Iqtisadiyyatında "Maliyyə-kredit"
Yüklə 1,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
2) nağd pul dövriyyəsini təşkil edir, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 19-cu maddəsinin II hissəsinə və bu Qanuna müvafiq olaraq pul nişanlarının tədavülə buraxılmasını və tədavüldən çıxarıl- masmı həyata keçirir; 3) manatın xarici valyutalara nisbətdə rəsmi məzənnəsini mütəmadi müəyyən edir və elan edir; 4) qanunvericiliyə uyğun olaraq valyuta tənzimini və nəzarətini həyata keçirir; 5) sərəncamında olan beynəlxalq qızıl-valyuta ehtiyatlarını saxlayır və idarə edir; 6) qanunvericiliyə uyğun olaraq hesabat tədİyə balansını tərtib edir və ölkənin proqnoz tədiyə balansımn hazırlanmasında iştirak edir; 7) “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununa, bu Qanuna və onlara müvafiq qəbul etdiyi normativ xarakterli aktlara uyğun olaraq bank fəaliyyətini lisenziyalaşdırır və tənzimləyir, qanunla müəyyən edilmiş qaydada bank fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirir; 8) ödəniş sistemlərinin fəaliyyətini təşkil edir, əlaqələndirir, tənzimləyir və onların üzərində nəzarəti qanuna uyğun olaraq həyata keçirir; 9) bu Qanunla və digər qanunlarla nəzərdə tutulmuş başqa funksiyaları həyata keçirir. MiUi Bankın məqsədləri (Maddə 4); 1) Milli Bankın fəaliyyətinin əsas məqsədi öz səlahiyyətləri daxilində qiymətlərin sabitliyininin təmin edilməsidir. 2) Milli Bankın fəaliyyətinin məqsədi, həmçinin, bank və ödəniş sistemlərinin sabitliyini və İnkişafını təmin etməkdir. 129 3) Mənfəət götürmək Milli Bankın əsas məqsədi deyildir. Kommersiya bankları - iqtisadi' vahidlərə qısa müddətli kredit açmaq üzrə pul bazarında fəaliyyət göstərən banklardır. Bütün kommersiya banklarının bəlli iki funksiyası vardır: borc almaq və borc vermək. Borc almaq çox zaman əmanət şəklində, borc vermək isə kredit şəklində ortaya çıxır. Kommersiya banklarının bank sistemi içərisində ən önəmli fəaliyyətlərindən birisi də bank pulunu yarada bilməsidir. Bank pulu banka qoyulan əmanətin məcburi ehtiyat normalarına ayrılan miqdarı çıxıldıqdan sonra, təkrar kredit olaraq verilməsi nəticəsində olur. Bank pulu çek sisteminin uyğunlaşdığı ölkələrdə böyük bir rola malikdir. Aqrar banklar - kənd təsərrüfatı sahə fəaliyyətinin digər ticarət və sənaye fəaliyyətlərindən fərqli olmasına görə dünya ölkələrinin çoxunda aqrar iqtisadiyyatına yönələn dövlət tərəfindən qurulan banklardır. Xalq bankları - iri və orta ölçülü şirkətlərin uzunmüddətli kreditə olan ehtiyacını ödəmək üçün qurulan banklardır. İnvestisiya bankları daha çox kapital bazarının inkişaf etdiyi ölkələrdə xalqın qısa və uzun bir müddət üçün istifadə etmədiyi əmanətləri ilə şirkətlərin və dövlətin uzun müddətli kreditə olan ehtiyaclarının ödənilməsində vasitəçi olur. İnvestisiya bankları şirkətlər tərəfindən ixrac edilmiş qiymətli kağızların bir hissəsinin satılmaması halında özü satın almanı qəbul edə bilər. Bu əməliyyata öhdəliyin satışı deyilir. Bank bu qarantıyla isə bir növ şirkətin ixrac edəcəyi qiymətli kağızları sığorta etdirməkdədir. 130 investisiya bankları aşağıdakı vəzifələri də yerinə yetirməkdədir: müşavirlik; investor və əmanətçi arasında xəbərləşməni saxlamaq; şirkətlər arasında birləşmə əməliyyatları mövzusunda təkliflərdə bulunmaq; şirkətlərin xalqa açılmasını stimullaşdırmaq. İnkişaf bankları daha çox sərmayə bazarının inkişaf etmədiyi və ya sərmayənin qıt olduğu ölkələrdə ortaya çıxmışdır. İnkişaf Banklarının vəzifələri isə aşağıdakılardır: investisiya layihələri hazırlamaq və investisiyanı stimullaşdırmaq məqsədi-ilə kredit verməyə yardımlar; banklar bəzi durumlarda şirkətlərin səhmlərini alaraq investisiyada iştirak edir; investisiya bankları uyğunlaşdığı iqtisadi siyasətə tərs düşməmək şərti ilə xarici sərmayənin investisiya sahələrinə yönəlməsinə vasitəçilik edir. tstehlak bankları - xidmətlərini istehlakçılara təklif edir. Universal banklar - bütün fmans xidmətlərini təklif edən qurumlardır. tslam bankları - faizsiz bir bank qurulması ilə əlaqədar ilk çalışma 1940-cı illərin ortalarında Malaziyada başlanmış, lakin uğursuzluqla nəticələnmişdir. İlk İslam bankı 1963-cü ildə Misirdə qurulmuşdur. Lakin ilk müasir İslam Bankı 1971-ci ildə Qahirədə Ənvər Sadatin əmri ilə qurulan - Nasir Sosial Bankıdır. Bu bank daha çox sosial rifah təşkilatı kimi fəaliyyət göstərmiş, yəni xəstəlik, evlənmə və ölüm kimi səbəblərə xərclər çəkmək məcburiyyətində olan yoxsul insanlara faizsiz yardım göstərmək məqsədilə qurulmuşdur. Daha sonra, 1975-ci ildə Ciddədə kral Faiselin dəstəyi ilə İslam Konfransı təşkilatına üzv olan ölkələrin iqtisadi inkişaf proqramlannı islam prinsipləri çərçivəsində dəstəkləyən “İslam İnkişaf Bankı” qurulmuşdur. 131 islam bankçılığınm ən başlıca Özəlliyi, İslam dinində faizin haram sayılması səbəbi ilə, faizsiz bir iqtisadi sistem inkişaf etdirməyə çalışmasıdır. İslam Bankının iki əsas prinsipi vardır: pulun bir mal deyil, bir mübadilə vasitəsi, bir fınans hesab ölçüsü olması; əməyini ortaya qoyan, sərmayəsini ortaya qoyanın işin nəticəsinə görə ortaq məsuliyyət daşıyır. Mənfəət və ya zərərə şərikdir. 3.21. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA PUL SİYASƏTİ VƏ ONUN ALƏTLƏRİ Pul siyasəti: (Maddə 28). 1. Milli Bank qarşıdakı il üçün dövlətin pul siyasətinin əsas istiqamətlərini oktyabr ayının 1-dən gec olmayaraq Azərbaycan Respublikası Prezidentinə təqdim edir və dekabr ayının 31-dək kütləvi informasiya vasitələrində ictimaiyyətə açıqlayır. 2. Pul siyasətinin əsas istiqamətlərini açıqlayarkən Milli Bank cari ildə həyata keçirilən pu! siyasətinin yekunlarını, habelə qarşıdakı il üçün müəyyən etdiyi pul siyasətinin məqsəd və vəzifələrini, Milli Bankdan asılı olan və asılı olmayan amilləri də əks etdirməklə onların həyata keçirilməsi yollarını göstərir. Pul siyasətinin alətləri: (Maddə29) 1. Pul siyasəti aşağıdakı alətləri vasitəsilə həyata keçirilir; 1.1. açıq bazarda əməliyyatların aparılması; 1.2. faiz dərəcələrinin müəyyənləşdirilməsi; 1.3. kredit təşkilatları üçün məcburi ehtiyatların müəyyənləşdirilməsi; 132 Yüklə 1,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|