Memleket Hikâyeleri / Ayfer Tunç

larda  “Loafer”  dendiği  bilinmeyen  yumuşak  deriden  ayakkabı­
lar,  boynunda  ışıltısı  ta  yüz  metre  öteden  göz  alan bir  altın  zin­
cir  var.  Doktora  gıcık  olan  ahilerden  biri  “Pezevenk!  Lordlar 
kamarasında  akşam  yemeğine  gidiyor  sanki!”  diyor,  arkadaş­
larını güldürüyor.
Güneş batarken Doktor Bey’le karısı balkonda bir  “drink”  alı­
yorlar, içtikleri şeyin buzlu viski olduğu sanılıyor. Bambu koltu­
ğuna  kuruluyor  adam,  yemek  saatine  kadar  ya  denize  bakıyor, 
ya  gazete  okuyor.  Pazar  günleri  kılığı  tümüyle  değişiyor.  Kılıç 
gibi  ütülü  denizci  şortlar,  lacivert-beyaz  tişörtler,  çizgili  süve­
terler, spor ayakkabılar, beyaz kasket, güneş gözlüğü  filan.  Gol- 
fe  mi gidiyor plaja  mı  belli  değil.  Sayfiye  olmaya  yeni  yeni  so­
yunan bu ufacık deniz kasabası için  fazla  şekilli bir giyim tarzı.
Ama  karısı  ondan  daha  tuhaf.  Hâlâ  çiçek çocukları devrinde 
yaşıyor  kadın.  Yumuşak  Hint  kumaşlarından,  topuklarına  ka­
dar  uzanan,  rengarenk,  bol  elbiseler,  tuhaf sandaletler giyiyor, 
kollarında  yığınla  gümüş  bilezik,  sigarası  da  elinden  düşmü­
yor. Evden pek çıkmıyor,  denize  nadiren iniyor, zamanının ço­
ğunu balkonda  Karasu  semalarında  muhtemelen  ilk kez  çınla­
yan  müzikleri dinleyerek geçiriyor.  Uyuşuk oğulları ayağa kal­
kacak gücü bulursa  dizlerine  uzanan aşırı bol  şortlar,  rengi  so­
luk atletler giydiği görülüyor. Kıyafet  konusunda  ailede  herkes 
başka  telden  çalıyor.  Doktor  Bey’in  arabasının  arka  camının  iç 
tarafında  duran ve yerinden hiç oynatılmadığı  için spor dışı bir 
anlam  taşıyan  tenis  raketi  de  başlı başına  bir  mevzu.
Yaşam  tarzları  Karasu’ya  aykırı  olabilir;  ama  geldikleri yer­
le,  Amerika’yla  uyumlu  olsa  gerek.  Altı  ay  öncesine  kadar Vir- 
jinya-Mirjinya  öyle  bir  yerlerde  yaşayan  aile  site  sakinlerinin 
bir  türlü  öğrenemediği  bir  nedenle  Türkiye’ye  dönüp  Adapa- 
zarı’na  yerleşmiş.  Kulak  burun boğaz  mütehassısı  Doktor  Bey 
muayenehane  açmış.  Bekleme  odasını  yepyeni  ve  modern  bir 
koltuk  takımıyla,  üstü  cam  kaplı  sehpalarla  ve  tablolarla  döşe­
mesi  şehirde ayrıca  konuşulmuş.  Küçük  şehirlerin  doktorları­
nın bekleme  odalarında  koltuklar, sandalyeler genellikle birbi­
rini  tutmaz,  uydu  mu  uymadı  mı bakmadan evlerinin  eskileri­
ni  koyarlar.
185

---

Doktora  geliş  nedenini  sormadılar  değil.  “Millet  Amerika’da 
yaşamak  için  can  atıyor  Doktor  Bey,  siz  niye  döndünüz?”  diye 
açıkça  soranlar  bile  oldu  ama  “Öyle  icap  etti”den  fazla  bir  ce­
vap  alan  olmadı.  Amerika’da  doktor  olmak  öylesine  bilmedik­
leri  bir  konu  ki,  dönüş  nedeni  hakkında  akıl  yürütemiyorlar; 
bir  hastası yanlış  tedavi  nedeniyle dava açmış,  o  da  kaybedece­
ğini anlayınca  kaçmış  diye  bir hikâye  bile  uyduramıyorlar  me­
sela,  ki  cevabı  bilmedikleri durumlarda  bir şey  uydururlar.  Be­
lirsizliği  sevmezler,  rivayetle bile  olsa boşluklar dolacak.
Doktor  Bey’in  böyle  bir  nedeni  belki  var,  belki  yok.  Belki 
memleket hasreti canlarına  yetti veya Türkçeyi  İngiliz  grame­
riyle  konuşan  oğulları  öz  kültürünü,  kendi  dilini  öğrensin  is­
tediler.  Gerçi  gerekçeleri  buysa,  kültür  ve  dil  tamiratına  önce 
kendilerinden  başlamaları  lazım.  Doktor  Bey’in  cümlelerinin 
üçte  biri  İngilizce,  karısının  Türkçesi  de  Olympia’da şarkı  söy­
leyen Ajda Pekkan’ınkinden  beter.
Site sakinlerinin  kafası çok  karışık. Doktor Bey ve ailesi  hak­
kında  ne  düşüneceklerini  bilemiyorlar.  Giyim  kuşamlarından, 
haftada birkaç gece Beyazıt’ın havuz başındaki lokantasında ye­
mek  yemelerinden  varlıklı  oldukları  anlaşılıyor.  Oysa  site  sa­
kinleri  yaz  boyunca  bir,  bilemedin  iki  kere  Sakarya  Nehri’nin 
denize  döküldüğü  noktada bulunan  salaş  balıkçı  lokantalarına 
giderler,  ara sıra  da  plaj  yolundaki  köftecide  köfte  yerler,  o  ka­
dar.  Aralarında  bayağı  zengin  olanlar  var  ama  onların  da  dışa­
rıda yemek yemek veya akşamları ipek gömlek giymek âdetleri 
değil.  Zaten varlıklı  olduklarını  göstermekten  kaçınırlar,  ayıp.
Site  sakinleri  için  Doktor  Bey  gibi  birinin  yazlık  olarak  mü­
tevazı  bir  sayfiye  olan  Karasu’yu  seçmiş  olması  ayrıca  bir  mu­
amma.  Adapazarı’nm  büyük  zenginleri,  ünlü  doktorları  genel­
likle  İstanbul  sayfiyelerinde,  mesela  Suadiye’de  veya  Heybeli- 
ada’da,  olmadı  Erdek’te,  en  azından  Çınarcık’ta  yazlık  alırlar. 
Orada  çok daha güzel  siteler, bir sürü  lokanta,  lüks  çay  bahçe­
leri  filan var,  gece  hayatı  da  daha  hareketli.  Burası  henüz  köy­
den  hallice  bir yer.
Site  sakinleri  yeni komşularını  benimsemek,  dost  canlısı  in­
sanlar  olduklarını  göstermek  istiyorlar.  Aslında  öyleler.  Ama
186

---

iki nedenle bu arzularının tümüyle  masum olduğunu söylemek 
zor.  Birincisi  gayet  pratik.  Aralarında  bir  doktorun  bulunması­
nın  faydalı  olacağını  düşünüyorlar.  Civarda  değil  uzman,  pra­
tisyen  hekim  bile  yok.  Çocukları  düşüp  kafalarını  yardıkların­
da,  ayaklarına  çivi  battığında,  cam  kestiğinde  veya  ishal,  üşüt­
me,  kulunç gibi ufak tefek hastalıklarda  iki yazlıkçı  sağlık  me­
muru  yardımlarına  koşuyor.  Bila  bedel  üstelik,  sünnet  dışında 
para  vermeye  kalksan  ikisi  de  almaz,  insanlık  öldü  mü?  Ger­
çi  onları  da  kodunsa  bul;  yaz  doğru  dürüst  para  kazandıkları 
tek  mevsim;  köyden  köye,  sünnetten  sünnete  koşuyorlar.  Do­
layısıyla  acil bir durum  olduğunda  ilçedeki  sağlık  ocağına  git­
mekten  başka  çare  yok.  Halbuki  Doktor  Bey’e  koşuverseler  fe­
na mı olur?
İkincisi  daha  sınıfsal  bir  neden,  bazı  ailelerin  derinlerinde­
ki aşağılık duygusunu ortaya çıkartıyor. Amerika’dan geldiğini 
öğrendiklerinden beri “Amerikalı” dedikleri Doktor Bey’in dos­
tu  olmak,  onunla  hoş  beş  etmek  sanki  sınıfsal  olarak  yükselti­
yor  onları.  Tümünün  böyle  bir  amacı  olduğu  elbette  söylene­
mez  ama  özellikle  iki  aile  var  ki,  Doktor Beylerin  gelişiyle  bir­
likte  onların  yaşam  tarzlarında  gözle görülür bir değişim oldu. 
Önce  kadınlar bütün günü elde  dikilmiş havlu  elbiselerle,  bas­
ma  entarilerle,  kuma  sürtünmekten  tabanları  incelmiş  tokyo- 
larla  geçirmekten  vazgeçtiler,  akşamları  yeni  moda  etek-bluz- 
lar, atkılı yazlık pabuçlar giymeye başladılar. Cumartesi akşam­
ları  aynı  Doktor Beyler  gibi çoluk çocuk Beyazıt’m  lokantasına 
yemeğe  gidiyorlar.  Rakıcı  oldukları  halde  Doktor  Bey  gibi  şa­
rap  açtırıyorlar.  Ama yanık bir ızgarayla pörsümüş bir salataya 
ödedikleri  hesap  ciğerlerine  oturmuş  bir  halde,  suratları  asık, 
iki  adım  ötedeki  evlerine  dönüyorlar.
Diğerlerinde de  meşreplerine  göre  derecesi değişen  bir  yala­
kalık, selam vermek için aşırı çaba gösterme hali, birlikte sabah 
yürüyüşü  yapma,  adamı  tavlaya, karısını çaya davet etme  yarı­
şı görülüyor.  Doktor Bey ve  karısının komşularına  pek yüz  ver­
dikleri söylenemez.  Gerçi  kaba davranmıyorlar, selama  karşılık 
veriyorlar,  zaman  zaman  davetleri  kabul  ettikleri  oluyor.  Ama 
gene de bir bardak çay içip  kalkıyorlar, tavlada  ikinci  eli redde­
187

---