n
əzərə almalıdır. Bununla yanaşı, çəkiliş qrupu hadisə yerində yaranmış
gözl
ənilməz vəziyyətdə və ya qarşıdurmada nəyi etməyin mümkün, nəyin isə
mümkün olmadığını aydın dərk etməli, diqqətsizliyə, çaşqınlığa, fikir dağınıqlığına
yol verm
əməlidir.
Jurnalistika yaradıcılığında hadisələr öz gərginliyinə, proseslərin dəyişmə
tempin
ə görə iki kateqoriyaya bölünür:
-
Maksimal g
ərginliyə malik və ya operativ iş rejimi tələb edən
hadis
ələr (məsələn: yanğın, daşqın, partlayış, atışma, qarşıdurma)
-
Sakit axara, aşağı temporitmə malik hadisələr (məsələn, mətbuat
konfransları, yaradıcılıq gecələri, görüşlər, eksklüziv müsahibələr və
s.)
Reportyor v
ə teleoperator fövqəladə şəraitdə işləmirsə, jurnalist süjet
üz
ərində iş planını əvvəlcədən teleoperatora bildirməli və onunla müzakirə
etm
əlidir. O, çəkilişin vaxtı, çəkiliş şəraiti, müsahibin kimliyi və müzakirə
olunacaq mövzunu teleoperatorun diqq
ətinə çatdırmalı, hansı mikrofonu
götürm
əyin məqsədəuyğun olması barədə fikir bildirməlidir. (R.M. jurnalist texniki
avadanlıqlardan yalnız hansı mikrofonun götürülməsi barədə teleoperatora
m
əsləhət və ya tapşırıq verə bilər. Çəkiliş yerinə aparılacaq digər texniki
avadanlıqlarla – kamera, işıq, ştativ və s. bağlı məsələlərə qarışmağa jurnalistin
ixtiyarı yoxdur).
Düşünmək olar ki, müsahibənin və ya süjetin mövzusunu bilməyin
teleoperator üçün heç bir
əhəmiyyəti yoxdur. Amma elə deyil. Əksər hallarda
teleoperator m
əhz süjetin mövzusuna uyğun işıq effektlərindən istifadə edir, hətta
arxa fonu da mövzuya uyğun müəyyənləşdirir. Odur ki, jurnalistin mövzu barədə
teleoperatora m
əlumat verməsi olduqca önəmli məsələlərdəndir. Reportyor əlində
olan bütün m
əlumatı teleoperatorla bölüşməli, teleoperator isə özünün peşə
q
ənaətlərini reportyorun diqqətinə çatdırmalıdır. Bir sözlə, komanda elə
formalaşmalıdır ki, təqdim olunan süjetin həm xəbər tutumu olsun, həm də
materialın teleoperator işi baxımından ifadəliliyi azalmasın. Komandanın hər bir
üzvi, xüsus
ən üç məsələdə ortaq fikrə gəlməlidir:
-
Süjetin
əsas ideya xətti
-
Materialın uzunluğu (prodüserin təklifi ilə)
-
Hazır materialın təhvil verilmə vaxtı
Bel
əliklə, reportyor hər zaman süjet üçün ona hansı kadrların gərəkli
olduğunu teleoperatora söyləməlidir. Məsələn, siz süjetdə bir insan haqqında 10,
yaxud 15 saniy
ə danışmağı nəzərdə tutub, materialınızı daha çox həmin şəxs
üz
ərində qurmağı planlaşdırırsınızsa, bunu əvvəlcədən teleoperatora bildirin ki, o,
qeyd olunan müsahibi müxt
əlif rakurslardan çəksin və maraqlı planlar tuta bilsin.
Əks halda kadrların kasadlığı üzündən materialınızı ya təkrar kadrlardan istifadə
etm
əklə hazırlayacaq, ya da süjetin mətnini dəyişmək məcburiyyətində
qalacaqsınız.
Teleoperator da öz növb
əsində çəkə bildiyi ən önəmli, çox zaman
gözl
ənilmədən alınan kadrlar barədə reportyoru xəbərdar etməli, çəkiliş prosesinin
gedişi ilə bağlı onu məlumatlandırmalıdır. Bəzən jurnalistin əvvəlcədən hazırladığı
bütün ssenari teleoperatorun ç
əkdiyi bir uğurlu plana görə dəyişir və süjet xətti
yenid
ən qurulur. Odur ki, istər çəkilişdən əvvəl, istər çəkiliş zamanı, istərsə də
ç
əkiliş prosesindən sonra reportyorla teleoperator fasiləsiz peşəkar dialoq
aparmaqla mehribancasına, qarşılıqlı anlaşma şəraitində çalışmalı, fikirlərini,
düşüncələrini və süjetlə bağlı baxışlarını bölüşərək bir-birlərinə arxa durmalıdırlar.
Lakin partnyorların peşəkar dialoqu üçün çox zaman yetərincə şərait olmur.
Xüsus
ən də, mətbuat konfransları, brifinqlərdə səssizliyə riayət olunmalıdır ki, bu
da jurnalistl
ə teleoperatora diskussiya aparmaq baxımından müəyyən çətinliklər
yaradır. Belə olan halda reportyor komandası bir–birini jest və mimikalarla başa
salmaq m
əcburiyyətində qalır. Qəbul olunmuş ümumi normaya əsasən jurnalist hər
hansı danışan insanı göstərib, şəhadət barmağını dairəvi olaraq hərəkət etdirirsə,
teleoperatordan h
əmin insanın çəkilməsini xahiş edir.
Danışan insan önəmli fikirləri söylədikdən sonra jurnalist qollarını havada
çarpazlayırsa, teleoperatordan çəkilişi dayandırmağı və ara planlar götürməyi xahiş
edir.
Bu jest v
ə mimikaları vaxtında görmək və onlara reaksiya vermək üçün
teleoperatorun bir gözü daim jurnalistd
ə olmalı, onu izləməlidir.
Lakin teleoperatorun da yaradıcı insan olduğunu unutmayın. Çəkiliş
meydanında gördüyü detallarla bağlı onun da öz düşüncələri və fantaziyaları ola
bil
ər. Odur ki, “komandada lider mənəm” deyib, teleoperatorun fəaliyyətinə,
s
ərbəst yaradıcılığına mane olmayın. Jurnalist yalnız ona lazım olan detallar barədə
operatora m
əlumat verib, kənara çəkilməlidir. Həmin detalların hansı rakursdan
ç
əkiləcəyini, bu zaman hansı işıqdan istifadə olunacağını teleoperator müəyyən
edir.
Teleoperatora ç
əkiliş meydanında sərbəst hərəkət etməyə imkan verin. O,
müst
əqil çalışarkən daha məsuliyyətli olur və maraqlı planlar tapır. Amma
teleoperatoru tamamil
ə nəzarətdən buraxmaq da doğru deyil. Peşəkar jurnalist
daim teleoperatorun n
ə çəkdiyini diqqət mərkəzində saxlayır və etik normaları
gözl
əməklə ona müəyyən tövsiyələr verir. Yeri gəlmişkən, ikinəfərlik komandada
ştativ (R.M.kameranın ayaqları) daşımaq işi jurnalistin üzərinə düşür. Düzdür,
ştativ texniki ləvazimat kimi birbaşa teleoperatora tapşırılıb və məhz onun nəzarəti
altındadır. Lakin teleoperatorun hadisə yerində daha operativ fəaliyyəti üçün ştativi
m
əhz jurnalistin daşıması məsləhətdir.
Dig
ər vacib məqam çəkiliş texnikasının ağırlığı ilə bağlıdır. Bir çəkiliş üçün
istifad
ə olunan texnikaların təxmini olaraq ağırlığını hesablayaq:
-
Professional kameranın çəkisi:
Dostları ilə paylaş: |