İxtisasın adı: Heyvandarlıq mütəxəssisi Modulun adı

 

21 

Şəkil 1.

14

.Kiçik hidrome

-

tereoloji m

əntəqə

 

Təbii Sərvətlər Nazir

liyinin Milli Hidrometeo

rologiya Xidmətinə həvalə olunmuĢdur.

 Bura 

daxil olan müəssisələrdə 

aqrome

tereoloji xidmətlər də həyata keçirilir. Belə ki,  aqro

-

metereoloji xidmətlər –

 

kənd təsərrüfatı bitkilərini

n 

becərilməsi

 

və heyvanların bəslənməsi üçün iqlim 

Ģəraitinin vəziyyətinin təbii və antropogen

 s

əbəblər

-

dən dəyiĢilməsinin öyrənilməsi və ona nəzarət 

edilməsindən ibarətdir. Bu isə kənd təsərrüfatında, 

həm istehsalatda, həm də elmi iĢlərin aparılmasında 

olduqca əhəmiyyətlidir. Ümumi hava proqnozları və 

digər hidrometeoroloji xidmətlər müəyyən bir region 

üçün quraĢdırılmıĢ iri hidrometeoroloji stansiyalar 

tərəfindən həyata keçirilir. Bundan baĢqa, hər hansı 

bir əraziyə və ya ona yaxın rayonlara xidmət 

göstərən kiçik hidrometeoroloji məntəqələr var ki, bu 

məntəqələr yaxın əkinçilik rayonlarına 

aqrometereoloji 

xidmətləri göstərir. Buna misal olaraq, Azərbaycan Dövlət Aqrar 

Universitetinin aqronomluq fakültəsinin həyətində quraĢdırılmıĢ kiçik hidrometeoroloji

 

məntəqəni göstərmək olar (1.14). Burada quraĢdırılmıĢ psixometrik termometrlər, 

hiqrometr, helioqraf, yağıntı ölçən, flüger və anemometr və s. cihazlar vasitəsilə havanın 

tempe

raturu, nəmliyi, təzyiqi, torpağın temperaturu, günəĢli saatların miqdarı, yağıntının 

miqdarı, küləyin istiqaməti və sürəti təyin edilir, məlumatlar gündəlik və aylıq olaraq 

toplanır. Bu məlumatlar fermerlərə və tarla təcrübələri qoyan elmi iĢçilərə paylanır. 

Həmin məlumatlar əsasında torpaq istifadəçiləri bir sıra kənd təsərrüfatı

 

tədbirlərinin 

(toxumun səpin müddəti, suvarma rejimi və s.) aparımasını düzgün planlaĢdıra bilirlər ki, 

bu da gələcəkdə baĢ verə biləcək risklərin qarĢısını almağa imkan verir.

 

 

 

Praktiki tapşırıqlar və fəaliyyətlər

 

ĠxtisaslaĢmıĢ qaydada (hidrometeoroloji

 

məntəqələrdə) və ya primitiv üsullarla 

(məsələn, ev Ģəraitində və ya müəyyən təsərrüfatda) havanın orta aylıq temperaturunu, 

nisbi rütubətini və yağıntıların miqdarını təyin edin.  

 

F

ə

aliyy

ə

t v

ə

 

tapşırıqlar

 

T

ə

limat v

ə

 

tövsiyə

l

ə

r

 

Havanın temperaturunu, ni

sbi 

rütubətini və yağıntıların 

miqda

rını təyin etmək üçün 

lazım olan cihaz və alətləri 

əldə edin. 

 

1. Havanın temperaturunu ölçmək üçün 

psixometrik termometr, nisbi rütubət üçün 

hiqrometr və ya iki ədəd yaĢ və quru termometrlər, 

yağıntıların miqdarını ölçmək üçün ölçülü qab və ya 

sahəsi məlum olan adi qab götürün.

 

2. Cihaz və alətləri iĢə hazırlayın. 

  

Metodikaya uyğun ölçmələr 

aparın.

 

3. Havanın temperaturunu 3 saatdan bir ölçün, 

alınan rəqəmləri cəmləyin və ölçmələrin sayına 

bölməklə orta sutkalıq temperaturu müəyyən edin. 

---

 

22 

Həmçinin gün ərzində 10

0

C-

dən yuxarı fəal 

temperaturu da ayrılıqda qeyd edin (məsələn, orta 

sutkalıq temperatur 22

0

C təĢkil edirsə, onda gün 

ərzində 10

0

C-

dən yuxarı fəal temperatur 12

0

C-dir) 

4. Havanın nisbi rütubətini təyin etmək üçün gün 

ərzində 3 vaxtda, yəni səhər, günorta və axĢam 

vaxtlarında hiqrometrin göstəricisinə nəzər salın, 

alınmıĢ rəqəmləri qeyd edin və sutkalıq orta nisbi 

rütubəti tapın (rəqəmlərin cəmi/ölçmələrin sayı).

 

5. Yağıntıların miqdarını təyin etmək üçün havada 

a

çıq yerdə, sahəsi məlum olan qab qoyun. Hər 

yağıĢdan sonra qabda olan suyun səviyyəsini (mm

-

lə) ölçün. Əgər topladığınız yağıĢ suyu üzərində 

mm ilə ölçüləri olan qablarda (məsələn, ĢüĢə 

menzurkalar) deyilsə, yəni adi qabdadırsa, onda 

həmin qabda olan suyun

 

səviyyəsini adi xətkeĢlə 

ölçün və alınan rəqəmi qabın en kəsik sahəsinə 

bölün, çevirmə apararaq 1 m

2

-

də yağıntının mm

-

lə 

(mm/m

2

) miqdarını tapın. Bu təyin etmələri ay 

ərzində olan yağıĢlı günlərdə davam etdirin və 

nəticələri qeyd edin. 

 

Havanın orta aylı

q temperatu-

runu, nisbi rütubətini və yağın

-

tıların miqdarını hesablayın.

 

6. Ay ərzində əldə olunan gündəlik rəqəmləri 

cəmləyin və 30 günə bölməklə havanın orta aylıq 

temperaturunu, nisbi rütubətini və yağıntıların 

miqdarını hesablayın.  

  

7. Ay ərzində 10

0

C-

dən yuxarı cəmi fəal  

temperaturu tapın (yəni ay ərzində 10

0

C-

dən yuxarı 

gündəlik fəal temperaturlar cəmlənir).

  

Əldə etdiyiniz nəticələri əvvəlki  

dövrün hava məlumatları ilə 

müqayisə edin. 

 

8. Əldə etdiyiniz aylıq məlumatları əvvəlki aylarla, 

yaxud əvvəlki ilin müvafiq ayları ilə müqayisə edin.

 

9. Əvvəlki dövrə nisbətən cari dövrdə havanın isti, 

quraq, soyuq, rütubətli və ya yağıntılı olmasını 

müəyyənləĢdirin.

 

10. Ötən dövrlə müqayisədə, cari dövrdə hava 

Ģəraitinin kənd təsərrüfatı, xüsusilə bitkiçilik və 

heyvandarlıq üçün nə dərəcədə əlveriĢli olduğunu 

təhlil edin.  

 

 

 

---