Memleket Hikâyeleri / Ayfer Tunç

Enişte  apar  topar  geliyor  daireden,  adamları  kovuyor.  Bah­
çeye  girmiş  olanlardan  biri  enişteyi  tartaklıyor.  “Kabahat  o  Al­
man  karının!”  diyor,  “madem  çırçıplak  çıktı  bahçeye,  hak  et­
ti.”  İçten içe Bettina’yı suçlasalar da bu ipini koparmışların yap­
tığını  tasvip  etmeyen  adamlar  araya  giriyor,  ortalığı  sakinleşti­
riyorlar.
Akşam  Bettina  ile sevgilisi  müthiş bir kavga ediyorlar.
Sevgili  “Niye bikiniyle bahçeye  çıktın?”  diye  hesap soruyor.
Sevgilisinden  şefkat  ve  özür  bekleyen  Bettina  hayret  içinde 
kalıyor.  Eşyalarını  toplamaya  başlıyor.  Derhal  Berlin’e  döne­
cek.  Fakat  yaşadıklarından  öyle  korkmuş  ki,  sevgilisinin  onu 
İstanbul’a  havaalanına  götürmek  teklifini  kabul  etmek  zorun­
da  kalıyor.
Berlin’e döndüğünde artık bir Türk sevgilisi yok.  Bir daha  da 
olmayacak.  Kara bıyıklı erkek güruhundan korkup kendini eve 
kilitlediğini  kimseye  anlatmıyor.  Sokaklara  koşuyor.  Slogan 
atarken  inançların  güçlü  olup  olmadıklarının  ancak  sınandık­
ları  zaman  anlaşılabileceğini düşünüyor.
166

---

Hay makarimasu!
Adamın adı  Tamura.  Henüz  otuz yaşında  ve  bekâr.  Toyota  fab­
rikasında  mühendis.  Buraya  çalışmaya  gelmiş.  Adapazan’nın 
özellikle Japonlar  gelecek  diye  yapılmış  olan  en  lüks  otelinde 
kalıyor.  Özel bir asansörle çıkıldığı rivayet edilen en üst kat To- 
yota’da  çalışan Japonlara ayrılmış.  Otelin  lüks olması zevkli ol­
duğu  anlamına  gelmiyor  elbette,  ama  ahalisi  vaktiyle  oldukça 
mütevazı  olan bu şehrin daha önce görmediği  kadar lüks  oldu­
ğunu  söylemek  mümkün.  Yerler  kalın,  tok  halılarla  kaplı,  her 
şey  şıkır  şıkır.  Balo  salonu,  konferans  salonu,  spor  salonu  var, 
birkaç  pahalı  restoranı,  ufak  da  olsa  kapalı  yüzme  havuzu,  ge­
ce  kulübü,  barı var. Lüks bir otelde olması gereken  her şey san­
ki  kamyona yüklenip getirilmiş,  ortalığa  boşaltılmış.  Kristal sü­
sü  verilmiş avizeler,  altın  süsü  verilmiş musluklar,  mermer sü­
sü  verilmiş  döşemeler,  çiçek  süsü  verilmiş plastikler...  Her  şe­
ye bir şey süsü verilmiş.
Tamura  bu  otelde  yaşıyor  ve  görünen  o  ki  daha  birkaç  se­
ne  yaşayacak.  Bundan  dolayı  mutlu  mu?  Hayatından  nefret  mi 
ediyor?  Kendi evinde, yurdunda olmak için  neler feda  eder?  Se­
çeneği olsa başka bir ülkeyi tercih eder mi?  Kim bilir.
Şehirde  gezip  tozmaya,  keşifler  yapmaya,  yerel  halkla  kay­
naşmaya  ne gönlü  var, ne de  zamanı.  İki  haftada bir  pazar gün­
167

---

leri  bulvarda  şöyle bir yürüyüp  oteline dönüyor,  spor salonun­
da  sporunu  yapıp  odasına  çekiliyor.  Zor  bir  hayat.  Böyle  ya­
şayan  sadece  Tamura  değil,  bütün Japonlar  hemen  hemen  ay­
nı  durumda.  Bir-ikisi  belki  arada  fırsat buldukça  İstanbul’a  ka­
çıyordun
Japonların  kendi  aşçılarını  getirttikleri,  yosun  yedikleri, 
Türk  yemeklerinin  tadına  bile  bakmadıkları  rivayet  ediliyor. 
Türklerle  ahbaplığa  gönül  indirmediklerini  söylüyorlar,  tees­
süf ediyorlar.  “Oysa  biz  Kore’de  savaştık  onlar  için,”  diyorlar. 
Onlara  göre  Kore,  Çin, Japonya  hepsi  bir  zaten.  Gözler  çekik 
mi,  tamam.  Bazıları  arada  bir  pazar  günleri  şehrin  sokakların­
da  gruplar halinde  görünen  bu Japonlara  kızıyor,  bazıları  kırı­
lıyor.  “Bir  de  dünyanın  en  saygılı  milleti  derler!”  diye  şikâyet 
ediyorlar.  “Çekip gitsinler memleketlerine geri!”  diye efelenen- 
ler de var.
Hiçbiri  gece  gündüz  demeden  çalışan  bu  Japonların  mem­
leketlerinden  binlerce  kilometre  uzakta,  bambaşka  bir  kültü­
rün  içinde  ne  hissediyor  olabileceklerini  merak  etmiyor.  Ma­
dem  gelmişler  bu  şehre,  tabii ki  ıslama  köfte  yiyecekler,  ceviz­
li  kabak  tatlısı  tadacaklar,  Türk  kahvesi  içecekler,  şehir  halkı­
nın  aşırı  misafirperverliğine  yerlere  kadar  eğilerek  karşılık  ve­
recekler.  Bazen  içlerinde,  bilinçsizce  de  olsa  aklıselime  yakla­
şan  biri  çıkıyor  ve  “Sen  olsan  yosun  yer  misin?”  diye  soruyor. 
“E  biz  onların  yosununu  yemeyeceğimize  göre  onların  da  ısla­
ma  köftemizi  yememeleri  normal  değil  mi?”  Yerinde  bir  soru, 
ama şehrin allamei cihanlarında, kahvehane bilgelerinde  cevap 
hazır.  “Yosunla  köfte aynı şey  mi?  Köfteyi bütün dünya yiyor!”
Bir  gün  İstanbul’dan  birkaç  gazeteci  geliyor, Japonlarla  ko­
nuşmak için. Türkiye’de yaşamaktan  memnunlar  mı  diye soru­
yorlar ve  elbette  Türkiye’nin  kültürünün,  yemeklerinin,  misa­
firperverliğinin övülmesini bekliyorlar.  Bu  oyun  hep böyle  oy­
nanmış.  Bu  ülkeye  gelen  yabancılar  yüzümüze  karşı  duymak 
istediklerimizi söylerler, söylemezlerse  biz  söyletiriz.
Fakat  şaşırtıcı  bir  şey  oluyor,  yeni  başlayan  Toyota  macera­
sı sırasında asıl öfkelenip kırılanların Japonlar oldukları ortaya 
çıkıyor.  Tamura terbiyeli bir tavırla ama eleştirelliğinden de hiç
168

---

taviz  vermeden,  neden  kırıldıklarını gazeteciye açıklıyor.
Başlangıçta halkla kaynaşmak için  gayret gösterdiklerini söy­
lüyor.  Yüzlerine gülücük yerleştirip dışarı çıktılar. Ama daha  o 
gün  başladı  mutsuzlukları.
Ne  zaman  ikili,  üçlü  gruplar  halinde  dolaşmaya  çıksalar;  ço­
cuklar, gençler hatta yetişkinler gözlerini dikip bakıyorlar. San­
ki bir insana değil, yaratığa bakıyor gibiler.  Sadece baksalar iyi, 
gülüyorlar, alay ediyorlar, arkalarından sesleniyorlar:
-H a y !  Makarimasu!
-  Anjinsan!
-   Çang  çingçong'
-  Şogun!
Tamura  bu  sözlere  bir  anlam  veremiyor.  “Hay  makarima- 
su”nun  “Hai  wakarimasu”  olduğunu  çabuk  çözüyor  ama  ne 
maksatla  söylediklerini  anlamıyor.  Çok  anlamsız,  çünkü  “Hai 
vvakarimasu” Japoncada  “Evet,  anlıyorum,”  demek.  Çang  çing 
çong’la  Çinlileri  kastettiklerini  de  anlıyor,  bundan  da  hiç  hoş­
lanmıyor.  Tıpkı  bütün  siyahların  aynı  olduklarının  sanılması 
gibi,  çekik  gözlü  tüm  insanlara birbirlerinin  tıpkılarıymış  gibi 
davranılması  ırkçılığın  alfabesinde  yazar.
Anlattıklarına açık açık gülmemek için  kendini zor tutan  ga­
zeteciye  tuhaf bir  toplum  portresi çiziyor  Tamura.  Peşlerine  ta­
kılan,  laf atan, gülen insanları anlatırken gözleri doluyor.  Irkçı 
bir taraf var bu misaf irperverlik iddiasında olan toplulukta,  bu­
na  gazeteci  de  dahil  aslına bakılırsa.  O yıpranmış sözcükle  ter­
cüme  edecek  olunursa  tüm Japonları  “ötekileştiriyorlar”.  Bu 
ırkçı,  ayırımcı, neredeyse kuyruğun  nerede diye soracak  kadar 
zalim  ilişki  biçimi  nedeniyle  otelden  fabrikaya,  fabrikadan  ote­
le  tekdüze ve  korkunç sıkıcı bir hayat  sürdüklerini  anlatıyor.
Gazeteci  Tamura’nın  bu  sözlerini  yazıyor.  Eğip  bükmeden 
aktarmaya  gayret ediyor  ama  yine  de  üslubunda  durumu  ko­
mik bulan,  içten  içe gülen bir  ton var.  Gazeteyi okuyup utanan 
birkaç  kişi çıkıyor.  “Ayıp ediyoruz  ama,”  filan  diyorlar. Bir-iki- 
si  “Ne  var  bunda?”  diye  itiraz  ediyor.  “Şogun  Japon  dizisi  de­
ğil  miydi?”
169

---