Microsoft Word KÜLTÜr evreni 24. sayı. doc
Yüklə 440,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
Kültür Evreni-Unıverse Culture-Мир Культуры / Yıl-Year-Год 2015 / Sayı-Number-Число 24
şöyle der: “Sevgilim, dayıkızım, Mehmet’imin anası, dedelerimizden biri 1848 Polonya
mıştır. Belki karısı yanında olsa bu gördüklerini ona anlatırdı, ama bunu yapamadığı için şiirini ona hitaben yazar: “Sevgilim, konca gülüm, başladı Lehistan ovasına yolculu-
la geçirdiği için o dönemlerde yazdığı şiirlerde onun ismine rastlıyoruz: “ve bilmediğin kadar göresim geldi seni Moskova’lım, Tulyakova’m.”. Karısına bazen “Ana” diye seslendi şair. Türkiye Türkçesinde şimdi “anne” kelimesi kullanılmakta ama Azerbaycan Türkçe- sinde “Ana” denmektedir. Nazım Hikmet de oğlu Mehmet’e nasihat verirken şöyle der: “Anan, anaların en iyisi en akıllısı, yüz yıl yaşar inşallah”. Şair şiirlerinde oğlunu sık sık hatırlamaktadır. Doğruyu söylemek gerekirse,
hatırlamıyor, çünkü oğlunu zaten çok az gördü, yeni doğduğu aylarda sadece. Ama çok az gördüğü oğlu Mehmet’e hasret duydu, her zaman şiirlerinde onu, aslında onun hasretini hatırladı hep. Prag şehrinin Vatslav caddesinde dolaşan şair gördüklerini tasvir etmektedir. Bu sırada bir oyuncak dükkanı gördüğünde vitrindeki oyuncaklar ona oğlunu hatırlatır. Bu güzellikler içinde olan, dolayısıyla Prag’ı tasvir eden şair, şiirin sonunda oğlu Mehmet’i hatırlar ve derki: “İstanbul’da bir Mehmet var, altısına bastı bu yıl”. Bu şiirin son mısraları, çünkü artık şair Vatslav caddesinin vitrinlerindeki güzellikleri görmez oldu. “Postacı” şiirinde şair Mehmet’ine yazdığı mektubun ona ulaşamayacağını söylemekte ve buna çok üzülmektedir: “Nazımın oğlu, haramiler kesmiş yolu, mektubunu vermezler”. Şiirlerinde şair kendi ismini de kullandı. Nazım Hikmet, bazen Hikmet, bazen Nazım, hatta Orhan Selim de dedi kendine. Sadece Ben de diyebilirdi ama bazen ismini tam olarak kullandı. Bir şeye kızdığında veya sevindiğinde, duygularını doğru şekilde anlatmak için ismini tam olarak kullandı: “Nazım Hikmet vatan hainliğine devam ediyor hâlâ.” Bir Ankara gazetesinde çıktı bunlar, üç sütun üstüne, kapkara haykıran puntolarla Şairi gazetede makale başlığının böyle yazılması o kadar kötü etkilemiş olacak ki, şiirde makale başlığını değiştirmeden tam dört kez bu cümleleri tekrar etmiş. “Merhaba çocuklar” şiirinde “Nazım ne mutlu sana” diyor şair. Bu şiirde sevinçten kendi ismini kullanıyor. Macaristan’a yolculuk zamanı şair “Postacı” şiirini yazdı. Hep çocukken postacı olmak istedi şair ve bir zarfın üzeri de şöyle yazılsın: “Mehmet Nazım Hikmetin oğlu, Türkiye”. “Karıma mektup” şiirinde karısının onun asılacağından korkmamasını söylüyor şair. Çünkü şair kendisi bundan korkmuyor. Şair bu şiirde sanki hırsını bildirmek için kendi ismini kullanıyor: geçirecekse eğer ipi boğazıma, mavi gözlerimde korkuyu görmek için boşuna bakacaklar Nazıma! Bildiğimiz gibi, Orhan Selim Nazım Hikmet’in adının yasaklandığı yıllarda kullandığı takma bir isimdir. Nazım “Orhan Selim” şiirini de o insan sanki kendisi değilmiş gibi yazdı. “Benim zavallı çocuğum Orhan Selim” dedi ona. Orhan Selim’in takma bir isim olduğunu Kültür Evreni-Unıverse Culture-Мир Культуры / Yıl-Year-Год 2015 / Sayı-Number-Число 24
bilmeyen birisi bu şiiri okursa bunun hayatta yaşayan bir insan olduğunu düşünebilir. Bir tek bu cümle bizlere bunu anlamaya yardımcı olmaktadır: Sen benim bir kuşun balyası gibi sıska sırtına bindiğim ve alnının teriyle geçindiğim ilk ve son adamsın! “Bir provokatör üstüne hiciv denemeleri” adlı şiirinde şair Tevfik Fikret’e seslenirken yine Orhan Selim adını kullanmıştır: “Benim – Orhan Selim adlı dilsiz” olarak. Söz konusu şiirde kullanılan özel adlar, genellikle Türkçe kökenli veya Türkçeleşmiş kelimeler olduğundan, burada herhangi bir transliterasyon veya imlâ sorunu bulunmamaktadır. İnebolu, Anadolu, İstanbul, Mehmet, Münevver//Piraye, Orhon Selim ve Ayşe özel adları, şair için vatan, hasret, güzellik ve ebediyet demektir. Özellikle de İstanbul, şairin şiirlerinde bütün vatanı ve Anadolu’yu sembolize etmektedir. 3.2 Asya, Afrika, Çin ve Kore Asya ülkelerinden Çin ve Kore adlarını şair şiirlerinde sık sık kullanmıştır. Şairin önceki yıllarda yazdığı şiirlerde “Çin öyle canlandırılmış ki, sanki şair hiçbir zaman bu yerlere bir daha gidemeyecek. Şair Çin’i çok uzak, ulaşılması mümkün olmayan bir yer gibi tasvir etmiş. Bazen benzetmelerinde karısını bu ülkeye benzetmiştir: “Sen Çinsin – ben – Mao Tse Tun’un ordusu”. Şairin daha sonraki yıllarda, yani artık Çin’de bulunduktan sonra yazdığı şiirlerinde, söz konusu ülke Nazım’ın hayallerindeki gibi ele alınmamaktadır. Bu şiirlerde Çin, incelikleriyle veya metin kurucu işaretler niteliğindeki hareketli olgularıyla tasvir edilmektedir. Bu bakımdan “Çi-Çun-Tin” şiirinde özel adlar çoktur. Yer adları ile beraber kişi adları da kullanılmıştır. Dikkatimizi çeken şu ki, bir de bu şiirde şair Bolşevik İvan’ı da canlandırmaktadır: “Bayramı seyretti Sun Yat Sen’in yanından, kışlık sarayın ilk
söz etmektedir. Çünkü, Fransızlar için Frans, Almanlar için Hans, Türkler için Mehmet neyse, Ruslar için de İvan odur. Söz konusu özel isimler, yukarıda belirtilen milletlerin ulusal kod adları olup, diskursal ve yazılı metinler arası bağlamda özel metin kurucu işaretler olarak kullanılmaktadır. 1952 yılında şairin yazdığı bir “Mektup” şiiri var. Şiir Veli oğlu Ahmet’e şairin müra- caatıdır. Şair, Çin halkının hürriyetinin dördüncü yıl kutlamasında Li-Çan-Çen isimli birini görür. O, oğlunun birini okula, diğerini ise Kore savaşına göndermiş bir ihtiyardır. Çünkü Çin’deki hürriyetin Kore’de de olmasını diler. Ama mektubun asıl amacı Ahmet’e Çin’i değil, onun neden Kore’de olduğunu sormaktır. Şair sorar: “Kimi öldürmeye gidiyorsun? Yedi deniz ardında kaldı Anadolu, hane halkıyla beraber”. Ahmet’e gereksiz yere Ko- re’deki kardeşlerini öldürdüğünü anlatmaya çalışan şair, aslında onun nasıl yanlış yere Amerikalıların ucuz ölüm aletine dönüştüğünü gösterir. Gerçekten de, haksız yere, sana bir kötülüğü dokunmamış bu insanları niye öldüresin, niye kızın Ayşe’nin yüzünü okşadığın, köylülere su verdiğin bu eller şimdi kan içinde? Şair, bu şiirinde Japon ve Koreli insanlara mahsus adlar kullanmanın yanı sıra, dört Türk adı da kullanır: Ahmet, Ayşe, Dursun, Ali. Bu dört özel ad da Türkiye’de en çok kullanılan adlardandır, ama Ayşe adını şair belki de özel olarak, annesinin adı olduğu için kullanmıştır. Ayşe adı da Mehmet özel adı gibi Türkçe Yüklə 440,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|