Microsoft Word 2017 esas 15 sayi doc
Yüklə 3,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, № 15 2017
7 səciyyəvi keyfiyyətlərini əks etdirən leksemlər təşkil edir. 4 Həmin leksemlər “keyfiyyət bildirən semantik sahəyə” daxil olan leksik-semantik qruplarda aşağıdakı tərzdə birləşir: 1.Müsbət keyfiyyətlər (conscience, deed, honours, wit, truth, pride, care, forbearance, happiness, wisdom, knowledge, caution, charity, dili- gence, discretion, familiarity): Truth will conquer (≈ Haqq yerini tapar). 2. Mənfi keyfiyyətlər (fault, cheat, envy, curse, evil, idleness, mischief, ignorance, unkindness): Unkindness destroys love ( Kobudluq məhəbbəti məhv edir.). Agentivlik və kvalitativlik mənalı sintaksemlərin leksik bazasını yoxlamaq üçün “to be” feili ilə birlikdə sifətləşmə transformasiyası ilə yoxlamaq mümkündür: Unkindness destroys love. → unkindness → his unkindness → he is unkind. Bu leksemlərin leksik əhatəsi hərəkət və dəyişiklik bildirən (change, kill, make, destroy, happen) feillərdən ibarətdir. Agentivlik və hal-vəziyyət (stativlik) əlamətlərinə malik sintaksemin leksik bazasını təşkil edən leksemlər (silence, peace, death, despair, poverty, hunger, opportunity, misfortune, absence) insanın bu və ya digər vəziyyətini, psixoloji durumu və hiss-həyəcanını əks etdirən leksik-semantik qrupa aiddir: Hunger breaks stone walls (≈ Ac özünü oda vurar). Bu qrupun leksemləri hərəkət, dəyişiklik, mənsubiyyət bildirən (come, prove, give, break, go) feil leksemləri ilə leksik əhatə yaradır. Agentivlik və temporallıq mənalı sintaksemin leksik bazası zaman bildirən leksik-semantik qrupun (today, tomorrow, day, time, hour, start) leksemlərindən ibarətdir: Time works great changes (≈ Zaman keçdikcə hər şey dəyişir.).
Substansiallıq sinfindən agentivlik mənalı sintaksemlərin leksik bazasını təşkil edən leksemlərin semantik sahə bloku və onların leksik-semantik qrup- larda birləşməsi kimi xüsusiyyətlərinin təhlili göstərir ki, ingilis atalar söz- lərində sintaksemlərin paradiqmatik sıralarının ayırd edilməsində leksik ba- zanın mühüm rolu vardır. Leksemlərin cümlədə reallaşması ilə yaratdıqları leksik əhatəsi də ingilis atalar sözlərinin mənimsənilməsində böyük əhəmiy- yət kəsb edir.
1
Вердиева З.Н. Семантические поля в английском языке. Москва, Высшая школа, 1986. с.4 2 Мухин А.М. Синтаксемный анализ и проблема уровней языка. Изд. «Наука» Ленинград. 1980. с.105 3 Мухин А.М. Вариантность синтаксических единиц. Санкт-Петер- бург, «Наука», 1995. с.73 Filologiya məsələləri, № 15 2017
8 4 Мухин А.М. Вариантность синтаксических единиц. Санкт-Петербург, «Наука», 1995. с.78
Э.Абдулрагимов
Лексичекая база и лексическое окружение агентивных синтаксем из субстанциального класса (на материале англиских пословиц) Резюме
Синтаксемы, как единицы функционального синтаксиса тесно связаны с лексическими единицами. Взаимосвязь лексических единиц раскрывается при реализации парадигматических рядов агентивных синтаксем. Агентивный синтаксико-семантический признак исследуе- мых синтаксем может быть выражен лексическими единицами различ- ных семантических полей и лексико-семантических групп. Эти лексе- мы составляют лексическую базу агентивных синтаксем. Кроме того, агентивные синтаксемы могут быть сформулированы с помощью сво- его лексического окружения. Лексическая база такой синтаксемы от- носится к следующим семантическим полям: человек и его окружение; природа с различными лексико-семантическими группами. Лексико- семантические группы включают в себя лексемы, обозначающие профессию, национальность, названия животных, птиц, фруктов, небес- ных тел, здоровья, частей тела, пищи и т.д. Лексическая база агентив- ной и акциональной синтаксемы содержит лексико-семантические группы лексем, обозначающих деятельность и работу. Агентивные квалитативные синтаксемы могут выражаться лексемами, обозна- чающими положительные и негативные качества человека. Лексичес- кая база агентивной и стативной синтаксемы входит в состав лексико- семантических групп, обозначающих состояние, положения, эмоции. Анализ лексической базы и лексического окружения доказывает, что связь синтаксических единиц с лексическими имеет огромное значение в изучении английских пословиц.
E.Abdulrahimov
Lexical Basis and Lexical Environment of Syntaxemes with Agentive Meaning of Substantival Class (on the materials of English Proverbs) Summary
Syntaxemes, as units of functional syntax are closely linked with lexical units. The relationship of lexical units is revealed in the realization of Filologiya məsələləri, № 15 2017
9 paradigmatic rows of agentive syntaxemes. The agentive syntactic-semantic feature of syntaxemes studied can be expressed by lexical units of different semantic fields and lexico-semantic groups. These lexemes constitute the lexical basis of agentive syntaxemes . Besides the agentive syntaxemes can be formulated by their lexical environment. The lexical basis of such a syntaxeme can be related to the following semantic fields: humans and their environment; nature with different lexico-semantic groups. The lexico- semantic groups involve the lexemes, denoting profession, nationality, names of animals, birds, fruit, celestial bodies, health, parts of a body, food, etc. The lexical basis of agentive and actional syntaxeme contains lexico- semantic groups of lexemes, denoting action and work. The agentive and qualitative syntaxemes are expressed by the lexemes denoting positive and negative human qualities. The lexical basis of an agentive and stative syntaxeme involves lexico-semantic groups, denoting state, mood, condition, emotion. The analysis of lexical basis and lexical environment proves that the relationship of syntactical units with the lexical ones is of great importance in studying English proverbs.
Rəyçi: Leyla Cəfərova filologiya elmləri doktoru, dosent
Yüklə 3,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|