cismin izi, möhürü kimi izah edən nəzəriyyələr də vardır. Bu
mexaniki iz, möhürün mum üzərində
olan izi ilə eyniləşdirilir,
güman edilirdi ki, guya beynimizdə də cisimlərin izləri belə qalır.
Müasir dövrdə bu cür ideyalar qəbul edilmir, rədd edilir.
Mexanizm etibarilə hafızə də sinir sistemi ilə əlaqəlidır.
Burada da qıcıqlayıcıların təsiri ilə sinir oyanmaları əmələ gəlir,
beyində cismin ideal surəti yaranır.
Bu zaman sinir hücey-
rələrində elektrokimyəvi və biokimyəvi dəyişikliklər əmələ gəlir.
Bu cəhətlər qısa və uzunmuddətli hafizənin mexanizmini yaradır.
Hafizə proseslərində izlərin saxlanması sinir hüceyrələrində dərin
biokimyəvi dəyişikliklərin olması ilə bağlıdır. Belə dəyişiklik həm
sinapslarda (sinir oyanmsının bir qrup sinir hüceyrəsindən başqa
qrupa ötürüldüyü, verildiyi və s.) həm də neyronların
özünə və
ayrı-ayrı üzvlərində baş verir. Nəticədə yaddasaxlama prosesində:
birinci
mərhələdə
beyin
hüceyrələrində
qısa
müddətli
elektrokimyəvi reaksiya baş verir. İkinci mərhələdə sinir
hüceyrələrində yeni zülalı maddənin (protoinin) yaranması ilə
bağlı biokimyəvi reaksiya baş verir. Birinci mərhələ qısa müddətli
hafizənin, ikinci mərhələ isə uzun-müddətli
hafizənin mexanizmi
hesab edilir.
İ.P.Pavlovun şərti reflekslər nəzəriyyəsi hafizə mexanizm-
lərinin izah edilməsində mühüm rol oynayır.
Çünki həmin nə-
zəriyyə hafizənin xronoloji cəhətdən daha qədim tarixə malik olan
psixoloji nəzəriyyəsinin mahiyyətini izah etməyə imkan verir. Bu
əsasda hafizə mütəşəkkil bir assosiasiyalar sistemidir. Hafizə
fəaliyyətinin əsasını həmin assosiasiyalar (rabitələr) təşkil edir. Bu
assosiasiyalar hələ eramızdan əvvəl
Aristotel tərəfindən irəli
sürülən üç prinsipə əsaslanır.
Dostları ilə paylaş: 
