Мцяллифдян
Yüklə 4,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
~ 156 ~
keçməsini təmin etməlidir; sıxılma müddəti qısa olmalıdır; Ģirə oksidləĢmədən qorunmaqla optimal Ģirə çıxımı təmin olunmalıdır.
Üzümün ilkin emalının müasir avadanlıqlarla təminatı köhnə sovet dövrünün səsli-küylü ilk emalını az xatırladır. Ġlkin emalın ümumi səciyyəsi aĢağıdakı ardıcıllıqla nəzərə çarpır. Plantasiyalardan yığılan üzüm maksimum sürətlə, oksidləĢ- mədən və Ģirə itkisindən qorunmaqla zavoda gətirilir. Gilələrin öz ağırlığı ilə əzilməməsi üçün daĢınmada tutumu 1,5-2 ton olan «lodka» tipli böyük olmayan qoĢqulardan istifadə olunur. QoĢqu Ģərab zavodunun ərazisində tərəzidən keçirilir və qabaqcıl müəssi- sələrdə üzümdən əlavə olaraq nümunə götürənlə nümunələr götü- rülür və ekspress üsulla turĢuluq, Ģəkərlik və s. təyin edilir. Çəkildikdən və nümunə götürüldükdən sonra üzüm qəbuledici - qidalandırıcı bunkerə boĢaldılır. Müasir bunkerlər yüksək keyfiy- yətli paslanmayan poladdan hazırlanıb, nəinki üzümü əziciyə verən əsas Ģneklə, eyni zamanda əlavə Ģneklərlə (alt kürəkli) təchiz olunur.
Üzümün daxil olduğu növbəti mərhələ – darağın ayrılması və əzilmədir. Müasir əzici-daraqayıranlar (ƏD) – köhnə avadanlıqlar- da iĢləmiĢ Ģərabçılar üçün əsil tapıntıdır. Belə müasir maĢınlar yüngül, nəcib, mobil və həddindən çox funksionaldır. Müasir əzici- daraqayıranların çoxunun konstruksiyası yaradıcılığa geniĢ meydan verir. Onlar əzilmədən qabaq darağı ayırmağa, həmçinin bütöv salxımı əzməyə (Ģampan metodu) və hətta daraq ayrıldıqdan sonra giləni əzməməyə (məsələn, ağ sortların sonrakı karbon qazı maserasiyası üçün) imkan verir. Daraqayırıcı özünü paslanmayan poladdan hazırlanan yüngül, olduqca gigiyenik və möhkəm pərdəli baraban kimi göstərir. Barabanın daxilində üzərinə spiralboyu bıçaqlar qurulmuĢ daraqayırcı val olur. Bıçaqlar xüsusi rezin aĢqarlarla təchiz edilir. Mütəxəssislərin fikrincə bu, giləni daraqdan daha yumĢaq Ģəkildə ayırmağa imkan verir. Digər tərəfdən, belə ~ 157 ~
aĢqarlar çox tez təmizlənir. Odur ki, iri göndərici Ģirkətlər daraq- ayırıcını iki variantda – aĢqarla və onsuz hazırlamağı təklif edirlər. Val və baraban müxtəlif sürətlər və müxtəlif quruluĢlu daraq- ayırıcılarda eyni tərəfə və ya əksinə fırlana bilir. Bıçaqlar üzümü döyərək onu daraqdan ayırır və valda olan spiralĢəkilli qurğu darağı maĢından konveyrə çıxarır. Gilələr isə baraban boyu hərəkət etdirilərək, onun deĢiklərindən keçir və əziciyə düĢür. Əzicidə ulduzabənzər formada vallar qurulur. Bir çox müasir əzicilərin valları rezinəbənzər plastik materialdan hazırlanır. Xüsusi vinti fırlatmaqla vallar arasındakı məsafəni dəyiĢir (böyü- dür yaxud kiçildirlər) və müxtəlif üzüm sortları üçün, Ģərabçının qarĢısına qoyulan vəzifədən asılı olaraq əzilmə rejimi yaradılır. Əziciyə qoyulmuĢ müdafiə sistemi ona kənar maddələr düĢəməsi- nin və qırılmasının qarĢısını alır. Vallar arasına kənar əĢya düĢərsə, mühərrikə düĢən güc artır və maĢın avtomat Ģəkildə dayanaraq valların qırılmasının qarĢısını alır. Digər avadanlıqlar kimi əzici-daraqayıranları da seçəndə həmin maĢınların keyfiyyətli hazırlanmasına diqqət yetirilməlidir. Müasir əzicilərin konstruksiyası demək olar ki, əsaslı Ģəkildə fərqlənmir. Lakin həmin avadanlıqların hazırlanma keyfiyyəti müxtəlif ola bilər (Ģəkil 6.1, 6.2). Daraq ayrıldıqdan və əzilmədən sonra ağ və qırmızı üzüm sortlarının yolları texnologiyaya uyğun olaraq ayrılır. Əzilmədən sonra ağ sortların əzintisi xüsusi nasosla dərhal preslənməyə verilir. XırdalanmıĢ əzintini ötürən nasoslar son illər böyük təka- mülə məruz qalmıĢlar. Müasir Ģərabçılıqda yığcam, tam avtomat- laĢdırılmıĢ müxtəlif tipli əzinti nasoslarından (Ģnekli) istifadə olu- nur ki, onlarla müqayisədə sovet porĢenli ПМН-28 nasosları əsil nəhənglərə bənzəyir.
~ 158 ~
Qeyd olunduğu kimi bir çox hallarda ağ üzüm sortlarının əzintisi əzilmədən sonra presə verilir. Presi üzüm emalı xəttinin tam mərkəzi maĢını adlandırmaq olar. Prinsipcə Ģərabçı əzilməsiz də keçinə bilər və bu halda üzümü bütöv salxımlarla sıxa bilər, lakin pressiz keçinmək mümkün deyildir. Preslərin konstruksiyası ilə bağlı bu günə qədər Ģərabçılarda fərqli fikirlər mövcuddur. Bir çox Avropa Ģərabçılığında bu günə qədər köhnə vertikal səbətli preslərdən istifadə olunmaqdadır. Rusiya və MDB-nin bir sıra zavodlarında isə hələ də fasiləsiz iĢləyən Ģnekli preslərdən istifadə olunur. Bu baxımdan Avropaya nəzər salsaq horizontal hidravlik presləri görə bilərik. Lakin bu gün bütün dünyada daha geniĢ yayılan fasilə ilə iĢləyən pnevmatik membran tipli preslərdir.
Yüklə 4,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|