Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 17.2.2. «Badoyi ul-vaqoyi»
«Badoyi ul-vaqoyi» («Nodir voqealar») nomli asar muallifi XV asrning oxiri va XVI asrning birinchi yarmida wtgan taniqli adib va olim Zayniddin Vosifiy ё ki Zayniddin Mah’mud ibn Abduljamildir. U 1485 yili Hirotda tug’ilgan. Otasi wziga tinch va malumotli kishi bwlib, Sulton Husayn mirzo saroyida kichik lavozimlardan birida munshiy ё ki voqeanavis bwlgan. Zayniddin Vosifiy yaxshi wqida, iloh’i ё t, tarix, adabi ё t va boshqa ilmlarni puxta egalladi. 16 ё shida qarindoshi va Hirotning tariqli zotlaridan biri bwlgan amir Soh’ibdoroning ё rdami orqasida Aliger Navoiyning diqqat-etiborini qozonishga muyassar bwldi. U 1500-1502 yillari h’irotlik nufuzli amir Shoh’vali 205 kwkaltoshning xonadonida muallimlik qildi, 1502-1507 yillari Sulton Husayn mirzoning wg’illaridan Faridun Husaynning kutubxonasida kitobdor mansabida ishladi. 1507-1511 yillari Vosifiy Shoh’ruh’ mirzo madrasasida Xurosonda kwzga kwringan iloh’i ё t olimi İ modiddin İ broh’imdan talim oldi. Zayniddin Vosifiy 1511 yili Xurosonda Safaviylar h’ukmronligi wrnatilishi va sunniy mazh’abidagi musulmonlarni taqib etish kuchayganligi tufayli 1512 yilning 17 aprelida bir guruh’ ruh’oniylar sayyid Shamsiddin Kurti, amir Husayn va boshqalar bilan birga Movarounnah’rga keldi va umrining oxirigacha shu mamlakatda istiqomat qildi. U Movarounnah’r va Turkistonning kwpgina shah’arlari Samarqand, Buxoro, Yassi, Sabron, Shoh’ruh’iya, Toshkent va boshqalarida istiqomat qildi va mudarris, imom, tarbiyachi, masalan, Suyunchxojaning kenja wg’li Navruz Axmadxonning tarbiyachisi bwlib xizmat qildi, Shoh’ruh’iyada bwlgan yillari esa Keldi Muh’ammadxon h’ukumatida qozi askar lavozimida turdi. Vosifiy 1551 yili Toshkentda vafot etdi va muqaddas manzilgoh’lardan shayx Xovand Tah’ur mozoriga dafn qilindi. Zayniddin Vosifiy wzining «Badoyi ul-vaqoyi» nomli tarixiy-memuar asari bilan shuh’rat qozondi. Asarda 1512-1532 yillar orasida muallifning Xuroson va Movarounnah’rda kwrgan-kechirganlari, wsha davrdagi ijtimoiy- si ё siy vaziyat zwr mah’orat va yuksak sanat bilan ba ё n etiladi. «Badoyi ul- vaqoyi»da Movarounnah’rning XV asrning oxiri va XVI asrning birinchi yarmidagi ijtimoiy-si ё siy va madaniy h’a ё tiga oid qimmatli malumotlar kwp. Asar 1538-1539 yillari ё zib tamomlangan. «Badoyi ul-vaqoyi» asosan ikki qismdan iborat. Uning birinchi qismi II bob bwlib, unda Vosifiyning Hirotdan 1521 yili qochib kelishidan to uning Shoh’ruh’ichga, Keldi Muh’ammadxon saroyiga 1518 yili kelguniga qadar Xuroson va Turkistonda bwlib wtgan voqealarni wz ichiga oladi. İ kkinchi qismda Vosifiyning mazkur xon saroyida tez-tez bwlib turadigan adabiy yig’inlar h’aqidagi esdaliklar joy olgan. «Badoyi ul-vaqoyi»ning qwl ё zma nusxalari keng tarqalgan. Birgina WzR FA Sharqshunoslik instituti kutubxlnasida ushbu asarning wndan ortiq nusxasi saqlanmoqda. Asarning tanqidiy matni Sankt-Peterbkrglik olim A.N.Boldirev tomonidan 1961 yili ikki jild qilib chop etilgan. U Xorazmda 1826 va 1907 yillarda Dilovarxoja va Muh’ammad Amin twra tomonidan wzbek tiliga tarjima qilingan. Ayrim parchalar rus tilida A.N.Boldirev va V.P.Yudin tarafidan elon qilingan. «Badoyi ul-vaqoyi»ning ayrim qismlari N.Norqulov tomonidan tarjima qilinib, 1979 yili nashr etilgan. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|