Nəzakət Əliyeva
102
ildə M.F.Axundov Tiflis Qəza məktəbində Şərq dilləri
üzrə müəllim işləyirdi. Həmin il bu vəzifədən çıxarkən
öz yerinə müəllimi Mirzə Şəfini məsləhət görmüşdür.
Mirzə Şəfi tərəfindən uşaqların istifadəsinə vermək
üçün hazırlanan Azərbaycan dilini öyrənənlər üçün
dərslik hazırlamış lakin əziyyəti nəticəsiz qalmışdır.
Mirzə
Şəfi
Azərbaycanda
görkəmli
maarifpərvərlərdən biri olmuşdur. O, ağır ictimai
şəraitdə mübariz bir maarifçi kimi çıxış etmiş,
cəmiyyətin inkişafında elmin böyük əhəmiyyətə malik
olduğunu göstərmişdir. O, bütün ömrünü cəfakeş
müəllim peşəsinə həsr etmişdir.
Mirzə Şəfi müəllimin ağır maddi həyat şəraitində
olduğunu görmüş, lakin coğrafi məkanını dəyişməkdən
başqa çarəsi olmamışdır.
XX əsrdə demokratik elmi-pedaqoji fikrin
nümayəndələrindən biri də Mehdi Sadıq oğlu Əliyev
olmuşdur. Mirzə Şəfi Vazeh şəcərəsinə aid olan bu
görkəmli şəxsiyyətin Azərbaycan elminin fikir
inkişafında özünəməxsus yer tutduğunu xalqa
göstərmək bizim vəzifəmizdir.
Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında
103
MEHDĠ ƏLĠYEV: TANINMIġ TƏHSĠL
TƏġKĠLATÇISI, BÖYÜK MÜƏLLĠM
Professor Misir Mərdanov
...Ölüm sevinməsin qoy, ömrünü vermir bada,
El qədrini canından daha əziz bilənlər,
Şirin bir xatirətək qalacaqdır dünyada,
Sevərək yaşayanlar, sevilərək ölənlər...
Bu hikmət dolu müdrik kəlamlar xalq şairi Səməd
Vurğunun dahi Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir bəy
Hacıbəylinin vaxtsız ölümünə həsr etdiyi şeirdən bir
parçadır. Dillər əzbəri olan bu kövrək misralarda
əbədiləşən dərin məzmunlu ifadələrin təsiri ilə qanrılıb
yaşadığımız illərin arxasından keçmişə boylananda,
ömür yolunda qarşısına çıxan fərqli insanların nəcib və
xeyirxah əməllərini xatırlayanda, elm, təhsil və
mədəniyyət
tarixində
əbədi
imzasını
qoyan,
soydaşlarının könül dünyasında özünə əbədi məskən
salan böyük şəxsiyyətləri bir anlığa göz önünə
gətirəndə istər-istəməz bu dünyadan köçsə də, özündən
sonra xoş xatirələr, əbədiyaşar əməllər və silinməz
izlər qoyan, necə deyərlər, "sevərək yaşayan, sevilərək
ölən" yaxşı insanlar, yaxşıların yaxşıları yada düşür...
Bu bir həqiqətdir ki, ömrün uzun-qısalığından,
ictimai-siyasi mühitin özəlliklərindən asılı olaraq hər
bir fərdin həyatından, ömür yolundan minlərlə, bəlkə
də yüz minlərlə insan keçə bilir. Lakin həmin
insanların arasında yadda qalanlar, daim xoş xatirələrlə
anılanlar, hər zaman ruhuna rəhmət oxunanlar, sözsüz,
az, hətta lap az olur. Çünki yadda qalmaq üçün gərək
Nəzakət Əliyeva
104
Mehdi Əliyev
Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında
105
minlərdən, yüz minlərdən seçiləsən, gərək həmişə, hər
yerdə öz yolun, öz sözün, öz əməlin olsun, gərək
həyatda və insanların qəlbində silinməz izlər qoya
biləsən. Gərək elə ömür yaşayasan ki, sən bu dünyada
olmayanda da yerin görünsün, yoxluğun hiss edilsin və
səni tanıyanlar : qəlbinin dərinliklərindən gələn nisgilli
bir pıçıltı ilə "Nə yaxşı dünyada yaxşı var imiş, yoxsa
qırılardıq yaman əlindən",- deyə bilsinlər...
XX əsr Azərbaycan ali təhsili və elminin
inkişafına layiqli töhfələr vermiş, ölkəmizdə ali təhsilin
qurucularından biri, görkəmli elm və təhsil təşkilatçısı,
tanınmış, elm və maarif xadimi, peşəkar müəllim, saf
və
səmimi
insan,
əsl ziyalı, uca şəxsiyyət,
respublikamızda elm və təhsilin yorulmaz cəfakeşi
Mehdi Əliyevi xatırlayanda bu böyük insanı
tanıyanların,
onu
sevənlərin,
saysız-hesabsız
yetirmələrinin hamısı kimi, mənim də qəlbimin
dərinliklərindən bayaqkı hikmət dolu söz və ifadələr
keçir.
Doğrusu, Mehdi müəllim mənə dərs deməsə də,
ali təhsil aldığım universitetin rektoru kimi, onu hər
zaman ideal müəllim və təhsil təşkilatçısı hesab
etmişəm. Ötən əsrin 60-cı illərində tələbəsi olduğum
Bakı Dövlət Universitetinə qəbul olana qədər yaxın
qohumum, Mehdi müəllimin yetirməsi professor
Niftalı Qocayevdən onun haqqında çox xoş sözlər
eşitmişdim. 1964-cü ildə Universitetə daxil olub,
yataqxanada qalmağa başladım. İstər yataqxanada,
istərsə
də
universitet auditoriyalarında Mehdi
müəllimin humanizmi, xeyirxahlığı, saflığı, düzlüyü,
Nəzakət Əliyeva
106
nəcibliyi haqqında yuxarı kurs tələbə-seminariyanın
direktoru Cavad bəy Rəfibəyli, Əhməd Cavad
Axundzadə, Mikayıl Rzaquluzadə və digər tanınmış
milli ziyalılardan mükəmməl dərs alaraq təkcə peşəkar
müəllim kimi deyil, həm də milli dəyərlərə sahib çıxan
Azərbaycan vətənpərvəri kimi yetişmişdir. Xatırlatmaq
yerinə düşər ki, Mehdi Əliyevlə yanaşı, həmin
seminariyadan sonralar böyük ədəbiyyatşünas alim
olmuş akademik Həmid Araslı, görkəmli alim-yazıçı,
professor Mir Cəlal Paşayev də məzun olmuşdular...
Seminariyanı bitirdikdən sonra az müddət Gəncə
şəhərində pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan Mehdi
Əliyev ali təhsil almaq arzusu ilə Bakıya yollanır.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yadigarı olan Bakı
Dövlət
Universitetinin
(1922-ci
ildən
artıq
"Azərbaycan Dövlət Universiteti" adlandırılmağa
başlanmışdı) fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olmuş,
1930-cu ildə oranı uğurla bitirmişdir. Ali təhsilini
yüksək göstəricilərlə başa vuran Mehdi Əliyev
istedadlı və perspektivli kadr kimi Azərbaycan Dövlət
Pedaqoji İnstitutunda fizika-riyaziyyat fakültəsinə
dekan vəzifəsinə göndərilir. Yeri gəlmişkən, onu da
deməliyik ki, 1930-cu ildə Azərbaycan Dövlət
Universiteti SSRİ-də aparılan ali təhsil islahatlarına
uyğun olaraq 4 instituta parçalanmışdı. Bu ali təhsil
müəssisələrindən biri də Pedaqoji İnstitut idi. Mehdi
Əliyev yenidən təşkil olunmuş Azərbaycan Dövlət
Pedaqoji İnstitutunda 1935-ci ilədək dekan vəzifəsində
uğurla çalışmışdır. O, bu illərdə Pedaqoji İnstitutla
yanaşı, Azərbaycan Tibb İnstitutunda, Azərbaycan
Dostları ilə paylaş: |