Microsoft Word zamanin sinagi-26. 10. 16. doc
Yüklə 2,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
Z a m a n ı n s ı n a ğ ı n d a n k e ç ə n l ə r . . . 43 ni biliklər verə bilməz, bacarıq, vərdişləri aşılamaqda heç bir nailiyyət əldə edə bilməz. Bu baxımdan da strategi- yada müəllim amilinə, müəllim peşəkarlığına xüsusi diq- qət yetirilir. Ona görə də təhsil islahatı zamanı müəllim hazırlığı və müəllim peşəkarlığı həlledici amil kimi unudulmur. Müəllimlərin mütərəqqi tədris metodlarına və müxtəlif sahələrə aid metodikalara xüsusi önəm veri- lir. Təcrübə onu göstərir ki, özünməxsus metodu olmayan müəllim təhsilalanın formalaşmasında, yaradıcı düşüncə- sinin inkişafında uğurlu nəticə əldə edə bilmir. Ancaq özünəməxsus metodu olan müəllim təhsilalanın fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla daha yüksək nəticələr əldə edir. Bununla da təhsil siyasətində müəllim və tədris metodikaları təhsilalanın inkişafında böyük rol oynayan amillər sırasında götürülür. Strategiyada təhsil sahəsində beynəlxalq təcrübə və meyillər sırasında idarəetmə amili də başlıca amil hesab olunur. Belə ki, təhsil prosesinin iştirakçıları-təhsilverən və təhsilalan münasibətləri düzgün qurulmalıdır. Münasi- bətlər sistemini düzgün qurmaq, tənzimləmək, funksiya- ları, səlahiyyət və cavabdehliyi dəqiq müəyyən etmək yenə də təhsil prosesinin keyfiyyətinə və inkişafına yetə- rincə xidmət edə bilir. Bu baxımdan strategiyada inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə istinad olunur. Bir daha mə- lum olur ki, inkişaf etmiş ölkələrdə təhsildə idarəetmənin ictimailəşməsi prosesi getdikcə sürətlənir. Əslində təhsil- də idarəetmənin ictimailəşməsi o deməkdir ki, təhsilverə- B u l u d x a n X ə l i l o v 44 nin səlahiyyəti, funksiyası və cavabdehliyi cəmiyyətin hər bir üzvü tərəfindən tanınır və qəbul olunur. Bu da nəticədə təhsil strategiyasını uğurla həyata keçirir. Eyni zamanda təhsilin keyfiyyətinin dayanıqlı inkişafını təmin edir. Təhsildə idarəetmənin ictimailəşməsi təhsil müəssi- sələrinin hər birini müstəqilləşdirir, təhsil prosesinin digər iştirakçılarını (valideynləri, şagirdləri, tələbələri) prosesə geniş şəkildə cəlb edir, nəticəni məqsədyönümlü və effektli edir. Həm də ali təhsildə özəl sektorun rolunu artırır. Bununla da ali təhsil müəssisələrində dövlət maliyyələşdirilməsi özəl sektorun maliyyələşməsi ilə əvəz olunur. Və bu baxımdan müxtəlif dövlətlərdə ali təhsil sisteminin maliyyələşdirilməsi müqayisə olunur. Məsələn, Almaniya, Avstriya, İtaliya kimi ölkələrdə döv- lət maliyyələşdirilməsinin həcmi 90 faiz, ABŞ, Avstrali- ya, Yaponiya, Kanada və digər ölkələrdə isə 50-70 faiz təşkil edir. Bu da imkan verir ki, təhsilalan da, təhsil- verən də maliyyələşdirmə məsələsinə dünya təcrübəsinə istinad etməklə yanaşsın. Deməli, ölkədəki ali təhsil mü- əssisələrinin maliyyələşdirilməsində yeni düşüncə və dünyagörüş təhsil sisteminə gəlməlidir. Bu yeni düşüncə və dünyagörüşlə təhsilin maddi-texniki bazasının inkişafına, müəllimin əmək haqqının artırılmasına və s. məsələlərə nail olmaq mümkündür. Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyasında Azərbaycan Respublikasında təh- Z a m a n ı n s ı n a ğ ı n d a n k e ç ə n l ə r . . . 45 silin vəziyyəti məsələsi də əhəmiyyətli şəkildə özünə yer alır. Etiraf etmək lazımdır ki, son illərdə ölkəmizdə təhsilin inkişafı istiqamətlərində xeyli nailiyyətlər əldə olunmuşdur. Azərbaycan Respublikasının bütün region- larında təhsilin infrastrukturu əhəmiyyətli dərəcədə ye- niləşmişdir. Təhsil müəssisələri elmi-metodiki baxımın- dan, təhsil infrastrukturunun yeniləşməsi baxımından, dərsliklərlə təminat baxımından, kadr təminatı baxımın- dan yenidən qurulmuşdur. Azərbaycanda təhsilin keyfiy- yəti və əhatəliliyi yüksəlmişdir. Belə ki, Birləşmiş Millət- lər Təşkilatının 2010-cu il üzrə İnsan İnkişafı Hesabatına əsasən (2005-ci illə müqayisədə) Azərbaycan 169 ölkə arasında 101-ci yerdən 67-ci yerə yüksəlmişdir. Bununla da Azərbaycan “orta insan inkişafı” qrupundan “yüksək insan inkişafı” qrupuna daxil olmuşdur. Əlbəttə, bu, Azərbaycan təhsilinin beynəlxalq rəqabət prosesində davamlılığını, reytinq səviyyəsinin yüksəldildiyini gös- tərir. Bununla yanaşı, ali və ümumi təhsil üzrə təhsilalan- ların keyfiyyət göstəricilərini yüksəltməyi bir zərurətə çe- virmək lazımdır. Eyni zamanda ümumi təhsil müəssisələ- rində dərsliklərin məzmununun, keyfiyyətinin elmi-me- todik baxımdan təkmilləşdirilməsi də aktuallıq kəsb edir, bir zərurətə çevrilir. Bundan başqa, təhsilin keyfiyyəti və əhatəliliyi ilə bağlı digər vacib məsələlər də diqqət mər- kəzində saxlanılır. Məsələn, həmin vacib məsələlər içə- risində ali təhsil müəssisələrində kənd təsərrüfatı üzrə təhsil alan tələbələrin 1,2 faiz təşkil etməsidir. Bu, təbii B u l u d x a n X ə l i l o v 46 ki, gələcəkdə kənd təsərrüfatı sahəsində kadr çatışmazlı- ğına gətirib çıxara bilər. Bundan başqa, regionlar üzrə ali təhsil almaq üçün ali təhsilə çıxış imkanları genişlən- məlidir. Görünür ki, gələcəkdə ali təhsil müəssisələrinin regionlar üzrə qurulması həlli əhəmiyyətli hesab olunan işlərdən biri olacaqdır. Bu da imkan verəcəkdir ki, ali məktəb tələbələrinin sayı artsın. Strategiyada qeyd olunduğu kimi, hər 100 000 nəfərə düşən ali məktəb tələbələrinin sayı xeyli dərəcədə artacaqdır. Respublikada təhsilin keyfiyyətini və əhatəliliyini artırmaq üçün məktəbəqədər təhsilə də xüsusi diqqət yetirilməlidir. Məktəbəqədər təhsilə cəlb olunanların sayı artmalıdır. Bu məsələ Strategiyada diqqət mərkəzində saxlanılır. Qeyd olunur ki, məktəbəqədər təhsil şəhərlər- də 23,4 faiz, kəndlərdə 8,7 faiz, ölkə üzrə 16,5 faiz təşkil edir. Düzdür, Bakı şəhərində məktəbəqədər təhsil müəs- sisələrində təhsil alanların sayı artaraq 27 faizə çatmışdır. Ancaq bu sahədə problemin tam həll edilmədiyi də bir faktdır. Bir fakt da odur ki, yaşayış məntəqələrimizin 75 faizində məktəbəqədər təhsil müəssisəsi yoxdur. Strategiyada Azərbaycan Respublikasında təhsilin vəziyyəti reallıqların təhlili üzərində qurulur. Məsələn, təhsilin məzmununda görüləcək işlərin nə qədər zəruri olduğunu nəzərə çatdırmaq üçün ümumi təhsilin dövlət standartları və proqramları hədəf kimi götürülür. Doğru- dan da fənn kurikulumları və dərsliklər ümumi təhsilin I- VI siniflərində tətbiq olunsa da, VII-XI siniflərdə bu isti- Yüklə 2,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|