Microsoft Word Investisiya f?aliyy?tini huquqi t?nziml?nm?si docx

həmdəbütövlüкdəölкəiqti-  sаdiyyаtınıninкişаfınа  хidmət  еdir.  Büməqsədlərəəsаsən 
ха
riciticаrətfəаliyyətinin 
ак
tivləşdirilməsi, 
iхrаcınhəcminin 
а
rtırılmаsı, 
ə
lаvəişyеrlərininyаrаdılmаsı, 
sənаyе 
istеhsаlınınstimüllаşdırılmаsı, 
ха
riciinvеstisiyаlаrıncəlb 
е
dilməsi, 
dепrеssivərаzilərininкişаfıvərеgiоnlаrаrаsıfərqin 
а
zаldılmаsı 
а
iddir. 
Büməqsədlərəçаtmаьınisəyеgаnəyоlüdüzgüniqtisаdisiyаsəthаzırlаyаrаqvеrgivəgömrüк 
güzəştlərivаsitəsiləmüхtəlifnöv пrеfеrеnsiyаlаrıtəqdim еtməкdir. Sərbəst iqtisadi zonaların 
yаrаdılmаsındа  əsаsməqsədhərhаnsımüəssisəvəyа  ərаzilərəgüzəştlərinvеrilməsi  оlmаyıb, 
bütövlüкdəölкəiqtisаdiyyаtınındinаmiк  inкişаfınа  nаil  оlünmаsıdır.  Аzərbаycаndа 
öznövbəsindəbеləzоnаlаrılimаnşəhərlərindəyаrаdаrаqdünyа  iqtisаdiyyаtınа  intеqrаsiyа 
п
rоsеsinisürətləndirəbilər.  Bühəmçininölкəyə  капitаlvəməhsül  ахınınа  səbəb  оlа  bilər. 
Dünyа  təcrübəsiçохdаn  sübüt  еtmişdir  кi,  sərb  əst  iqtisadi  zonaların  yаrаdılmаsındа 
məqsəddünyа  iqtisаdiyyаtınа  intеqrаsiyа  iləyаnаşı,  həmdəgеriqаlmışrеgiоnlаrıninкişаfınа 
nаil  оlmаqdır.  Оnа  görədəhərbir  коnкrеthаlа  görə  sərb  əst  iqtisadi  zonaların 
yаrаdılmаsının  səbəbvəməqsədlərifərqli  оlа  bilər.  Bеlə  кi,  АBŞvəBöyüк  Britаniyа 
к
imiIЕÖ-də  sərb  əst  iqtisadi  zonaların  yаrаdılmаsırеgiоnаl  siyаsətintərкibhissəsi 
к
imidепrеssivrаyоnlаrdа 
к
içiк 
və 
о
rtа 
biznеsininкişаfınа 
х
idmət 
е
dir. 
Büməqsədləhəminərаzidədigərrаyоnlаrа  nisbətən  кiçiк  və  оrtа  sаhibкаrlıqlа  məşьül 
о
lаnlаrа  fəа-  liyyət  аzаdlıьıvəmаliyyəgüzəştlərivеrilir.  Hеçşübhəsiz,  Аzərbаycаndа  sərb 
ə
st 
iqtisadi 
zonaların 
yаrаdılаrкənrеgiоnlаrıninкişаfıdiqqətmərкəzindən 
кə
nаrdа 
qаlmаyаcаqdır.  Az  ərbaycan  Respublikasında  xarici  investorların,  xarici  investisiyalı  mü 
ə
ssis ələrin t əsərrüfat fəaliyy əti üçün güzəştli rejimin mü əyy ən edildiyi ərazi s ərb əst 
iqtisadi zona sayılır. S ərb əst iqtisadi zonaların yaradılması qaydası, xarici investorların v 
ə
 xarici investisiyalı mü əssis ələrin orada qeyd ə alınması, t əsərrüfat fəaliyy əti v ə başqa 
fəaliyy  ət  il  ə  məşğul  olması  şərtl  əri  Az  ərbaycan  Respublikasının  s  ərb  əst  iqtisadi 
zonalar  haqqında  qanunvericiliyi  il  ə  mü  əyy  ən  edilir.  S  ərb  əst  iqtisadi  zonaların 
yaradılmasına  v  ə  bu  zonalarda  fəaliyy  ətin  t  ənziml  ənm  əsin  ə  dair  təklifl  ər  icra 
hakimiyyəti orqanı tərəfind ən hazırlanır. Az ərbaycan Respublikasında xarici investorlar v 
ə
  xarici  investisiyalı  müəssisələrilə  Az  ərbaycan  Respublikasının  dövl  ət  orqanları,  mü 
ə
ssis  ələri,  ictimai  təşkilatları  v  ə  başqa  hüquqi  şəxsl  əri  arasında  mübahis  ələrə,  xarici 
investisiyalı mü əssis ənin iştirakçıları arasında mübahis ələrə, habel ə xarici investisiyalı 
mü əssis ənin iştirakçıları il ə h əmin mü əssis ə arasında mübahisələrə m əhk ə m ələrd ə, 
yaxud t ərəfl ərin razılı ğına əsas ən münsiflər m əhk ə m əsind ə, o cüml ə d ən xaricd əki 
münsifl  ər  m  əhk  ə  m  əsind  ə,  baxılır.  Azərbaycan  Respublikasında  xarici  investorların, 
xarici investisiyalı mü əssis ələrin t əsərrüfat fəaliyy əti üçün güzəştli rejimin mü əyy ən 
edildiyi ərazi s ərb əst iqtisadi zona sayılır. Sərbəst iqtisadi zonaların yaradılması qaydası, 
xarici  investorların  və  xarici  investisiyalı  müəssisələrin  orada  qeydə  alınması,  təsərrüfat 
fəaliyyəti və başqa fəaliyyət ilə məşğul olması şərtləri Azərbaycan Respublikasının sərbəst 
iqtisadi  zonalar  haqqında  qanunvericiliyi  ilə  müəyyən  edilir.  Sərbəst  iqtisadi  zonaların 
yaradılmasına və bu zonalarda fəaliyyətin tənzimlənməsinə dair təkliflər icra hakimiyyəti 
orqanı tərəfindən hazırlanır.  
 
 
 
 

---

MÖVZU XIV 
  NVESTISIYA  FƏALIYYƏTININ  DAYANDIRILMASI  VƏ  ONA  XITAM 
VERILMƏSININ HÜQUQI PROSEDURU 
 
1.
  Milli iqtisadiyyatın inkişafında daxili və xarici investisyanın rolu 
 
Firmanın  (müəssisənin)  fəaliyyətinin  ən  mühüm  cəhəti  investisiya  prosesidir. 
nvestisiya  layihəsinin  realizə  edilməsi  ona  yönəldilən  əsaslı  vəsait  qoyuluşu  ilə 
ə
laqədardır ki, bu il ərzində də firmanın mənfəətini təmin etməlidir. 
Kommersiya  təcrübəsində  investisiyanın  aşağıdakı  tiplərini  (növünü)  bir-birindən 
fərqləndirmək lazımdır: 
- fiziki aktivlərə investisiya; 
- pul aktivlərinə investisiya; 
- qeyri-material (gözə görünməyən) aktivlərə investisiya. 
Fiziki aktivlərə - istehsalat binası və tikililər, həmçinin xidmət müddəti bir ildən çox 
olan müxtəlif maşın və avadanlıqlar və s. daxildir.    
Pul  aktivlərinə  -  fiziki  və  hüquqi  şəxslərdən  pul  vəsaiti    almaq  hüququ  olanlar 
(məsələn: uduş, aksiya, bank depoziti və s.) aiddir. 
Qeyrimaterial aktivlərinə - lisenziyanın alınması, ticarət nişanının işlənməsi, işçilərin 
təhsil  alması  və  ixtisas  səviyyəsinin  yüksəldilməsi  və  s.  daxildir.  nvestisiyanın  real 
aktivliyinin hazırlanması və təhlili hər şeydən əvvəl firmanın qarşısında duran problemin 
bu  növ  investisiyanın  köməkliyi  ilə  həll  edilməsindən  asılıdır.  Bu  mövqedən  mövcud 
bütün müxtəlif investisiyaları aşağıdakı qruplara bölmək olar: 
1.  stehsalın  səmərəliliyinin  yüksəldilməsinə  investisiya  qoyuluşları.  Bu  cür 
investisiyaların məqsədi firmada xərcin aşağı düşməsi üçün köhnə avadanlıqların yenisi ilə 
ə
vəz  edilməsini,  işçilərin  ixtisas  səviyyəsinin  yüksəldilməsini,  istehsalın  və  əməyin 
səmərəli təşkilini və s. təmin etməkdən ibarətdir. 
2.  stehsalın genişlənməsində investisiya qoyuluşları. Belə investisiyaların qarşısında 
duran  əsas  vəzifə  mövcud  istehsal  prosesi  miqyasında  əvvəlcədən  yaranmış  bazar  üçün 
ə
mtəə buraxılışının həcminin və çeşidinin genişləndirilməsini həyata keçirməkdir. 
3.  Yeni  istehsalın  yaradılmasına  investitisya  qoyuluşu.  Bu  tip  investisiyalar  yeni 
müəssisələrin yaradılmasına yönəldilir və bunun əsasında çoxçeşidli və yüksək keyfiyyətli 
ə
mtəə istehsalı həyata keçirilir ki, bu da firmanın dünya bazarına çıxmasına imkan verir. 
4.  Dövlətin  idarəetmə  orqanlarının  tələbatının  ödənilməsinə  investisiya  qoyuluşları. 
Bu  tip  investisiyalar  o  vaxt  yaranır  ki,  firma  menecmentin  təkmilləşdirilməsi  hesabına 
dövlət orqanlarının tələbatını ödəyə bilmir. 
nvestisiyanın belə təsnifləşdrilməsi hər şeydən əvvəl onun müxtəlif risk səviyyəsi ilə 
bağlı olmasıdır.  nvestisiyanın tipi ilə onun riski arasındakı asılılıq aşağıdakı sxemlə izah 
edilir. 
 
nvestisiyanın tipi ilə risk səviyyəsi arasında əlaqə 
 
T P 3 
T P 2 
T P 1 
T P 4 

---