Hacı Əhməd-Cabir Hacı İsmayıl oğlu

 
333 
edir. Gün ərzində 80-90 q zülal, 100-105 q yağ və 380-
385  q  karbohidrat  istehlakını  təmin  etmək  üçün  hər 
gün  3  saylı  cədvəldə  göstərilən  miqdarda  müxtəlif 
ərzaq məhsulları istehlak edilməlidir. 
 
Cədvəl 2. Orta yaĢlı insan üçün balanslaĢdırılmıĢ 
qida normaları 
 
Qida 
maddələri 
Gündəlik 
tələbat, 
q-la 
Qida 
maddələri 
Gündəlik tələbat, 
 q-la 
Su  
2800-3000 
Mineral maddələr 
O cümlədən 
Içkilərlə 
1200-1700 
Kalium 
800-100 
Duru 
xörəklərlə 
500-600 
Fosfor 
1200-1500 
Məhsulların 
tərkibində 
700-800 
Natrium 
4000-6000 
Endogen su 
300-400 
Kalium  
2500-5000 
Zülallar 
80-100 
Xloridlər  
5000-7000 
O cümlədən  
heyvanat zülalı 
50 
Maqnezium  
300-500 
Əvəzedilməz  
Aminturşuları 
Dəmir 
15-17 
Triptofan 
1 
Sink  
10-15 
Leysin 
4-6 
Manqan  
5-10 
Izoleysin  
3-4 
Xrom  
0,2-0,25 
Valin 
3-4 
Mis 
2 
Treonin  
2-3 
Kobalt  
0,1-0,2 
Lizin 
3-5 
Molibden  
0,5 
Metionin 
2-4 
Selen  
0,5 
Fenilalanin  
2-4 
Ftoridlər  
0,5-1,0 
Əvəzolunan Aminturşuları 
Yodidlər  
0,1-0,2 
Histidin 
1,5-2 
Vitaminlər, mq-la 
Arginin  
5-6 
C 
vitamini 
(askorbin 
turşusu) 
50-70 
Sistein  
2-3 
B
1
 
vitamini 
(tiamin) 
1,5-2,0 

---

 
334 
Tirozin 
3-4 
B
2
 
vitamini 
(riboflavin) 
2,0-2,5 
Alanin 
3 
PP 
vitamini 
(nikotin 
turşusu) 
15-25 
Serin 
3 
B
3
 
vitamini 
(pantoten 
turşusu) 
5-10 
Qlütamin 
turşusu 
16 
A vitamini 
1-2 
Asparaginturşu
su 
6 
B
6
 
vitamini 
(piridoksin) 
2,3 
Prolin 
5 
B
12 
vitamini 
(siano-
kobalamin) 
3 mkq 
Qlikokol  
3 
H 
vitamini 
(biotin) 
0,15- 
Karbohidratlar  
400-500 
Xolin  
500-1000 mq 
O cümlədən: 
 nişasta  
 
400-450 
D 
vitamini 
(müxtəlif  
formaları) 
100 B.V. 
 şəkər  
50-100 
Üzvi turşular 
(süd, limon və s.) 
2 
P 
vitamini 
(rutin) 
25 mq 
Ballast 
karbohidratlar 
25 
B
9
 
vitamini 
(fol turşusu) 
0,2 mq 
Yağlar  
80-100 
E 
vitamini 
(müxtəlif  
formaları) 
0,2-0,3 
O cümlədən: 
 bitki yağları 
 
25-30 
Polidoymamış 
yağ turşuları 
 
10-15 
Lipoy turşusu 
0,5 
Xolesterin  
0,3-0,6 
Inozit  
0,5-1,0 
Fosfolipidlər  
5 
Gündəlik 
ümumi  kalori, 
kkal  
3000 
 
Qeyd: 
Beynəlxalq 
vahid 
(BV) 
kimi 
erqokalsiferolun 0,025 mikroqramı qəbul edilmişdir. 
Uşaqların  D  vitamininə  tələbatı  yaşlılardan  2-2,5 
dəfə çoxdur. 
 

---

 
335 
Cədvəl 3. Ərzaq məhsullarının gündəlik minimum 
istehlakı norması 
 
 
Gündəlik  enerji  sərfini  digər  ərzaq  məhsullarının 
istehlakı  üzrə  də  təmin  etmək  mümkündür.  Ərzaq 
məhsullarının istehlak norması  formalaşmış ənənələrə, 
kənd təsərrüfatında və yeyinti sənayesində məhsulların 
istehsalının  səviyyəsinə  və  digər  amillərə  görə  müəy-
yən  edilir.  Ayrı-ayrı  insanların  qida  məhsullarına  olan 
tələbatı  və  istehlakı  çox  mürəkkəb  məsələdir.  Bu  nor-
malar  müxtəlif  amillərdən  asılı  olaraq  əsas  qida 
maddələrinin (zülal, yağ, karbohidrat) istehlak norması 
saxlanılmaqla qarşılıqlı surətdə əvəz oluna bilər. 
 
 
Sıra 
sayı 
Ərzaq məhsulları 
Miqdarı (qramla) 
1. 
Çörək  
330-360 
2. 
Makaron  
15 
3. 
Yarma  
25 
4. 
Paxlalılar  
5 
5.  
Kartof  
265-285 
6. 
Tərəvəz və bostan bitkiləri 
385-450 
7. 
Meyvə və giləmeyvə (təzə və 
konservləşdirilmiş) 
200-220 
8. 
Şəkər və qənnadı məmulatı 
50-100 
9. 
Bitki yağları və onların emalı 
məhsulları 
30-40 
10. 
Ət və ət məhsulları 
190-215 
11. 
Balıq və balıq məhsulları 
50-55 
12. 
Süd məhsulları (süd hesabı 
ilə) 
980-1050 
 
O cümlədən bilavasitə süd 
350-450 
13. 
Yumurta  
3 gündə 2 ədəd 

---

 
336 
Qida qəbulu mədəniyyəti 
 
Qida  qəbulu  mədəniyyəti  dedikdə,  stolun  serviz-
ləşdirilməsi,  aşxana  priborlarından  istifadə  etməyi  ba-
carmaq və süfrə arxasında özünü aparmaq mədəniyyəti 
başa düşülür. Bu işdə səriştəlik hər adam üçün istər adi 
və  istərsə  də  bayram  günlərində  və  ya  ziyafətlərdə 
vərdiş  halını  almalıdır.  Qida  qəbulu  mədəniyyəti  in-
sanın  ümumi  mədəni  səviyyəsini  xarakterizə  edən  bir 
göstəricidir.  Stolun  servizləşdirilməsi  qida  qəbulunun 
xarakterindən  və  vaxtından  (səhər,  nahar  və  şam 
yeməyi,  ziyafət  süfrəsi)  asılı  olaraq  müxtəlifdir.  Bir 
qayda  olaraq,  adi  günlərdə  ailə  üzvləri  mətbəxdə 
yeyib-içirlər. 
Səhər  yeməyi  üçün  stol  hazırladıqda  ona  ağ  kətan 
və ya pambıq parçadan süfrə salınır. Hər adam üçün bir 
qəlyanaltı boşqabı, onun sağ tərəfinə nəlbəkidə tutacağı 
sola olmaqla fincan və ya stəkan, nəlbəkiyə sağ tərəfdən 
çay qaşığı qoyulur. Çəngəl boşqabdan sol tərəfə dişləri 
yuxarı, bıçaq isə kəsən tərəfi boşqaba olmaqla sağ tərəfə 
qoyulur.  Ilıq  bişirilən  yumurta  xüsusi  yumurta  qabında 
boşqabın üstünə və ya onun sağ tərəfinə qoyulur. Çay və 
qəhvə şəkərsiz hazırlanır, hər kəs öz istəyinə görə şəkər 
əlavə edir. Şəkər tikəşəkillidirsə, qənd qabının üstünə və 
ya  yanına  qənd  maşası,  toz-şəkərdirsə  əlavə  çay  qaşığı 
qoyulur.  Çay  qaşığını  çaya  və  ya  qəhvəyə  batırmadan 
toz-şəkər  götürüb  fincana  və  ya  stəkana  tökmək 
lazımdır.  Qarışdırmaq  üçün  nəlbəkiyə  qoyulmuş  öz 
qaşığınızdan istifadə etməlisiniz. 
Nahar  süfrəsi  hazırladıqda  hər  adama  iki  boşqab 
qoyulur.  Duru  xörək  üçün  nəzərdə  tutulmuş  dərin 
boşqab  iri  dayaz  boşqabın  içinə  qoyulmalıdır.  Boşqa-

---