55
- Magistr d
ərəcəsi;
- Doktorantura d
ərəcəsi.
Respublikamız da bu prosesə qoşulmaq üçün 2004-cü ildə ilk
addımlarını atmağa başladı. 2005-ci ilin may ayının 19-da Norveçin Berqen
şəhərində keçirilən konfransda Azərbaycan Bolonya prosesinin
həqiqi üzvü
seçilmişdir.
Az
ərbaycanın bu prosesə qoşulmaqda əsas məqsədi Avropa təhsil
m
əkanına inteqrasiya olunmaqla kredit sisteminə keçməsinin, müasir
attestasiya v
ə akkreditasiya sisteminin qurulmasının təmin olunmasıdır.
Az
ərbaycanda Bolonya prosesi bir neçə təhsil ocağında tətbiq olunur ki, bunun
da uğurlu nəticələri görünür. Məsələn, Bakı Dövlət Universiteti, Xəzər
Universiteti, Qafqaz Universiteti
kimi ali t
əhsil olcaqları bu təhsil sistemindən
uğurla istifadə edirlər.
Kitabxanaşünas-biblioqraf ixtisasının bakalavr hazırlığının məzmununa
v
ə səviyyəsinə qoyulan minimum dövlət tələbləri 2009-cu ildə dövlət
standartında öz ətraflı şərhini tapmışdır. 2009-cu ildə təsdiq edilmiş dövlət
standartında kitabxanaşünas-biblioqraf kadr hazırlığı üzrə fənlər aşağıdakı
bölgül
ər üzrə qruplaşdırılmışdır:
Humanitar f
ənlər bloku:
Az
ərbaycan tarixi;
Xarici dil;
Psixologiya v
ə pedaqogika;
Seçm
ə fənlər.
İxtisasın (proqramın) peşə hazırlığı fənləri:
Kitabxanaçılıq informatikası;
Riyaziyyat;
Az
ərbaycan ədəbiyyatı tarixi (Folklor, klassik və müasir
Az
ərbaycan ədəbiyatı);
Kitabxanaşünaslığa giriş;
Az
ərbaycan kitabxanalarının tarixi;
Dünya
kitabxanalarının tarixi;
S
ənədlərin biblioqrafik təsviri;
S
ənədlərin təsnifləşdirilməsi;
Kitabxana-
informasiya resursları;
Kitabxana işinin təşkili və idarə olunması (Menecment);
Kitabxana xidm
əti;
Ümumi biblioqrafiyaşünaslıq;
Kitabxana-
biblioqrafiya işinin təşkili və metodikası;
Xarici biblioqrafiya;
Kitab tarixi;
Kitabxana-
informasiya texnologiyası;
56
B
ədii
ədəbiyyat.
Ədəbiyyatşünaslıq
və
inc
əsənətin
biblioqrafiyası;
Kitabxanaların kompüterləşdirilməsinin əsasları;
Kitabxana işinin iqtisadiyyatı;
Kitabxanaların elmi-metodiki təminatı;
Ölk
əşünaslıq biblioqrafiyası;
Elektron kataloq;
Beyn
əlxalq kitabxana təsnifatları;
Normativ-texniki s
ənədlərin təsviri və təsnifləşdirilməsi;
Normativ-texniki v
ə patent ədəbiyyatının biblioqrafiyası;
Peşə hazırlığının seçmə fənləri;
İxtisaslaşmanın seçmə fənləri;
Xüsusi f
ənlər.
Az
ərbaycan bölməsində təhsil alanlar öz arzuları ilə həmin saat
h
əcmində ikinci xarici dil, yaxud Azərbaycan dili və nitq
mədəniyyəti fənlərini
seç
ə bilərlər.
Seçm
ə fənlərə ali məktəb tərəfindən Fəlsəfə, Politologiya,
Sosiologiya,
İqtisadiyyat, Mədəniyyətşünaslıq, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası
v
ə hüququn əsasları və s. humanitar, sosial-iqtisadi fənlər daxil oluna bilər.
Peşə hazırlığının və ixtisaslaşmanın seçmə fənləri blokları ali
m
əktəblər tərəfindən müəyyənləşdirilir. Tələbə peşə hazırlığının seçmə fənləri
bloklarının hər birindən bir fənni seçməlidir. Eyni zamanda, tələbəyə seçdiyi
ixtisaslaşma blokunun bütün fənləri tədris edilməlidir.
Bütün bölm
ələrdə seçmə fənlər bir neçə blokdan (ən azı iki blok) ibarət
ola bil
ər. Bu zaman bloklara ayrılan cəmi seçmə fənlər üçün ayrılmış saatların
miqdarını aşmamalıdır. Tələbə həmin blokların hər birindən yalnız bir fənn
seçm
ək hüququna malikdir və onun seçdiyi bu fənn həmin bloka ayrılan saat
h
əcmində tədris olunmalıdır. Məsələn,
fərz edək ki, ali məktəb tərəfindən
humanitar bölüm
ə daxil olan seçmə fənlər (cəmi 90 saat) üzrə iki blok
mü
əyyənləşdirilmişdir. Birinci bloka seçmə fənlərdən “Fəlsəfə”,
“İqtisadiyyat”, “Politologiya”, ikinci bloka “Mədəniyyətşünaslıq”,
“Az
ərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və hüququn əsasları”,
“Sosiologiya” f
ənləri daxil edilmişdir. Birinci bloka daxil olan fənlərin
t
ədrisinə 60, ikinci bloka daxil olan fənlərə isə 30 saat müəyyənləşdirilmişdir.
Əgər tələbə birinci blokda “Fəlsəfə”ni, ikinci blokda isə “Sosiologiya”nı
seçibs
ə, onda ona həmin fənlər müvafiq olaraq 60 və 30 saat həcmində tədris
olunmalıdır.
Q
əbul olunmuş son dövlət standartında bakalavrın peşə fəaliyyətinin
əsas sahələri aşağıdakı kimi qruplaşdırılmışdır:
57
Mülkiyy
ət formasından və tabeliyindən asılı olmayaraq, peşəsinə və
ixtisas d
ərəcəsinə uyğun gələn istənilən istehsal sahələri, təşkilatlar, idarələr,
mü
əssisələr, birliklər;
Mövcud
qaydalara riay
ət olunmaqla müxtəlif kitabxana-informasiya
mü
əssisələri.
Dövl
ət standartında bakalavr dərəcəsi alan tələbələrin aşağıdakıları
bilm
əsi tələb olunur:
- Az
ərbaycan tarixini, dövlət dilini, xarici dillərdən birini bilməli,
el
əcə də humanitar və sosial-iqtisadi fənlər
üzrə ümumi biliklərə malik
olmalıdır;
- Ki
tabxanaçılıq-informasiya ixtisas dərəcəsi almış məzun işləyəcəyi
kitabxana-informasiya mü
əssisələrində oxuculara kitabxana-biblioqrafiya
xidm
ətinin müasir tələblər səviyyəsində həyata keçirməyə hazır olmalıdır.
Müxt
əlif metod və vasitələrdən istifadə etməklə istifadəçilərin informasiya
t
ələbatını öyrənməli, mövcud resurslardan onların səmərəli istifadəsini təşkil
etmıyi bacarmalıdır. Öz peşə hazırlığını daim artırmalı, bu məqsədlə
seminarlarda, konfranslarda, treninql
ərdə, ixtisasartırma kurslarında iştirak
etm
əlidir.
İndi isə dövlət standartındakı blokların izahını verək.
Humanitar f
ənlər üzrə:
M
əzunlara Azərbaycan tarixi fənni akademik səviyyədə tədrs olunmalı,
onlarda Az
ərbaycan xalqının keçdiyi yol və gerçəkliklər haqqında faktoloji və
n
əzəri biliklər əsasında obyektiv fikir söyləmək, diskussiya aparmaq
vərdişi və
bacarığı aşılanmalıdır. Azərbaycan xalqının müstəqillik uğrunda mübarizəsi,
tarixi şəxsiyyətlərin bu mübarizədə rolu, Azərbaycan tarixinin dövrləri, onun
m
ənbələri, Azərbaycan tarixinin öyrənilməsinin metodu və metodologiyası
haqqında biliklər verilməlidir. Ali məktəb kursu
tələbələrin orta məktəbdə
aldığı bilikləri genişləndirməli və tamamlamalıdır.
Az
ərbaycanın dövlət dili Azərbaycan dili olduğundan burada yaşayan
h
ər bir vətəndaşın Azərbaycan dilini bilməsi vacibdir. Təlimi rus dilində olan
t
ələblər Azərbaycan dili fənni vasitəsilə bu dilin əsaslarını mənimsəməli,
eşidib-anlama vərdişlərinə yiyələnməli, ünsiyyət bacarığı əldə etməlidirlər.
İxtisas dilindən əlavə bir xarici dilin mənimsənilməsi mütəxəssis
hazırlığının keyfiyyətinin yüksəldilməsi istiqamətində mühüm göstəricidir.
Seçim
əsasında tədris olunan xarici dillərdən (ingilis, alman, fransız, italyan,
ispan, rus v
ə s.) bir üzrə minimum yazı və nitq vərdişlərinin aşılanması bu
f
ənnin əsas məqsədidir.
F
əlsəfə, Politologiya, İqtisadiyyat, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və hüququn əsasları, Sosiologiya, Mədəniyyətşünaslıq kimi
f
ənlər seçmə fənn kimi tədris olunur və tələbənin
bu fənlərdən birini seçərək
proqramı yerinə yetirməsi məcuridir.