Microsoft Word Son redakt?Araz b?y?
Yüklə 2,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
77 ifad si il des k, dilin yalnız insanlar arasında bir arac olmasına deyil, ya amın özü v f ls f si olmasına daha çox inanacayıq. Sözsüz ki, dil bir ya amdır, onun f ls f sidir! deyimi, bügünümüzün anlayı ı yox, Türk v Az rbaycan tarixind b lk d , batıdan önc yayılmı geni dünya v ya am axarı olmu dur: … r il f r , kaf v nun M ND bulundu cüml çün, K s sözünü v bs m ol, rh v b yan sı mazam! 118 BU qissa beyti diqq t alanda, N simi sad c sözl rin birl m sini deyil, onların içind birl m sini v dild ki qavramların özün hakim oldu unu s rgil m kd dir. N simi, göyün, yerin, dünyanın M ND birl m sini v o M N dild - yalnız dild v ba qa varlı da yox – sı masını göst rinc , slind dilin sı mazlı ını v h r eyin dild sı masını ifad etm kd dir. Göründüyü kimi, günümüz d k ç kil n Hürufilik f ls f sinin d dü ünc m rk zind dil bilinci dayanmaqdadır. H r ey tanrıdır, h r ey sözdür (dil). H r ey dörd ünsur– su, od, hava, torpaq- t m lind n yaranmı yaranı dır. Dünya varlı ı 28 sözdürs , bütün kayinatı bu sözl r içind sı ı tıran yalnızca dildir, dil bilincidir. Bir daha Dil Varlı ın Evidir! deyimil bu bölüm nöqt qoyuruq. Az rbaycan varlı ının biçiml nm sind ulusal tarixin rolu Az rbaycan tarixi anlayı ı deyil n zaman, insanın gözü önün anasının ür yind n qopan bir söz g lir: “Bala biz Türk sayar adamıq. 119 Bizd il -pil olmaz!”. Sözsüz ki, bu sad sözün anlayı ına varmaq üçün, tarix hafiz sinin n d rin qatlarına getm k g r kir. nsan tarixinin yüzminl r v h tta milyonlar il uzanması, ist r-ist m z, Türk v Az rbaycan adını da ortaya g tirir. lkin insan ya ayı yerl rinin birisi 118 E.N simi(1369-1417) 119 /T briz deyimi: türk sayaq/ olan Az rbaycan torpaqlarıda ümum Türk torpaqları kimi b riyy t be igi olması ap-aydın görünm kd dir. “Az rbaycan insanın ya adı ı n q dim m kanlardandır. Füzuli h rinin yaxınlı ında yerl n Azıx ma arasının tapıntısı Pali-olit (Da ça ı) dövründ n b ri Az rbaycanın toplu insan ya ayı yer olmasını isbatlamaqdadır. Azıxantrop od yandırıb, onu yanıq saxlama ı v h tta özün ev dikm yi bel bacarmı dır.” 120 lk önc yuxarıdaki ifad l r çox sad v normal görün bil r. Ancaq bir az dü ünülürs , hardan g ldik, nec g ldik, kiml rd n g ldik kimi bir tablo gözümüzün önünd dayanacaqdır. Geçmi l rd n ça ımıza yaxınla dıqca, daha aydın tarix qaynaqları tapılır. Bu qaynaqlarda axtarı sonucu ld edil n b lg l r hansı bölg l rd kiml rin ya amasını, n kimi kimlik da ıdı ını b l edir. M d ni tarix sumerl rd n ba lanır n z riyy si son dövrin tarixçil rinin bir çoxunun ortaq dü ünc si olmu dur. kiçayarası 121 n z riyy sinin get-ged bilims ll m si, Az rbaycan v Anadolunu da ortaya g tirm kd dir. Avrupa v Amerika arxoloqlarının oxuduqları da yazmalar yeni sonucları ortaya qoyur. M.Ö. n azı 5-ci minillikl rd n Ön asiya v Orta asiyadan güney axınan sumerl r k sinlikl iltisaqi dilli xalqlardan olmu lar. Çox keçm d n Sumer dilil Türk dili arasında 300-d n artıq b nz r v ya eyni sözl rin oxunu u ba vermi dir. Ortaya bel bir sor u atılır. Do rudan bu Sumerl r kiml rdirl r? “Müasir umerologiyada umer dilinin Türk dill ri il qohum olması fikrini söyl y n müt x ssisl r d var. M hur Türk dilçisi prof. Osman N dim Tuna iyirmi ild n artıq umer-Türk dill rinin laq l ri üz rind ara dırmalar apardıqdan sonra bu dild 168-d n çox Türk m n li sözün oldu unu sübut etmi dir. Bu bar d o, yazır: ( ümer v Türk dill ri n q dim dövrl rd n bir-biri il qohum ola da bil rdi, olmaya da. Bu mövzu burada bizi maraqlandırmır. Ancaq umerl rl Türkl r arasında dil baxımından tarixi bir ba lılı ın olması, bu 168 söz h miyy tli açıqlamalarla sübut edilmi dir.) Prof. O. N. Tunanın mü yy n etdiyi ümer dilind olan Türk sözl rinin böyük ks riyy ti bu gün d 120 (Az rbaycan Tarixi, Az rbaycan MEA, Tarix inistitotu, 1-ci cild, s8) ( fars ca, t rcum Dr.N. . Bayat. T briz rk yayını, 1981). 121 Beyn- l-n hreyn 79 Az rbaycan dilind eyni m nada i l nilir: ilgük // ilg k, elik // lik, yilik// ilik, kabkagak// gabgacaq, dubur// yumuru// Az rbaycanın q rb dialektind - dumuru, dingir// tanri v s. Buradan bel bir q na t g lm k olar ki, h tta g r ümer dilinin protoTürk dili olması m s l si mübahis li olsa bel bu dilin formala masında Türk dilinin rolunu inkar etm k olmaz.” 122 Göründüyü kimi Türkl rin Anadoluya v Az rbaycana g li l rinin M.S 11-ci sr dayanması bütünlükl Fars v b z n q rb v r b tarixçil ri t r find n uydurma v a yalandır. H tta uzaq bir f rziyy y gör , g r sumer v Türk eyniliyi olmasa bel , sümerl rin Türkl rd n etgil nm si aydıncasına ortaya çıxır. Dem k ki, Türkl rin ikiçayarası v Urmu gölü yaxasında, habel Ön v Orta Asiya, Van v Azaq yaxalarında m d niyy t qurmaları M.Q.5-ci minillikd n d uzaqlara dayanır. Ulusal tarix kimliyi buradan ba layır v bir mill tin ulus kimliyini bilincl dirir. Aydın v öncül insan toplusu ba qalarını yön ltm kd n önc k ndini ifad etm yi bacarmalıdır. M N kim m, kiml rd n m, soyköküm hara dayanır. Atalarım-analarım kiml r olmu . Haralardan g lmi , nec ya amı v ümum b ri ya ama n kimi qatqı vermi dirl r? “Türk Adı” v Anlamları (Nurer U urludan) ”Tarixd ilk TÜRK adi Orhon yazıtlarında Türk olaraq geçir. Dövl tin ba lı xalq, t b , güclü, qüvv tli ulus anlamında. Ka qaylı Mahmud,a (v ya Türk fsan sin ) gör , tanrının qoydu u Türk adı, g nclik, sa lıq, ol unluq anlamına g lmi . Ziya Gökalp, Türkün tör li, yasalı anlamında, tör v ya tür d n g ldiyini dü ünür. Çin qaynaqlarında, „Mi fer“ anlamına g l bil n Tu-kue/ Törük olaraq geçirmi . Herodot Tarixind , skit ölk sind ya ayan Tyrkae,nin Türk oldu u sanılır. Hind qaynaqlarında, Türkl r Turukha olunur. Persl rin ahnam sind , ( ran il qafiy li) Turan silli sava çı Türkl rd n söz edilir. Bu yorumlarda çoxunu 122 .”(Prof. C lil Na iyev, Q dim rq d biyyatı tarixi.Bakı, Asiya yayını, s55) Yüklə 2,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|