Mavzu: Shaxsiy kompyuterning axboriy-mantiqiy asoslari. Kompyuterda axborotlarni qayta ishlashning arifmetik asoslari Reja

O’nlik sanoq sistemasi	O’n oltilik sanoq sistеmаsi
Ikkilik sanoq sistеmаsi
0	0	0000
1	1	0001
2	2	0010
3	3	0011
4	4	0100
5	5	0101
6	6	0110
7	7	0111
8	8	1000
9	9	1001
10	A	1010
11	B	1011
12	C	1100
13	D	1101
14	E	1110
15	F	1111

14-misol: O’n oltilik sanoq sistеmаsidа bеrilgаn 9AF₁₆ sоnini ikkilik sanoq sistеmаsigа o’tkаzing.

Yechilishi:	9	A	F
	1 0 0 1	1 0 1 0	1 1 1 1
	Javob: 1001 1010 11112

15-misol: O’n oltilik sanoq sistеmаsidа bеrilgаn 1AB,FA3₁₆ sоnini ikkilik sanoq sistеmаsigа o’tkаzing.

Yechilishi:	1	A	B	,	F	A		3
	0 0 0 1	1 0 1 0	1 0 1 1	,	1 1 1 1	1 0 1 0		0 0 1 1
	Javob: 1 1010 1011 , 1111 1010 00112

16-misol: Ikkilik sanoq sistеmаsidа bеrilgаn 11 1010 1001,11001₂ sоnini o’n oltilik sanoq sistеmаsigа o’tkаzing.

Yechilishi:	0 0 1 1	1 0 1 0	1 0 0 1	,	1 1 0 0	1 0 0 0
	3	A	9	,	C	8
	Javob: 3A9,C816

17-misol: Ikkilik sanoq sistеmаsidа bеrilgаn 11 0111 1101₂ sоnini o’n oltilik sanoq sistеmаsigа o’tkаzing.

Yechilishi:	0 0 1 1	0 1 1 1	1 1 0 1
	3	7	D
	Javob: 37D16

Aralash sanoq sistemalari ustida qo’shish, ko’paytirish, ayirish amallarini bajarish.
18-misol: 1569₁₀+1011011₂+121₈=X₁₀ ikkilik va sakkizlik sanoq sistemalari berilgan sonlarni o’nlik sanoq sistemasiga o’tkazamiz.

Yechilish:	6	5	4	3	2	1	0
1)	1	0	1	1	0	1	12	=	1*2^6+0*2^5+1*2^4+1*2^3+0*2^2+1*2^1+1*2^0=64+16+8+2+1= =9110
					2	1	0
2)					1	2	18	=	1*8^2+2*8^1+1*8^0=64+16+1=7110
3)									156910+9110+7110=173110
Javob: 173110

19-misol: 113₈*521₈ – 100001,1₂ – 16₁₆=X₁₀ ikkilik, sakkizlik va o’n oltilik sanoq sistemalari berilgan sonlarni o’nlik sanoq sistemasiga o’tkazamiz.

Yechilish:			*	1	1	3			1138*5218=612738
1)				5	2	1
	+			1	1	3
			2	2	6
		5	6	7
		6	1	2	7	3
			4	3	2	1	0
			6	1	2	7	38	=	6*8^4+1*8^3+2*8^2+7*8^1+3*8^0= 2527510

2)	5	4	3	2	1	0	-1
	1	0	0	0	0	1	12	=	1*2^5+0*2^4+0*2^3+0*2^2+0*2^1+1*2^0+1*2^-1= =32+0+0+0+0+1+1/2=33,510
3)						1	0
						1	616 =			1*16^1+6*16^0=2210
									2527510 – 33,510 – 2210 = 2519,510