Microsoft Word Investisiya f?aliyy?tini huquqi t?nziml?nm?si docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
perspektivsiz sektorlarına investisiya qoyuluşu onun milli iqtisadiyyatın formalaşmasındakı perspektiv rolu diqqət mərkəzində saxlamağı tələb edir. Bə'zi hallarda investisiyalar haqqında qərarlar qəbul edən təsərrüfat, idarə orqanları sadəcə olaraq hansı məhsulun milli iqtisadiyyatın inkişafında daha sərfəli olacağını düzgün müəyyənləşdirə bilmədikdə bütövlükdə iqtisadi strategiyanın da düzgün istiqamət üzrə formalaşmamasına səbəb olacaqdır. qtisadi strategiyaya uyğun gəlməyən iqtisadi inkişafda mühüm rol oynamayan sahələr üzrə düşünülməmiş investisiyaların tətbiqi vəsaitlərin dağıdılmasına səbəb olacaqdır. Çünki, milli iqtisadiyyatın inkişafına səbəb olmayan layihələr üzrə vəsaitlərin xərclənməsi əslində bu resursların gələcək baxımından səmərəsiz istifadəsi deməkdir. Milli iqtisadiyyatın sabit artım sürətinə nail olunması üçün invstisiyalar bir qayda olaraq təsərrüfatın ən yüksək səmərə verən və milli mənafe baxımından fayda verə biləcək sahələrinə yönəldilməlidir. Deməli, investisiya bazarı daima çevik və hərəkətdə olmalıdır. nvestisiyaların tətbiqində iqtisadi mühitin yaradılması əsasən onun iqtisadiyyatın durğun sahələrindən daha perspektiv sahələrə keçirməklə əlaqədar olmalıdır. nvestisiyalardan gələn gəlirlərdə bir qayda olaraq daima fərqlər mövcud olacaqdır. Bu zaman istehsal təyinatlı sahələrə yönəldilən investisiyalardan əldə olunan gəlirlər buna alternativ olan xidmət sferasına olan qoyuluşlar üzrəki gəlirlərdən çox olmalıdır. Bu prosesin baş verməsi üçün istehsal təyinatlı investisiyalar üçün risk etmə səviyyəsi olduqca aşağı olmalıdır. nvestisiyaların uzun və qısamüddətli tətbiqi formasından, eləcə də daxili və xarici maliyyələşmə mənbələrindən asılı olmayaraq o dövlət tərəfindən tənzimlənməlidir və onların tətbiqi ilə əlaqədar təminat mexanizmi fəaliyyət göstərməlidir. Bu mexanizm istehsal olunacaq məhsulların yüksək rəqabət qabiliyyətilə hüdudlanmalıdır. Çünki, isteh- sal olunan məhsullar həm daxili, həm də xarici bazarlarda rəqabətə tab gətirmək tarazlığı ilə əsaslanmalıdır. Ölkə iqtisadiyyatında yaranmış makroiqtisadi sabitlik investisiya mühitinin normal fəaliyyət göstərməsinə şərait yaratmışdır. Hazırki şəraitdə investisiya mühitinin daha ə lverişli imkanlarla həm daxili, həm də xarici investisiyaların tətbiqinə bərabər səviyyəli imkan yaranmalıdır. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, xarici investisiyaya nisbətən daxili investisiyanın tətbiqində müəyyən çətinlik fəaliyyət göstərir. Bu da hər şeydən əvvəl ə halinin malik olduğu əmanətlərin investisiya, transformasiya edilməsi üçün real imkan- ların məhdudluğu ilə əlaqədardır. Bu da hər şeydən əvvəl özəl banklara əhalinin inamının azalması ilə əlaqədardır. Halbuki dünya təcrübəsindən bəllidir ki, əhalinin əmanətlərinin investisiyaya cəlb olunması prosesinin təşkilində kommersiya bankları xüsusi rol oy- nayırlar. Belə nümunə kimi Almaniyada və Yaponiyada fəaliyyət göstərən kommersiya banklarını misal çəkmək olar. Böyük inam qazanmış bu iri özəl kommersiya bankları istehsal müəssisələrilə qarşılıqlı əlaqə şəklində fəaliyyət göstərir və sabit maliyyə sənaye qruplarına çevrilirlər. Belə şəraitdə onlara səhmdar cəmiyyəti kimi, ya da ümumi mülkiyyət sahibkarlar kimi fəaliyyət göstərir. Sözsüz ki, belə bir əlaqə forması investisiya prosesini stimullaşdıraraq əmanətlərin investisiyaya çevrilməsinə güclü təkan verməklə daxili investisiyanın aktivləşməsinə səbəb olur. Ölkədə aparılan investisiya siyasəti daha çox xarici kapitalın ölkəyə axınının stimul- laşması ilə əlaqədardır. Düzdür, hazırki kapital axını əsasən neft və qaz sektorunun inkişafına yönəldilir. Lakin, milli iqtisadiyyatın formalaşması baxımından xarici investi- siyalardan iqtisadiyyatın digər, xüsusən kənd təsərrüfatı, emal sənayesi istiqamətində də istifadə etmək vacibdir. Xarici investisiyanın milli iqtisadiyyatın inkişafında dönməz hal alması üçün ümumiyyətlə, həm iqtisadiyyatın strukturunun və texnoloji təminatını həyata keçirmək lazımdır, həm də sosial və ekoloji problemlərin həllini uzlaşdırmaq lazımdır. MÖVZU XV NVESTISIYALARLA BAGLI MÜBAHISƏLƏRƏ BAXILMASININ HÜQUQI MEXANIZMI 1. İnvestisiyalarla baglı Mübahisələrə baxılmasının əsası 2. nvestisiyalarla baglı Mübahisələrə baxılmasının hüquqi mexanizmi 3. Müasir dünyada beynəlxalq və yerli kommersiya münasibətlərində yaranan mübahisələrin həllini arbitraj institutlarından kənarda təsəvvür etmək çətindir. Hələ qədim dövrlərdən ibtidai səviyyədə insanların arasında bu və digər səbəblər üzündən yaranan mübahisələrin həlli mexanizmi kimi münsiflərin fəaliyyət göstərməsi elmi və tarixi ə dəbiyyatlardan məlumdur. nsanların fəaliyyəti olduğu yerdə mübahisələr nə qədər qaçılmazdırsa, həmin mübahisələrin həll olunmasında isə münsiflərin fəaliyyəti də bir o qədər əhəmiyyətlidir. Tarixi inkişafın sonrakı mərhələlərində iqtisadi, xüsusən, ticarət münasibətlərinin inkişafı ilə mübahisələrin münsif statusunda həll olunması üçün arbitrlərin fəaliyyəti daha çox əhəmiyyətini göstərir. Bu gün Şərqlə Qərbin inteqrasiya etdiyi, kommersiya münasibətlərinin biri-birinə bağladığı qloballaşan dünyada arbitraj institutları dövlət məhkəmələri ilə yanaşı iqtisadi mübahisələrin həllində əhəmiyyətli rol oynayırlar. 1917-ci ildə Stokholm Ticarət Palatasının nəzdində yaradılan Arbitraj nstitutunun fəaliyyəti nəinki Avropada kommersiya mübahisələrinin həllində, o cümlədən, dövlətlərarası iqtisadi münasibətlərdən doğan anlaşılmazlıqların aradan qaldırılmasında müsbət rol oynamışdır. Sonradan bir sıra Avropa və Asiya ölkələrində, ABŞ-da yaranmış beynəlxalq arbitraj institutları beynəlxalq kommersiya münasibətlərinin ənzimlənməsində öz töhfələrini vermişlər. Bu gün sivil dövlətlər, nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar kommersiya arbitraj institutlarının inkişafına xüsusi diqqətlə yanaşırlar. Təsadüfi deyil ki, beynəlxalq arbitraj məhkəmələrinin fəaliyyəti Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Beynəlxalq ticarət hüququ üzrə Komissiyasının qəbul etdiyi Nümunəvi UNC TRAL Qanunu və normativ sənədlər əsasında tənzimlənir. Müasir dövrdə artıq arbitraj institutlarına münasibətdə də alternativ mübahisə həlli üsulları inkişaf edir. Mübahisələrin məhkəmədənkənar alternativ həlli üsulları barədə danışılarkən artıq təkcə arbitraj nəzərdə tutulmur, həmçinin vasitəçinin iştirakı ilə mübahisənin barışıq yolu ilə həlli mexanizmləri də müzakirə olunur, zaman-zaman bu üsullar təkmilləşdirilir. Bu tendensiya ölkəmizdə də özünü biruzə verməkdədir. Müasir dövrdə beynəlxalq hüququn və dünya sivilizasiyasının müstəqil subyekti olan Azərbaycan Respublikasının dünyanın nüfuzlu korporasiyaları ilə irihəcmli müqavilələri bağlanmış, bu müqavilələr üzrə işlər görülür. 2. nvestisiyalarla baglı Mübahisələrə baxılmasının hüquqi mexanizmi Azərbaycan Respublikasında xarici investorlar və xarici investisiyalı müəssisələr ilə Azərbaycan Respublikasının dövlət orqanları, müəssisələri, ictimai təşkilatları və başqa hüquqi şəxsləri arasında mübahisələrə, xarici investisiyalı müəssisənin iştirakçıları Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|