Hər bir azərbaycanlı üçün yaddaş kitabı

Nazim Tapdıqoğlu
yetirdikləri  azərbaycanlıların meyidlərini yığıb-daşımağa gəlmiş vertolyotları 
atəşə tutur...
24 
dekabr  1994-cü il - Ermənilər Şuşa həbsxanasında Yardımlı rayon sakini 
Heydər Heydərovu amansız işgəncələrə məruz qoyaraq öldürürlər...
24  dekabr  1999-cu il -Saat 16.00-da İrana məxsus olan  "Peykan " avtobusu 
Cəbrayıl rayon sərhəd məntəqəsini keçərək Xankəndinə gəlir.  "Qondarma res­
publika "nın diplomatı,  "Hayastan " erməni xeyriyyə  təşkilatının  Ermənistan 
təmsilçisi Naira Melkumyan da avtobusu qarşılayanlar arasında olur...
25 
dekabr  833-cü  il - Xürrəmilərlə ərəblərin Həmədan  yaxınlığında güclü 
döyüşləri baş verir.  Xürrəmilər ilk dəfə olaraq agır məğlubiyyətə düçar olurlar 
və  60 000 nəfər itki verirlər.  Döyüşdən sonra xürrəmilərin  bir hissəsi  Bizansa 
gedərək orada  xristianlıq dinini qəbul edirlər...
25 
dekabr  1638-ci il  - Bağdad  tamamilə Türkiyənin  əlinə keçir.  Sultanın 
əmri ilə Ərzurum  hakimi  Kənan paşanın  qoşunu tatar  qarnizonu ilə  birlikdə 
Ağrı  dağının  vadisinə  basqın  edir.  Azərbaycanlılar  bu  basqından  çox  zərər 
(aclıq, səfalət) çəkirlər...
25 
dekabr  1805-ci il - P. D. Sisianov Şamaxı qırğınını törədir. Mustafa xan 
ilə Qafqaz knyazı Sisianovun imzaladıqları traktata görə Şirvan xanlığı Rusiyaya 
qatılır...
25 
dekabr  1919-cu il - Erməni silahlıları Üçmüəzzin mahalının Əkərək kən­
dinə hücum edərək 8 nəfəri amansızlıqla qətlə yetirirlər.  Kəndin  qəfil basqına 
məruz qalan əhalisi didərgin düşür...
25  dekabr  1920-ci il - Daşnaklar Zəngəzurda  "AzadSünik hökuməti” yara­
dırlar. Zəngəzur qəzasının qərb hissəsi Ermənistana birləşdirilir, Naxçıvan Azər­
baycandan təcrid olunur...
25 
dekabr  1920-ci il - Lənkəran və Astara bölgəsi yenidən sovet qüvvələrinin 
nəzarəti altına alınır...
25 
dekabr  1988-ciil-  Ermənistandan 250.000 azərbaycanlının deportasiya 
edilməsi əsasən başa çatdırılır...
25 
dekabr  1991-ci il - Ağdam rayonunun Papravənd kəndi ermənilər tərə­
findən atəşə tutulur...
25  dekabr  1991-ci il - Azərbaycan Respublikası Ali Soveti hər il 31 dekabrın 
"Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi günü " kimi  qeyd  olunması haqqında 
qərar qəbul edir...
25  dekabr  1992-ci il -  Yuxarı Qarabağın Həsənabad kəndi ermənilər tərə­
findən işğal edilir. Əhali ev-eşiyini tərk etmək məcburiyyətində qalır...
300
Azərbaycan faciələrinin təqvimi
26 
dekabr  836-cı il - Üsyançılar ərəb ordusunu lərzəyə salan igid sərkərdələri 
Tərxanı itirirlər. Afşinin göndərdiyi casus Tərxanm evində qonaq olur, hörmətlə 
qarşılanır. Gecə yuxuda ikən Tərxanm başını kəsib qaçır. Bu hadisə xürrəmilə­
rin sonrakı taleyinə ağır təsir göstərir...
26 
dekabr  1802-ci il - Rus çarı, Talış, Quba xanları və Dağıstan hakimi ara­
sında Georgiyevsk müqaviləsi imzalanır...
26  dekabr  1826-cı il - Ruslar Cənubi Azərbaycana soxulur...
26  dekabr  1904-cü il - Hiyləgər /. Şendrikovun əli ilə Bakıda neft mədənlə­
rində  yanğınlar  törədilir...
26 
dekabr  1905-ci  il - Abram  Koxanm  rəhbərlik  etdiyi  silahlı  ermənilər 
Umudlu faciəsini  (Cavanşir qəzası)  törədərək  40 evlik kənd camaatım qan 
dəryasında boğdururlar. Ağdama pənah aparan kənd sakinləri yolda- ermənilər 
yaşayan Heyvalı kəndində Abram bəyin (DQMV-ın keçmiş I katibi H. Poqosy- 
anın babası) silahlı erməni dəstəsinin üzvləri tərəfindən qətlə yetirilirlər. Kişilərin 
başları kəsilir, girov götürülən uşaqların bir hissəsi öldürülür, hamilə arvadların 
qarınları cırılaraq  uşaqları doğranılır,  qadın və qızların  başlarına  oyun açılır; 
uşaqlı-böyüklü  300 nəfər qətlə yetirilir, onların meyidləri yandırılır.  Ermənilər 
həmin gün Cavanşir qəzasında, eləcə də digər ərazilərdə belə vəhşi qırğın və ta­
lanları davam etdirirlər...
26  dekabr  1905-ci il - Azərbaycanlıların 60 furqonluq ərzaq karvanı Əsgəran 
qalasında ermənilər tərəfindən ələ keçirilir...
26  dekabr  1914-cü  il  -  "Allahu-Əkbər" dağından Sarıqamış istiqamətinə 
doğru hərbi əməliyyatlarda yüzlərlə türk əsgəri şəhid olur...
26  dekabr  1918-ci il - Erməni quldur dəstələri Cəbrayılın Xələfli,  Tatar, Şıx- 
lar kəndlərini yandırır, sakinlərin əmlakını, mal-qarasını sürüb aparırlar...
26  dekabr  1989 -cu il - Məmməd Vəliyevin idarə etdiyi  “UAZ-469” markalı 
93-93 AQR dövlət nişanlı maşın Çaykənddə məskən salmış erməni terrorçula­
rının basdırdıqları minaya düşür. 5 nəfər ağır xəsarət alır...
26  dekabr  1991-ci il  -  Şuşa  şəhəri  Topxana və Şuşikənd istiqamətlərindən 
top və raket atəşlərinə məruz qalır.  Çoxlu dağıntılar, yaralananlar olur...
26 
dekabr  1991-ci il - Şuşa-Laçm yolunun 4-cü kilometrliyində  "ZİL-130" 
və  "Moskviç" 93-99 AQ markalı maşınlar ermənilər tərəfindən atəşə tutularaq 
partladılır.  5 nəfər həlak olur, 4 nəfər yaralanır...
26  dekabr  1991-ci il -  Şuşa şəhər sakini Süleyman Abbasov, onun  hamilə 
həyat yoldaşı, yaşyarımmda olan oğlu, qayınanası və onların getdikləri maşmın 
sürücüsü Ağdam-Şuşa  avtomobil yolunda  erməni  terrorçuları tərəfindən  qətlə
301

---