Inocte 2017 II. International New Tendencies Congress in Ottoman Researches
Yüklə 4,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku
- Anahtar Kelimeler
- ERMENİ TERÖRÜNÜN DOĞU BAYEZİDE YANSIMALARI Sami AĞAOĞLU * ÖZET
Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 97 AZERBAYCAN COĞRAFYASININ TÜRK TARİHİNDEKİ YERİ (XVII. YÜZYIL’A KADAR) Samet ALIÇ ÖZET Azerbaycan coğrafyası tarihin en eski devirlerinden günümüze kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmış; birçok devletin kurulup yıkıldığı, stratejik öneme sahip bir coğrafyadır. Türklerin Azerbaycan bölgesine ilk gelişi muhtemelen milattan önceki eski Türk göçleri ile olmuştur. Sakaların göçleri esnasında Kıpçak, Bulgar ve Oğuzlardan bazı guruplar Azerbaycan’a geldi. Milattan sonraki Hun Türklerinin göçleri sırasında değişik Türk topluluklarının Azerbaycan’a geldikleri bilinmektedir. II-VI. yüzyıllar arasında Hunlar, Sarı Uygurlar ve Sabirler bölgedeki Türk nüfusunu arttırdı. Daha sonra Göktürkler ve Hazarlar bölgede hakimiyet sağlayarak burada ikamet ettiler. XI. yüzyılda Azerbaycan, Büyük Selçukluların idaresine girdi ve Büyük Selçuklular bölgenin Türkleşmesine oldukça katkı sağladı. XII. yüzyılda Azerbaycan coğrafyası, Irak Selçukluları ve İldenizlilerin etki sahasına girdi. XIII. yüzyılın ortasından itibaren Moğollar Azerbaycan’a hâkim oldu. Bu dönemde de bölgenin Türkleşmesi devam etti. XIV-XVI. yüzyıllar arasında bölge sırasıyla Timur, Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Safevî devletlerinin idaresine girdi. Özellikle Akkoyun, Karakoyun ve Safevî dönemlerinde bölgedeki Türk nüfusu çok arttı. Akkoyunluların ve Safevîlerin Anadolu’daki siyasi rakiplerine karşı Anadolu Türkmenlerini Akkoyunlu topraklarına çekmeye çalışması bölgedeki Türkmen varlığını ve kültürünü oldukça etkiledi. Karakoyunlulardan itibaren Azerbaycan coğrafyası klasik Türkmen hayatının yaşandığı bir coğrafya oldu. XVI. yüzyılda Osmanlılar da Azerbaycan coğrafyasına ilgi duydu ve bu bölgede Safevilerle üstünlük mücadelesi yaptı. Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Coğrafya, Türk, Türkmen. Yrd. Doç. Dr. KSÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 98 ERMENİ TERÖRÜNÜN DOĞU BAYEZİDE YANSIMALARI Sami AĞAOĞLU * ÖZET Rusya ve İran’a ulaşan yolların kavşağında, stratejik öneme haiz Doğu Bayezid, Ermeni parti ve örgütlerinin devamlı ilgi odağı olmuştur. Bölge sınırları silah ve mühimmat kaçakçılığı, haberleşme ve insan sevkiyatında aktif olarak kullanılmıştır. Hınçak Komitesinin 1894-1895 yıllarında Osmanlı Devleti genelinde başlattığı ayaklanma ve terör faaliyetlerinin merkezlerinden biri olmuştur. 1896’dan 1918’e kadar bölgedeki terör faaliyetlerinden Ermeniler sorumludur. Ermenilerin vatandaşı oldukları Osmanlı Devletine ihanetleri sonucu 15 Mayıs 1915 tarihinde Ağrı ve Doğu Bayezid işgal edilmiştir. İşgal karşısında zulüm gören Müslüman halk, can ve namuslarını kurtarmak için işgal edilmeyen bölgelere göç etmek zorunda kalmış, böylece Müslüman halka, özellikle Türklere tehcir uygulanmıştır. Doğu Bayezid’de Ermeni ve Ruslar tarafından Dünya tarihinde çok az rastlanan medenî ve insanî bir vahşet sergilenmiştir. Binlerce yılda oluşan mimarî yapılaşma ve medeniyet unsurlarının tahrip edilmesi Rus ve Ermenilerin eliyle olmuştur . Osmanlı Devleti, bu terör faaliyetlerine karşı hukuku ve kanunları etkili kullanamamıştır. Teröristlerin etkili cezalara çarptırılamaması, verilen cezaların uygulanamaması, hatta zamanla yapılan af ilanları nedeniyle olaylar sonuçlandırılamadığı gibi önü dahi alınamamıştır. Böylece terörist faaliyetler genişleyerek artmış, günlük yaşantının doğal bir sonucu gibi görülmeye başlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Doğu Bayezid, Ermeni, Terör, Katliam, Tehcir * Yrd. Doç. Dr., Karabük Üniversitesi, email: samiagaoglu@karabuk.edu.tr , TÜRKİYE Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 99 TÜRK DILLƏRI TARIXI INKIŞAFINA QISA NƏZƏR AZƏRBAYCAN-OSMANLI TÜRKCƏSI Səkinəxanım Akif qızı XASIYEVA * ÖZET Türk birliyi, türk mədəniyyəti və türk dili bəşər tarixində hər zaman öz təkrarsızlığı, möhtəşəmliyi ilə diqqət mərkəzində durmuşdur. Bu faktı bütün türk xalqlarının birgə maddi- mədəni abidəsi sayılan və bu xalqların milli düşüncə tərzini, mənəvi dünyasını, çox zəngin dil tarixini özündə əks etdirən qədim türk yazılı abidələri təsdiq edir. Bu abidələr əsasında bütün türk uluslarının dilini, tarixini, adət-ənənələrini araşdırmaq, tədqiq etmək mümkündür. Dil, mədəniyyət yaxınlığı türk xalqlarını hər zaman bir arada tutmuş, onları bir-birinə bağlamışdır. Çağdaş dövrümüzdə də bu birliyi qorumaq üçün, türkçülük, turançılıq ideyalarını yaymaq üçün bir sıra tədbirlər görülür. Türkoloji qurultaylar keçirilir. Bu toplantıların ən ali məqsədi türk xalqlarının ortaq milli-mənəvi dəyərlərinin qorunması və ən əsası ortaq ümumtürk dili, əlifbası yaratmaq və bu istiqamətdə bir sıra zəruri tədbirlər görməkdir. Azərbaycan və Türkiyə Cümhuriyyəti arasında demək olar ki, bütün sahələrdə qarşılıqlı əlaqələr mövcuddur. Bu əlaqələr hər iki dövlətin dilinə də təsirsiz ötüşməmişdir. Azərbaycan türkcəsi və Osmanlı türkcəsi arasında dilin bütün səviyyələrində daha çox uyğunluğun olması hər iki dilin oğuz qrupu türk dillərinə daxil olması ilə də bağlıdır. Lakin dillər arasında bir sıra fərqli xüsusiyyətlər də mövcuddur. Belə ki, VIII əsrdə ərəb işğalları dövründə ərəb dilinin, XI-XIII əsrlərdə fars dilinin şeir-sənət dili kimi geniş yayılması, bir çox klassik şair və yazıçıların fars dilində yazıb yartmaları nəticəsində Azərbaycan türkcəsi ərəb, fars dilinin təsirinə düşərək bu gün də dilimizdə işlənən ərəb, fars mənşəli alınma sözlərlə zənginləşdi. 1929-cu ildə ikiyə- şimal və cənuba bölünən Azərbaycanın şimal hissəsi Rusiyanın, cənub hissəsi isə İranın əsarəti altında qaldı. SSRİ-nin tərkibinə daxil olan Şimali Azərbaycan ərazisində işlənən azəri türkcəsi rus dilinin və qərb dövlətləri dilinin təsirinə məruz qaldı. Bütün bu sadalanan səbəblərə görə, Osmanlı türkcəsi və Azəri türkcəsi arasında fərqlərin meydana gəlməsi təsadüfi deyil. Anahtar Kelimeler: Türk abidələri, Türk dilləri tarixi, dil- mədəniyyət birliyi, Azeri türkcəsi, Osmanlı Türkcəsi. * Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, email: adpu.shamaxifiliali@mail.ru , AZERBAYCAN Yüklə 4,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|