82
texniki, dig
ər ixtisaslaşdırılmış, həmçinin müəssisələrin nəzdində olan 8507
kita
bxananın 2322-si və ya 27,3%-i şəhər yerlərində, 6185-i və ya 72,7%-i
k
ənd yerlərində yerləşir. Tabeçilik baxımından onların 50,7%-i
Təhsil
Nazirliyinin, 46,6%-i M
ədəniyyət və Turizm Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət
göst
ərir. Statistik bülletendə Respublika ərazisindəki bütün kitabxanalar,
onların fondu, informasiya resurslarının növləri, elektron informasiya
daşıyıcılarına köçürülmüş informasiya mənbələri, kitabxanaların informasiya
texnologiyaları ilə təchiz olunması vəziyyəti və.s geniş şəkildə əks
olunmu
єdur. Monitorinqin nəticələrinə əsasən məlum olmuşdur ki, ölkəmizdə,
ümumilikd
ə, kitabxanaların 111 milyon nüsxədən ibarət olan fondunun
80,5%-ni kitablar, 5,4%-ni q
əzet və jurnallar, 14,1%-ni
isə digər materiallar
t
əşkil edir ki, onların da 72,8%-i şəhər, 27,2%-i isə kənd yerlərində fəaliyyət
göst
ərən kitabxanaların payına düşür. Kitabxana fondunun 34,6%-i
ümumt
əhsil məktəblərində, 32%-i Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin
n
əzdində olan kitabxanalarda, 21,4%-i elmi və elmi-texniki kitabxanalarda,
12,0%-i is
ə digər müəssisə və təşkilatların kitabxanalarındadır.(6. s.3-4)
Monitorinqin n
əticələrinə əsasən
məlum oldu ki, 2009-cu ilin 1-ci
yarısında kitabxanalara 4,8 milyon müraciət qeydə alınmış, 53,4 milyon kitab
v
ə ya digər informasiya mənbələrindən istifadə edilmişdir. İnternet vasitəsilə
elektron kitabxanalara edil
ən müraciətlər kitabxanalara olunan ümumi
müraci
ətlərin 2%-ni təşkil etmişdir. Kitabxanalardakı 1695 kompüterdən
94,2%-
i şəhər, 5,8%-i isə kənd yerlərinin payına düşür. Müayinənin
n
əticələrinə görə mövcud kompüterlərin 56,5%-i istifadəçilər üçün, 43,5%-i
is
ə kitabxana əməkdaşları üçündür. Kitabxanalarda olan kompüterlərin 705-i
v
ə ya 41,6%-i internetə qoşulmuş, 86 kitabxanada elektron poçt mövcuddur.
İnternetə çıxışı, elektron poçtu və elektron kataloqu olan bütün kitabxanalar
şəhər yerlərində yerləşir.
Kitabxanaların ştatında olan 8727 nəfər mütəxəssisdən cəmi 3346
n
əfəri və ya 38,3%-i kitabxana üzrə ali və orta ixtisas təhsilli, 2579
nəfəri
yaxud 29,6%-i dig
ər sahələr üzrə ali və orta ixtisas təhsilli, 2802 nəfəri və ya
32,1%-i is
ə ümumi orta təhsilli olan şəxslərdir. (6. s. 4)
Aran iqtisadi rayonu,
ərazisinə görə ölkənin ən böyük iqtisadi
rayonudur. Onun sah
əsi 21,4 min kvadrat kilometrdir. (ölkə ərazisinin 24,7%-
ni t
əşkil edir.) İqtisadi regionun
tərkibinə Ağcabədi, Ağdaş, Beyləqan, Bərdə,
Bil
əsuvar, Göyçay, Hacıqabul, İmişli, Kürdəmir, Neftçala, Saatlı, Sabirabad,
Salyan, Ucar, Z
ərdab inzibati rayonları və Mingəçevir, Yevlax, Şirvan
şəhərləri daxildir.
Aran iqtisadi regionu
əhalinin sayına görə ölkənin ikinci iri regionudur.
İqtisadi regionunun əhalisinin sayı 1834,0 min nəfərdir. İqtisadi rayonda
əhalinin orta sıxlığı hər kvadrat kilometrə 86 nəfər təşkil edir. Aran iqtisadi
rayonunda t
əhsil səviyyəsinin yüksəlməsinə, cəmiyyətin informasiya
83
t
ələbatının ödənilməsinə xüsusi diqqət yetirilir. Respublika ərazisində yerləşən
8507 kitabxanadan 1988-
i Aran iqtisadi regionunun payına düşür. Bu
kitabxanaların 1041-i Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tabeliyində olmaqla,
25-i musiqi m
əktəblərində, 867-i isə Təhsil
Nazirliyi tabeliyində, 18-i səhiyyə
mü
əssisələrində fəaliyyət göstərir. İqtisadi region kitabxanalarının cəmi
13387267 nüsx
ə fondu var. Bu fondun 5544717 nüsxəsi şəhər, 7842550
nüsx
əsi isə kənd kitabxanalarında yerləşir. İqtisadi regionun şəhərlərində 417
kitabxana var. Onların 166-ı Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tabeliyindədir.
Kitabxanaların 1571-i kənd yerlərində fəaliyyət göstərir. Onlardan 875-i
M
ədəniyyət və Turizm Nazirliyi, 688-i Təhsil Nazirliyi tabeliyindədir. Aran
iqtisadi reg
ionunun kitabxanalarında cəmi 142 kompüter var.
Respublika üzr
ə kitabxanada çalışan cəmi 12729 nəfər mütəxəssisin,
1932 n
əfəri Aran iqtisadi rayonundakı kitabxanalarda xidmət edir. Onların
133 n
əfəri
ali ixtisas təhsilli, 132 nəfəri ali qeyri ixtisas təhsilli, 437 nəfəri isə
orta ixtisas t
əhsillidir. Şəhər kitabxanalarında 374 nəfər, kənd yerlərində isə
1558 n
əfər mütəxəssis var. Onların yalnız 57 nəfəri ali ixtisas, 65 nəfər
isə orta
ixtisas t
əhsillidir.
İlk öncə regionun şəhər kitabxanalrına nəzər salaq: Aran iqtisadi
regionuna daxil olan Ming
əçevir şəhərində, ilk kitabxana 1956-cı ildə
yaradılmışdır. Kitabxana kiçik bir otaqda 4229 nüsxə kitabla fəaliyyətə
başlamışdır. Şəhər böyüdükcə kitabxananın fəaliyyəti genişlənmiş,
oxucularının sayı artmağa başlamışdır. Mingəçevir şəhərində ümumilikdə 52
kitabxana f
əaliyyət göstərir. Kitabxanaların 16-ı Mədəniyyət və Turizm
Nazirliyi tabeliyind
ə, 2-i ali təhsil, 2-i orta ixtisas (3.8%)
müəssisəsində
yerl
əşir. Mingəçevir şəhərində ümumi kitabxana fondu 877,155 nüsxədir.
Fondun
əsasını kitablar təşkil edir. Bu da cəmi 815,535 nüsxədir. Fondun
636 nüsx
əsini (0,1%) elektron informasiya daşıyıcıları təşkil edir. Şəhər
kitabxanalarında 20 kompüter var. Kitabxanalarda istifadə olunan
kompüterl
ərin 3-nün internetə çıxışı mövcuddur. Mingəçevir şəhərində
kitabxanalarda ümumilikd
ə 44 nəfər mütəxəssis çalışır. Kitabxanaçıların 15
n
əfəri (34,1%) ali ixtisas təhsilli, 5 nəfəri (11,4%) qeyri ali ixtisas təhsillidir.
Aran iqtisadi regionunda
əhaliyə göstərilən biblioqrafik xidmətdə
M
ərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemləri (MKS) bilavasitə mühüm rol oynayır.
M
ərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi yeni tipli kitabxana müəssisəsi olub,
struktur c
əhətdən bütöv, ümumi fond və vahid texnologiya əsasında fəaliyyət
göst
ərən, bir-biri ilə üzvi şəkildə qarşılıqlı əlaqədə olan kitabxanaların və
kitabxana birlikl
ərinin məcmusudur. Bu sistem ayrı-ayrılıqda fəaliyyət
göst
ərən xırda kitabxanaların mexaniki birliyi yox, insanların təhsilində,
t
ərbiyəsində, mədəni inkişafında, informasiya təminatında yaxından iştirak
ed
ən ölkə miqyasında kitabxana xidmətini həyata
keçirən keyfiyyətcə yeni
orqanizmdir.