210
«sa
ё
h’at»i paytida kwrgan-bilganlarini esdalik sifatida
ё
zib qoldirgan. Unda juda
kwp noaniqliklar, ayrim voqealarni bwrttirib
ё
ki kamsitib
ё
zishlar bor.
Shunga
qaramay,
İ
ogann Shiltbergerning kundaliklarida qimmatli tarixiy malumotlar,
muh’im dalillarni uchratamiz. Bir-ikkita misol;
1)Temuriylar, xususan ularning Ozarbayjondagi noiblari, masalan
Abubakr Mirzo Oltin Wrda h’ukmdorlarining wzaro kurashlariga aralashib
turganlar.
2)XU asrning boshida Oltin Wrdaning ichki ah’voli va bunda qudratli
amir Edigey (
İ
diku Wzbek)ning nomi kwrsatib wtiladi.
3)Ozarbayjon, Dashti qipchoq va uning xalqi h’aqida muh’im malumotlar
keltiriladi. Masalan, Ozarbayjon h’aqida
bunday malumotlar bor; Tabriz
Eronning bosh shah’arlaridan. Uning savdodan oladigan foydasi tamom bir
xristian davlati topadigan foydadan ortiq. «Sultoniya, Ray, Marog’a, Axlat,
Gilon h’am ushbu mamlakatning yirik shah’arlaridan... Rayning xalqi
boshqalardan shu bilan farq qiladiki, u Muh’ammadga emas, balki Aliga imon
keltiradi.
Ularni rofiziylar
113
deb ataydilar». Dashti qipchoq va uning xalqi
h’aqida
İ
ogann Shiltbergerning «Esdaliklari» da mana bunday gaplar bor; «Men,
shuningdek, Buyuk Tataristonda
114
h’am bwldim. Xalqi don ekinlaridan faqat
tariq ekadi. Ular umuman non va vino istimol qilmaydilar. Vino wrniga ot va
tuyaning sutini ichadilar, shu va boshqa h’ayvonlarning gwshtini uydilar ...Yana
shuni h’am aytish kerakki, xon saylashda uni oq
kigizga wtqizib, uch marta
kwtarib erga qwyadilar, swng chodir atrofida aylantirib, keyin ichkariga olib
kiradilar va taxtga wtqazadilar.»
Umuman, bu kitob Sharqiy Evropa,
Kichik Osi
ё
, Eron, Movarounnah’r,
Dashti qipchoq,
İ
roq, Suriya va Misr mamlakatlari tarixi va xalqi h’aqida ayrim,
diqqatga sazovor malumotlar beradi.
İ
ogann Shiltbergerning mazkur asari
«
İ
ogann Shiltbergerning Evropa, Osi
ё
va Afrika bwylab qilgan sa
ё
h’ati (1394-
1427 yy.)» deb ataladi va uning rus tilida (nemischa nashri 1859 yili amalga
oshirilgan) uchta yaxshi nashri bor. Birinchis Odessa Universitetining profkssori
F.K.Braun tarafidan 1867 yili, ikkinchisi Ozarbayjon
Fanlar Akademiyasi
akademigi Z.M.Bun
ё
dov 1984 yili va uchinchisi 1997 yili Toshkentda amalga
oshirilgan.
Dostları ilə paylaş: