Memleket Hikâyeleri / Ayfer Tunç

altına  özenle  ve  annesine  göstererek yerleştiriyor.
“Biz  dayımla yüzeceğiz,”  diyor,  “tokyolarını burada  bak!”
İki  çiftini  daha  yazın  ortası  olmadan  kaybettiği  için  küçük 
kıza  üçüncü  tokyo alınmış.  Annesi  “Bu  son,  ona  göre,”  demiş. 
“Bunları da kaybedersen başının çaresine bakarsın!” Annesi de­
diğini yapar,  bu yüzden aklı  fikri  tokyolarında.
Tokyo  önemli.
Karasu’nun boyuna kilometrelerce, enine on  metrelerce  uza­
nan  harika  bir  plajı  var.  Yazın  kumlar  öyle  bir  kızıyor  ki,  bil­
diğin  ateş,  çıplak ayakla  basmak  imkânsız.  Denizden  çıktığın­
da  tokyosuz  kalanların  hali çok  komik  oluyor.  Çekirge gibi sıç- 
raya sıçraya yürüyenler,  her  adımda  elindeki  havluyu  yere atıp 
üstüne  basanlar,  denizden  aldığı  bir  kova  suyu  basacağı  yere 
dökenler,  hiçbir şey bulamayınca  ıslak mayosunun  üstünde  kı­
çın  kıçın  gidenler.  Bazen  denizden  bir  çıkarsın  ki  tokyonun  te­
ki  yok,  birileri  koşarak  denize girerken bir  tekmede  bir yerlere 
uçurmuş  olur.  Çaresiz  havlunun  olduğu  yere  kadar  tek  ayak­
la sekerek gidersin.  Kumda  sekmek  de  öyle kolay bir iş değil.
Bu  yüzden  denize  girmeden  önce  tokyoları sağlam  bir  yere 
koymak  gerekir,  fazla  uzağa  da  koymayacaksın,  denizden  çı­
kıp  ulaşıncaya  kadar  tabanların  pişer.  Öyle  ortada  da  bıraka­
mazsın,  çalınır  çünkü.  Dikkatin  tokyolarının  üstünde  olacak, 
nerde bıraktığını hatırlayacaksın.  Karasu’nun incecik, altın gibi 
ama  yutucu  bir  kumu  var.  Durup  dururken  sert  bir  rüzgâr  çı­
kar,  havalanan  kum  açıkta  kalan  her şeyle birlikte tokyoları  da 
örter.  Sonra  ara  ki  bulasın.  Ama  ne  kadar  dikkatli  olursan  ol, 
tokyo  denilen  lanet şey ya  kaybolur  ya  çalınır.  Bu  yüzden  yaz 
boyunca herkes el arabasında tokyo satan seyyar satıcıdan veya 
ilçe merkezindeki pazardan birkaç  kere  tokyo  alır.
Küçük  kız  ayakları pişe  pişe  suya  koşarken  annesi  ve  akra­
baları yine  denize  uzak bir yeri  seçtikleri  için  kızıyor.  Girip  çı­
kanlar  su  sıçratıyor,  top  oynayan  gençlerin  ayaklarından  kal­
kan  kum gözlerine giriyor diye  denize  uzak oturuyorlar  hep.
Anneler bir sabah bir de  ikindide iniyorlar plaja. Her gelişleri 
bir  tantana.  Yanlarında  getirdikleri  direkleri  kuma  çakıyorlar, 
eski bir çarşafı  üstüne geriyorlar,  altına  kilim seriyorlar.  Soğuk
175

---

su  şişeleri,  termoslarda  çayları,  kabak  çekirdekleri,  şeftali  veya 
üzüm,  bazen  kavun  karpuz,  mevsiminde  taze  fındık;  hava  rüz­
gârsızsa  kâğıt  oynayarak,  geçen  mısırcıdan  mısır  alarak,  arada 
bir denize  girerek günü geçiriyorlar.
Koskoca  Karasu’da  (gerçi o yıllarda koskoca Karasu değil, adı 
bile duyulmamış ufacık bir ilçe),  plaj  şemsiyesi sahibi aile sayısı 
toplaşan  bir  elin  parmaklarını  geçmiyor.  Çocuklar tokyolarının 
yerlerini  bu  şemsiyelere  göre  belirliyorlar.  Fruko’nun  önü,  Tu- 
borg’un  az  ilerisi,  AlmanyalIların  mavili  şemsiyesinin  yanı.  Şez­
long  da  yok.  Şezlong  dediğin  Beyazıt’ın  otelinin  havuz  başına 
dizilmiş,  tahtadan yapılma, rahatsız şeyler.  Bir de ağır, yerinden 
oynatmaya  kalksan  kolların  kopar.  Beyaz  plastik  bahçe  koltuk­
larının ve  şezlongların çıkmasına  daha  uzun  yıllar  var.
Küçük  kız  bir  an  önce  yüzme  öğrenmek  istiyor.  Dayısı  be­
linden  tutuyor,  bacaklarını  çırpmasını  söylüyor.  Bir yandan  da 
öğüt  veriyor.
“Dalga varken sakın girme. Yüzdüğünü zannedersin ama dal­
ga seni açığa  atar.  Bir de bakarsın  kıyıdan  çok uzaklaşmışsın...”
Karpuz  kabuğu  düşmeden  denize  girilmez  derler.  Ama  Ka­
rasu’da  düşse  bile  kolay  kolay  girilmiyor.  Hava  ancak  hazira­
nın  sonuna  doğru ısınıyor.  1  Temmuz  kabotaj  bayramında  bi­
le  şakır şakır yağmur yağdığı, suyun buz gibi  olduğu görülmüş. 
Mevsim  öyle  kısa  ki  ağustosun  ortasında  bitiyor.  Toplaşan  bir 
buçuk  ay.  Karasu  ağustosun  on  beşi  yaz  on  beşi  kış  sözünün 
hakkını veriyor.  Ağustos  yarılandı  mı  rüzgâr sertleşiyor,  deniz 
kabarıyor,  daha sık ve  soğuk  yağmurlar yağıyor.  Geceler zaten 
hep  soğuk, hava karardı mı hırkanı giyeceksin.
Dayısıyla  epeyce  yüzme  çalışması  yaptıktan  sonra  arkadaş­
larıyla  oynuyor.  Suda  öyle  çok  kalıyorlar  ki  elleri  ayakları  bu­
ruşuyor,  dudakları mosmor oluyor, çeneleri zangır zangır titri­
yor.  Kendilerini  yüzükoyun  sıcak  kumlara atıyorlar.  Harika  bir 
duygu,  insan  bir  anda  ısınıyor.  Kum  ıslanıp  soğudukça  kuru, 
sıcak  tarafa  geçiyorlar,  sırtlarını  ısıtmak  için  yuvarlanıyorlar. 
Yüzleri, gözleri,  saçlarının dipleri kum oluyor,  ağızlarının içle­
ri bile.  Dişleri kumdan gıcırdıyor.  Karasu’nun kumu  çok yapış­
kan,  zor  çıkıyor.
176

---

Annelerin  hiç  tadı  yok  bugün,  ne  kâğıt  oynuyorlar  ne  deni­
ze  giriyorlar.  Çok  üzgünler.  Ceyhun  Ahi’nin  annesiyle  babası 
Ada’ya  dönmüş,  avukat peşindeler,  komünist oğullarını  hapis­
ten çıkarabilmek için.
Sabah  pırıl  pırıl  olan  gökyüzü  bulutlarla  kaplanıyor.  Tam 
Karasu havası işte, asla güvenemezsin, bugün güzel bir gün ola­
cak  diyemezsin,  ansızın bulutlanır,  fırtına  çıkar,  deniz  dalgala­
nır.  Hava  bozunca  anneler  toparlanıyor,  zaten  keyifsizler.  Hep­
si  Ceyhun  Abi’yi  çok  sever.  Annesi  küçük  kızı  çağırıyor,  yine 
kuma  yattığı  için  azarlıyor,  denize  sokuyor,  söylenerek  kum­
larını yıkıyor, yıkamasa avuç  avuç  kumdan duş gideri  tıkanır.
•  •
Öğle  yemeğinden  sonra  zorunlu  öğle  uykusu  var,  günün 
en  sıkıcı  saati.  Gözlerini  açık  tutmaya  çalışsa  da  uyuyakalıyor. 
Uyandığında hava tümüyle kapanmış. Haşim Amca’nınçay bah­
çesine  gidiyor,  birkaç  arkadaşını  buluyor  orada,  tavla  oynayan 
ahileri,  ablaları seyrediyorlar.  İkindi  kahvaltısı  saati  gelince  eve 
dönüyor.  Annesi ve yengeleri  her  gün  olduğu  gibi, yan  yana  sı­
ralanmış evlerinin önlerindeki masalarda kahvaltı hazırlamışlar.
Herkes  Ceyhun  Abi’yi  merak  ediyor.  İşkence  görüyor  mu­
dur  acaba  diye  konuşuyorlar.  Küçük  kız  sessizce  taze  ekmek­
le  mürdüm  eriği  reçeli ve  beyaz  peynir yiyor.  Kulağı büyükler­
de.  Ceyhun Abi’yi  çok  merak  ediyor.  İşkence  sözcüğünden  ür­
küyor.
Arkadaşları  zambak  tarlasına  gidiyorlar,  o  da gitmek istiyor.
Annesi  “Duymamış  olayım !”  diyor,  o  kadar,  konuşturmu­
yor bile.
Zambak  tarlası ıssız bir yer.  Civarında  çadır,  baraka,  ev  filan 
yok.  Bazen  inekler  geliyor,  tarlanın  çevresindeki  dikenleri  yi­
yorlar.  Annesi  yanında  güvenilir  büyükler  olmadıkça  zambak 
tarlasına gitmesine  izin  vermiyor.
“Hem  zambaklar açmadı  ki  daha,  ne işiniz var!”
Zambak  tarlasına  bayılıyor  küçük  kız.  Açtığı  zaman  annesi, 
yengeleri  filan  bir sürü  büyükle  birlikte  yabani  zambak  topla­
maya gidiyorlar. Binlerce çiçekten baş döndüren  bir koku yayı­
lıyor.  Annesi  soğanlarına  dokunmadan,  sadece  çiçeklerini  ke­
siyor,  tam açmamış olanlarını.  Kadınlar  topladıkları zambakla-
177

---