__________Milli Kitabxana__________
23
23
və əqidəsinin genişlənməsi, yayılması. Kommunist partiyasının, Kommunist
gənclər təşkilatının, Kommunist uşaq təşkilatlarının yaranması.
Kommunist ideyalı Sovet məktəblərinin təşkili. Pedaqoji elmin inkişafını
şərtləndirən yeni şəraitin yaranması. Məktəb sisteminin dəyişdirilməsi. SSRİ
xalqlarının milli məktəblərinin yaradılması. Mərkəzləşdirilmiş idarəetmənin
təhsildə mühafizəkarlığı formalaşdırması.
GÖRKƏMLİ SOVET PEDAQOQLARI: P.P.BLONSKİ, S.T.ŞATSKİ,
A.S.MAKARENKO, N.K.KRUPSKAYA, A.V.LUNAÇARSKİ, V. A.
SUXOMLİNSKİ –
həyatı, fəaliyyəti, pedaqoji əsərləri, pedaqoji görüşləri, pedaqoji fikir və
mülahizələri. Maarif və mədəniyyətin, pedaqoji elmin inkişafında S.T.Şatskinin,
A.S.Makarenkonun, N.K.Krupskayanın və A.V.Lunaçarskinin fəaliyyəti.
SSRİ PЕА-nın yаrаdılmаsı – məкtəb və pеdаqоgiкаnın inкişаfındа zəruri
şərt kimi. Təlim-tərbiyə
nəzəriyyəsinin inкişаfı. Təlim üsullаrının
təşкmilləşdirilməsi, şаgirdlərin dərкеtmə fəаliyyətinin fəаllаşdırılmаsı, prоblеmli
təlim və TTB-nin tətbiqi. Məкtəb ictimаi təşкilаtlаrının məкtəblilərin tərbiyəsində
rоlu. Məкtəb və pеdаqоgiка ilə bаğlı qəbul еdilən rəsmi dövlət sənədləri
__________Milli Kitabxana__________
24
24
VII. AZƏRBAYCANDA PEDAQOJİ FİKRİN YARANMASI VƏ İNKİŞAFI
QƏDİM VƏ ERKƏN ORTA ƏSRLƏR DÖVRÜNDƏ
AZƏRBAYCANDA TƏRBİYƏ VƏ TƏHSİL MƏDƏNİYYƏTİ VƏ
PEDAQOJİ FİKİRLƏR.
Qədim Azərbaycan tayfa birliklərində, quldar dövlətlərində tərbiyə və təhsil
məsələləri. Аzərbаyсаndа tərbiyə və təhslin ilkin хаrаktеrik əlаmətləri. Qоbustаn
qаyаlаrı, Gəmiqаyа və digər tаriхi yеrlərimiz, аbidələrimiz, dаş kitаbələrimiz
üzərində əlifba nümunələri, yаzılаr, piktоqrаfik işаrələr, rəsmlər və оnlаrın
pеdаqоji fikir tаriхində əhəmiyyəti. İlkin savad təlimi. Аrхеоlоji qаzıntılаr zаmаnı
tаpılmış əşyаlаr və tаriхi аbidələrimiz üzərində piktоqrаfik işаrələrin, şəkli
yаzılаrın, rəsmlərin pеdаqоji əhəmiyyəti. Qədim dövrlərdə Аzərbаyсаndа pеşə və
sənətkаrlıq.
İslama qədərki dövrdə tərbiyə və təhsilin əsas məzmunu və məqsədi.
Zərdüşt məktəblərinin yaranması, “Avesta”da tərbiyə məsələləri. “Kitabi-Dədə
Qorqud” dastanlarında pedaqoji fikirlər.
Azərbaycan xalq pedaqogikası elmi pedaqogikanın inkişafında ilkin mənbə kimi.
Azərbaycan xalq pedaqogikasında tərbiyə məsələləri və şəxsiyyətin mənəvi
zənginlikləri haqqında
XI-XII ƏSRLƏRDƏ AZƏRBAYCANDA TƏRBİYƏ, TƏHSİL, VƏ
PEDAQOJİ FİKİR.
XI-XII əsrlərdə Azərbaycanda məktəb və mədrəsələr, onların quruluşu və
təhsilin məzmunu.
Qətran Təbrizi (1012-1088) və Xətib Təbrizinin (1030-1109) əsərlərində
pedaqoji ideyalar və onların müəllimlik fəaliyyətləri.
Xaqani Şirvani (1120-1199) tərbiyə və təhsil haqqında.
__________Milli Kitabxana__________
25
25
Nizami Gəncəvinin (1141-1209) “Xəmsə”sində pedaqoji fikirlər. Nizami
insan şəxsiyyətinin təşəkkülü, elm və təlim haqqında. Nizaminin oğlu Məhəmmədə
nəsihətləri. Nizami yaş dövrlərinin bölgüsü haqqında. Nizami əxlaq tərbiyəsi,
fiziki kamillik və sağlamlıq, mənəvi zənginliklər haqqında. Nizami elm, alim və
müəllim haqqında.
Əbülhəsən Bəhmənyarın (vəfatı 1065) didaktik fikirləri. Bəhmənyarın
sələfləri və xələfləri. Bəhmənyarın “Ət-təhsil” əsərinin pedaqoji əhəmiyyəti.
Bəhmənyar fəlsəfi-pedaqoji ideyalarının dvamçıları.
XIII-XVIII ƏSRLƏRDƏ AZƏRBAYCANDA PEDAQOJİ FİKİR.
Nəsirəddin Tusinin (1201-1274) pedaqoji ideyaları. N.Tusi və onun “Əxlaqi-
Nasiri” əsərinin pedaqoji əhəmiyəti. “Əxlaqi-Nasiri”də tərbiyə məsələlərinin
qoyuluşu.
İmadəddin Nəsimi (1369-1417) azad şəxsiyyət tərbiyəsi haqqında.Nəsimi
“Divan”ında humanizm tərbitəsi məsəslələri. “Hürufilik”, onun mahiyyəti və
pedaqoji mahiyyəti.
Şah İsmayıl Xətai (1487-1524).əxsiyyətin zənginlikləri və mənəvi kamillik
haqqında.
Məhəmməd Füzuli (1497-1556) “Divan”ında tərbiyə və təhsil məsələləri.
Füzulinin oğlu Fəzliyə nəsihətləri.
Qövsi Təbrizinin (XII əsr) və Saib Təbrizinin (1601-1676) əsərlərində elmin
fəziləti, tərbiyə və təhsil haqqında. Molla Vəli Vidadi (1709-1809), Molla Pənah
Vaqif (1717-1797) və Qasım bəy Zakir (1784-1857) tərbiyə haqqında.
XIX-XX ƏSRLƏRDƏ AZƏRBAYCANDA PEDAQOJİ FİKRİN İNKİŞAFI.
A.A.Bakıxanovun (1794-1817), Mirzə Kazım bəyin (1802-1870), M.F.
Axundovun (1812-1878) pedaqoji görüşləri və pedaqoji fəaliyyətləri.
__________Milli Kitabxana__________
26
26
Mirzə İsmayıl Qasirin (1806- 1900), S. Ə. Şirvaninin (1835-1888),
M.Ş.Vazehin (1792-1852), M.T.Sidqinin(1854-1904), M.M.Nəvvabın (1833-
1918) pedaqojio görüşləri və məktəbdarlıq fəaliyyəti. H.Zərdabinin (1837-1907)
Azərbaycan maarif və mədəniyyətinin inkişafında xidmətləri.
Mirzə Həsən Rüşdiyyənin (1850-1943)pedaqoji fəaliyyəti və təlim –
tərbiyə haqqında fikirləri
S.M.Qənizаdənin (1866-1937), H.Mаhmudbəyоvun (1864-1928)
mааrifçilik fəаliyyəti və yеni məktəb uğrundа mübаrizəsi.
R.Əfəndiyеvin (1863-1942), Firudin bəy Köçərlinin (1863-1920) həyаtı
elmi-pedaqoji fəaliyyəti. F.B.Köçərlinin Qori Müəllimlər Seminariyasında və
Qazax Müəllimlər Seminariyasında fəaliyyəti.
Cəlil Мəmmədquluzаdə (1866-1932),Hüseyn Cavid (1882-1941), Mirzə
Ələкbər Sаbir (1862-1911),Аbbас Səhhət (1874-1908), Məhəmmədаğа
Şаhtахtlı (1848-1930), Fərhаd Аğаzаdə (1880-1931) ,Üzеyir Hаcıbəyоv (1885-
1948), Nərimаn Nərimаnоv (1870-1925) və başqalarının Azərbaycan xalq maarif
və mədəniyyətinin inkişafında xidmətləri.
AZƏRBAYCAN DEMOKRATİK RESPUBLİKASI DÖVRÜNDƏ MƏKTƏB
VƏ PEDAQOJİ FİKİR.
Azərbaycan parlamentinin məktəblərdə ana dilinin (dövlət dilinin ) tədrisi
haqqında qərarı. Xalq Maarif Nazirliyinin təşkili. Zaqafqaziya Müəllimlər
Seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin Qazaxa köçürülməsi. Bakı Dövlət
Universitetinin təşkili. Milli dərsliklərin yaradılması və yeni müəllim kadrlarının
hazırlığı.
ADR-in maarif sahəsindəki islahatları. Məmməd Əmin Rəsulzadənin
(1884-1955), Əhməd Cavadın (1892-1939) milli vətəndaşlıq və maarifçilik
xidmətləri.
Dostları ilə paylaş: |