499
•
eyni v müxt lif n sill rin nümay nd l ri arasında
t minatın
dal tlilik prinsipl ri
sasında h yata
keçirilm si;
•
insanın h yat f aliyy tini t min ed bil c k
ekosisteml rin v biomüxt lifliyin t bii mühitinin oldu u
kimi qorunub saxlanılması.
Prinsipl r:
•
qısa müdd tli v uzunmüdd tli iqtisadi, ekoloji v
sosial n tic l r v ehtimal edil n f sadlar n z r
alınmaqla q rarların q bul edilm prosesinin h yata
keçirilm si v bu prosesd alternativ variantların n z r
alınması;
•
traf mühitin mühafiz si sah sind q rarlar
hazırlanark n ictimai v qeyri-hökum t t
kilatlarının
nümay nd l rinin c lb edilm sinin geni l ndirilm si;
•
traf mühitin h r hansı komponentinin b rpa
olunmayan d r c d pozulmasına s b b ola bil c k
f aliyy tin qar ısının alınması;
•
traf mühitin mühafiz sinin t min edilm si üçün
aztullantılı, güclü v çox ax li iqtisadi inki afın t min
edilm si;
500
•
beyn lxalq t
kilatlar v inki af etmi ölk l rl
traf mühitin mühafiz si sah sind
laq l rin
geni l ndirilm si;
•
hali arasında ekoloji t bli atın v
maarifl ndirm nin gücl ndirilm si.
Ekoloji siyas tin h yata keçirilm sinin t zahürü kimi
respublikamızda Avropa standartlarına uy un müvafiq
qanunvericilik bazasının yaradılmasını, traf mühit üzr
Dövl t idar etm sisteminin t kmill
dirilm sini,
beyn lxalq t
kilatlarla laq l rin geni l ndirilm si yolu
il prioritet layih l rin t dric n realiz olunmasını qeyd
etm k olar.
Keçid
dövründ respublikamızda sosial-iqtisadi
prosesl r sür tl inki af etdiyin gör ekoloji siyas td d
yeni metod v prinsipl r üz çıxarılır. Bu baxımdan ETSN
t r find n hazırlanmı v 2003-cü ild Ölk prezidenti
t r find n t sdiq olunmu “Ekoloji c h td n dayanıqlı
sosial-iqtisadi inki afa dair” Milli Proqram ekoloji siyas ti
daha da t kimll
dirilmi s viyy d özünd
ks etdir r k,
onun t tbiq edilm si üçün imkanlar yaratdı.
Bundan
lav ,
hali arasında ekoloji t bli atın
gücl ndirilm si, orta ümumt hsil m kt bl rind
ekologiya v
traf mühitin mühafiz si il ba lı t dris
501
saatlarının artırılması mühüm m s l l rd ndir.
Son ill r
Az rbaycan Respublikasının Milli M clisi t r find n q bul
olunmu
traf mühitl ba lı bir sıra qanunlar bu sah d
mövcud olan bo luqların doldurulması üçün böyük
imkanlar açır.
Mövcud probleml rin h ll edilm si üçün Ekologiya v
T bii S rv tl r Nazirliyi t r find n Beyn lxalq t
kilat-
larla, donor ölk l rl
laq l rin geni l ndirilm sin xüsusi
h miyy t verilir. Bel ki, BMT-nin nki af , traf Mühit,
S nayenin nki afı proqramları, NATO, AT T, Qlobal
Ekoloji Fond, Avropa qtisadi
m kda lıq v
nki af
t
kilatı, qtisadi
m kda lıq t
kilatı, Dünya Bankı,
Asiya bankı, Ümumdünya V h i T bi t fondu v s.
t
kilatlarla m kda lıq davam etdirilir. Bununla b rab r
müvafiq sazi l r sasında inki af etmi ölk l rl iki t r fli
m kda lıqlar qurulur.
traf mühit sah sind beyn lxalq müqavil l r
qo ulma a da böyük diqq t yetirilir. Bel ki, Az rbaycan
Respublikası bu gün kimi 20 konvensiyaya qo ulmu ,
müvafiq protokollar imzalamı dır.
traf mühitl ba lı qeyd olunan probleml rin h lli
yollarını mü yy nl
dirm k v ekoloji tarazlı ı t min
etm k m qs dil Dövl t proqramları v layih l rin
502
realla dırılması, t dric n
traf mühitin daha da sa -
lamla dırılmasını yaxın g l c kd mümkün ed c kdir.
13.2. Sabit inki afa keçidin perspektivl ri
XX-XXI srl rin qovu u unda sivilizasiyanın ekoloji
t hlük c h td n t hlük siz inki afı m s l l ri elmi axta-
rı ın, ümumiyy tl ictimai üurun ön planına çıxmı dır.
H min probleml rin d rk olunma s viyy sinin mühüm
göst ricisi traf mühit v inki af üzr 1992-ci ild Rio-de-
Janeyroda keçirilmi BMT konfransıdır. Konfransda
müasir c miyy tin sabit inki afa keçid strategiyası
(konsepsiyası) q bul olunmu dur. ngilis dilinin "sustain" -
"möhk ml tm k, köm k etm k" v "to be able" -
"qabiliyy tli olmaq" sözl rind n
m l g l n "sabit
inki af" termini inki afın özünü t min etm si, dig r sözl ,
özü-özünd n t kan, g l c k ir lil m , stimul ver n
inki af kimi ba a dü ülür. Bel halda söhb t müasir
c miyy tin d y r v m qs dl rinin radikal d yi m sin ,
insan f aliyy tinin müxt lif sah l rinin istiqam ti v m z-
mununa saslanan sivil inki afın yeni dövrün keçidd n
gedir. T r qqi, dal t v sa lam traf mühit insanın daha
yax ı g l c kl ba lı arzusunu ks etdirir. "Sabit inki af"
termini ilk d f
traf mühit v inki af üzr Ümumdünya