Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc
«Nasimat ul-quds min h’adoyiq al-uns»
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 16.2.13. «Nasimat ul-quds min h’adoyiq al-uns»
«Nasimat ul-quds min h’adoyiq al-uns» («Avli ё lik shabadasining yaqinlik bog’idan esishi» nomli asar Naqshbandiya tariqatining Hindistondagi g’oyaviy rah’barlardan bwlgan Muh’ammad Hoshim Sirh’indiy tarafidan 1622 yili ё zilgan bwlib, u Husayn Voiz al-Koshifiyning «Rashah’ot ayn ul-h’a ё t» asarining davomi h’isoblanadi. Kitob Movarounnah’r, Xuroson, Hindiston va Sharqiy Turkistonda XVI-XVII asrlarda faoliyat kwrsatgan Naqshbandiya tariqati namo ё ndalari h’a ё ti va faoliyatiga bag’ishlangan va 754 varaqdan iborat. Muallif wz asarini Naqshbandiya tariqatining Hindistondagi yirik namo ё ndalaridan biri Muh’ammad Baqr Sirh’indiy (1563/64-1603/04 yy.)ning topshirig’i bilan ё zgan. Asarda ayniqsa biografik malumotlar kwp. Shulardan uchtasini keltiramiz. XVI asrda Koshg’arning ijtimoiy-si ё siy h’a ё tida birinchilik uchun kurashgan xoja Ubaydulla Ah’rorning avlodi xoja Xovand Mah’mud bilan Mah’dumi Azam Kosoniyning wg’li xoja İ sh’oq wrtasidagi kurash, Koshg’arda islom dinining targ’ibotchilaridan biri bwlmish xoja Tojiddin, xoja Muh’ammad Porsoning avlodi h’aqidagi malumot diqqatga sazovor. Xoja Xovand Mah’mud Shoh’ibekxon (Shayboniyxon) wldirilganidan keyin Koshg’arga ketib qoldi. Sulton Saidxon 107 uni xursandchilik bilan kutib oldi, iltifotlar kwrsatdi va unga Koshg’arda muridlar orttirishiga kwmaklashdi. Xoja Yusuf 1532 yilning 12 sentyabrida olamdan wtdi. «Tarixi Rashidiy» kitobining muallifi Mirza Muh’ammad Haydar (1500- 1551 yy.) yana bir qiziq malumotni keltiradi; «Xoja Xovand Mah’mud (h’aqiqiy ismi Shah’obiddin Mah’mud, xoja Ubaydulla Ah’ror nabirasi) muridlar orttirish uchun Koshg’arga kelganda uning bilan xoja Yusuf oralarida raqobat boshlandi. Shunday bwldiki, bir kuni xoja Xovanl maxmudning oldiga borspm h’uzurlarida xoja Muh’ammad İ sh’oq wltirgan ekanlar. Ular nimalarnidir swzlashib wtirgan ekanlar. Xoja Xovand Mah’mudning jah’li chiqib dedi; «Xoja İ sh’oq! Nima sabadan sen menga bunaqa shaplarni aytib wtiribsan? Agar sen otangning muroji 107 Султон Саъидхон – Мўғулистон ( Жете ) хони (1514-1532 йй .) 198 bwlsang, men h’azrati oliylari (xoja Ubaydulla Ah’rorning muridiman. Bundan tashqari, sen ё sh jih’atdan menga wg’il wrnidasan. Xoja İ sh’oq javob qildi; «Men h’am ul janobning marh’amatiga tayanaman». Tortishuv tugugach, wsha kuni ё q xoja Xovand Mah’mud Badaxshonga ketib qoldilar. Oradan ikki-uch kun wtgach, kimdur menga xoja İ sh’oqning twsaddan wsallab, vafot etganini xabar qildi. Mah’dumi Azam Kosoniyning wg’li xoja İ sh’oq h’aqida shunday malumot ba ё n etilgan. Oliyjanob xoja (Samarqanddan) Koshg’ar va Xwtanga jwnab ketdilar. Koshg’ar va Xwtan xalqi ul janobning say-h’arakatlari chin dinni (islomni) qabul qildi. Koshg’ar h’okimi Muh’ammadxon xojaning h’aqiqiy va sofdil muridi bwlib qoldi. Xullas, mazkur xoja tufayli Naqshbandiya – Xojagon tariqati wsha wlkada ё yildi. Swng wrniga muridi Devoni Ashtarni qwyib, wz yurtiga qaytda va 1599-1600 yili vafot etdi. Deh’bed ё nidagi Safed qishlog’idagi qabristonga dafn etildi. Otasidan keyin u shu qishloqda istiqomat qilib turgan edi. Xoja Muh’ammad Porsoning ulug’ ajdodi xoja Tojiddin h’aqida quyidagicha malumot bor. Xoja Tojuddin xoja Hofiziddin Buxoriyning 108 ajdodi, xoja Rashididdinning wg’lidir. Xoja Rashididdinning otasi xoja Shujo Chingizxon xuruji vaqtida Mwg’ulistonga ketib qolgan va xoja Rashididdin wsha erda tug’ilgan. Uning say-h’arakatlari bilan mwg’ullar islom biniga kirganlar. Xoja Tojiddin xoja Ubaydulla davrida Movarounnah’rga kelgan va mavlono İ roqiy Tusiydan talim olgan. Mavlono İ roqiy Tusiy janob xoja Ah’rorning dwstlaridan bwlgani tufayli, xoja Tojiddin h’azrat eshonning (xoja Ubaydulla Ah’ror) qabul va suh’bati sharafiga muyassar bwlgan. U kwp vaqt uning ostonasini wpish sharafiga va xayr-eh’soniga muyassar bwlgan. Shundan keyin Koshg’ar shah’arlaridan Turfon h’okimi uning kelishini yaxshilikka ywyib, wzi va bolalariga izzat-h’urmat kwrsatgan. Ulardan bazilari h’ozirgi kungacha wsha mamlakatning eh’sonlariga musharrafdurlar. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|