir, hər dövrə uyğun olaraq təkmilləşir, təlim və tər-
biy
ə prosesinin səmərəli yollarını müəyyənləşdirərək təcrübəyə
t
ətbiq edir.
Hazırda Azərbaycan təhsili Boloniya prosesinə qoşul-
muşdur, kredit sistemi ilə işləyir və Avropa təhsil sisteminə in-
teqrasiya olunur. Mü
əyyən olunmuş strateji
istiqam
ətlə irəlilə-
y
ərək pedaqoji kadr hazırlığında lazımi nəticələr əldə etməyə,
innovativ metodlarla işləməyi bacaran, savadlı, məsuliyyətli,
bacarıqlı müəllimlər yetişdirməyə çalışır.
Ölk
ə təhsilidəki yeniliklərə doğru inkişaf və əsaslı də-
yişikliklər mütəfəkkir simaların, xalqın pedaqoji fikirlərinə və
pedaqoq aliml
ərin əsərlərinə istinad edərək
problemə yeni
aspektd
ən yanaşmaq zərurətini doğurdu; müvafiq proqramın
t
ələbi əsasında “Təlim” və “Tərbiyə” üzrə mühazirə mətn-
l
əri ərsəyə gəldi.
“T
əlim” bölməsində pedaqoji iş, cəmiyyətin inkişa-
fında onun rolu, müxtəlif pedaqoji nəzəriyyələr, müəllimlik
pe
şəsinin özünəməxsus xüsusiyyətləri, ölkəmizdə ümumi
t
əhsilin konsepsiyası (Milli kurikulum), təlimin təşkili forma-
ları, qanun və qanunauyğunluqları, metodları, prinsipləri, yeni
t
əlim texnologiyaları, şagird nailiyyətlərinin qiymətləndiril-
m
əsi, məktəbdə mtodik işin təşkili, ümumən təlim işinin vacib
istiqam
ətləri əhatə olunmuşdur.
“T
ərbiyə” bölməsində həm tarixən,
həm də müasir
dövrd
ə tərbiyənin sciyyəvi xüsusiyyətləri, mahiyyəti, məqsəd
v
ə vəzifələri, məzmunu, metod və prinsipləri, sinifdənxaric və
m
əktəbdənkənar iş, məktəb, ailə və ictimaiyyətin əlbir işi,
m
əktəb uşaq və gənclər təşkilatının, habelə tərbiyə işləri üzrə
t
əşkilatçı və sinif rəhbərinin işinin məzmunu və digər müvafiq
istiqam
ətlər əhatə olunmuşdur.
V
əsaitlərdən həm ali pedaqoji,
həm də orta ixtisas təh-
sili mü
əssisələrinin pedaqoji təmayüllü şöbələri, müəllimlər
istifad
ə edə bilərlər.