Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

18.2.2.“Risolat ul-avval” 
“Risolat ul-avval” (“Birinchi risola”) nomli kitob muallifi Abu Dulaf, X 
asrda yashab wtgan adib, say
ё
h’ va geograf olimdir. Uning twla Masar ibn 
Muh’alh’il al-Hazrajiy al-Yanbuiydir. Madinaning mashh’ur h’azraj qabilasiga 
mansub bwlib, asli Qizil dengizning port shah’ri Yanbulikdir. 
Abu Dulaf X asr boshlarida Buxoroga kelgan va shoir sifatida Nasr 11 ibn 
Ah’mad Somoniy (taxm. 914-943) xizmatiga qabul qilingan. 942 yili Buxorodan 
qayta
ё
tgan Xitoy elchilariga h’amroh’ bwlib, Sharqiy Turkiston orqali Xitoy 
poytaxtiga borgan, u erdan Hindistonga wtgan. Muallif Buxorodan Xitoy va 
Hindistonga qilgan safari vaqtida kwrgan-bilganlari h’aqida “Risolat ul-avval” 
asarini 
ё
zgan. 
Olimning Ozarbayjon, Armaniston va Eronning shah’arlari va osori atiqalari 
h’aqida “Risolat ul-uxro” (“
İ
kkinchi risola”) asari h’am Eronda wsha vaqtda 
ё
zilgan. Ulardan ayrim parchalar 
Ё
qut Hamaviy h’amda Zakariya ibn Muh’ammad 
Qazviniy asarlari ichida saqlangan. Bu parchalar nemischa tarjimasi bilan birga 
F.Vyustenfeld (1942) h’amda K.Shl
ё
tser (1844) tomonidan chop etildi. 
Abu Dulaf va uning asarlari mashh’ur sharqshunos olimlar diqqat etiborini 
qozongan. “Risolat ul-uxro” rus tiliga tarjima qilingan (1860). 
 
18.2.3. Marko Polo xotiralari
Evropalik say
ё
h’ Marko Polo (1254-1324 yy.)ning 1271-1275 yillari 
Mwg’uliston va Xonbaliq (Xitoy)ga sa
ё
h’at qilgan. U 17 yil davomida 
Xitoyning kwp viloyatlarini borib kwrgan. U Samarqandda h’am bwlgan va bu 
h’aqda mana bu malumotlarni qoldirgan; «Samarqand katta, mashh’ur shah’ar. 
Unda sarasinlar bilan xristianlar h’am istiqomat qiladilar». Marko poloning 
kitobida Oltin Wrda va Chig’atoy ulusiga qarashli shah’arlar, ularning xalqi 
h’aqida h’am qimmatli malumotlar keltirilgan. Uning asari 1298 yili 
ё
zilgan va 
bir qancha Evropa tillariga tarjima qilingan. Asarning ruscha nashri 1955 va 
1990 yillari amalga oshirilgan.