Muh?ndis ekologiyas? 11esas

                                                                                  

 258

I

II 

1 

VI

4 

3

IV 

V 

5 

2 

6 

II 

kil 8.11. Kerosinin sulfola ması zamanı yaranan 

qazların t mizl nm si prosesinin texnoloji sxemi. 

Aparatlar:1-tutucu kalon; 2 – Venturi borusu; 3- 

absorber; 4- tüstü borusu; 5 – tutum; 6 – nasos. Axınlar: 

I – t mizl nm y  ged n qazlar: II – texnoloji proses

qaytarılan kerosin: III – t z   q l vi; IV – t z

neytralla dırılmı  qara tur u; V – emala gönd ril n 

neytralla dırılmı  qara tur u; VI – atmosfer  atılan 

qazlar. 

---

                                                                                  

 259

“Sulfureks” qur usunun tullantı qazların kükürd 

oksidl rind n “Ballastra” firmasının sxemi üzr

t mizl nm si prosesinin texnoloji sxemi 

kil 8.12.-da 

göst rilmi dir. Tullantı qazlar, maye m hsullardan azad 

olmaq üçün 1 tsiklonu v  paslanmayan poladdan 

hazırlanan filtrl yici tor laylar toplusu il  t chiz olunmu  3 

separatoruna daxil olur. Sonra qaz 30-45% Ra iq 

h lq l ri il  doldurulmu  qrupla dırılmı  tutumdan ibar t 

olan 6 filtrini keçir v  8 ventilyatoru il  9 Venturi 

absorberin  daxil edilir. 9 Venturi absorberi 11-12 %-li 

NaOH m hlulu il  suvarılır. Qazlar Venturi borusunun 10 

skrubberaltı tutum-vannasında maye layı iç risind n 

keçirilir v  tüstü borusu vasit sil  atmosfer  atılır. Q l vi 

m hlulu is  sulfokütl nin neytralla masına v  ya tur

axınların kanalizasiya x ttin  axıdılır. Qazların h cmi orta 

hesabla 1000-1200 m

3 

/t olub, t rkibind  sulfit v  sulfat 

anhidridinin miqdarı müvafiq olaraq 2,6-18,6q/m

3 

v  2,2-

6,1 q/m

3

, SO

2

-d n t mizl nm  effektivliyi 99%, SO

3

-d n 

t mizl nm  effektivliyi is  82 % olur v  bu halda kükürd 

anhidridl rinin miqdarının yer t b q sind  buraxıla bil n 

qatılıq h ddind n yüks k olması mü ahid  olunur.  

---

                                                                                  

 260

2

II 

               3          

1  

I 

VI

14 

3

9 

IV 

11                 10           12 

7 

      8 

     

     6

4 

5 

III

15 

kil 8.12. “Sulfureks” qur usunun tullantı 

qazlarının  t mizl nm si prosesinin texnoloji sxemi. 

Aparatlar:1- tsiklon; 2,4 – aralıq tutum; 3- separator; 

5,7,12 – tutumlar; 6 – filtr; 8 – ventilyator; 9 - venturi 

absorberi; 10 – skrubberaltı tutum-vanna;   

11,13,15,16 –nasoslar; 14 - tüstü borusu. Axınlar: I – 

t mizl nm y  ged n qazlar: II – reaktora qaytarılan 

axın; proses  qaytarılan kerosin: III – buxar; IV – 

q l vi; V – su; VI – atmosfer  atılan qazlar;VII – 

neytralla maya ged n q l vi m hlulu. 

V 

VII 

---

                                                                                  

 261

Sulfola ma prosesind  yaranan qaz tullantılarının 

t mizl nm sinin tipik texnoloji sxemi 

kil 8.13-d

göst rilmi dir. Reaktorun separatorundan çıxan tullantı 

qazlar iri damcı-maye hiss cikl rind n t mizl nm k üçün 

2 tsklon-damcıayırıcısını keçm kl  ilkin t mizl nm  filtri-

3-  daxil olur. 3 filtrind  daha kiçik hiss cikl r v  sulfat 

anhidridinin qism n t mizl nm si gedir. Sulfat 

anhidridinin sorbenti kimi prosesin ilkin xammalından 

istifad  olunur. Sorbent reaktor m hsuldarlı ının 2-3%-i 

q d r miqdarda 1 xammal tutumundan 10 nasos 

dozatorunun köm yi il  götürül r k 7 istid yi dirici 

aparatı keçm kl  3 filtrin  daxil edilir. 2 tsiklon v  3 

filtrind n axan m hsullar sulfola ma m rh l sin

qaytarılır. Yüngül uçucu m hsulların sulfola dırılması 

zamanı 3 filtrind n sonra v  ya bilavasit  aparatın 

özünd

lav  olaraq maye damcılarının tutulması üçün 4 

tsiklonu qura dırılır ki, oradan da tutulan maye h mçinin 

sulfola dırma prosesin  qaytarılır. Sonra qazlar q l vi 

m hlulu il  yuma qov a ına qaytarılır. Absorber kimi 5 

bo qablı barbotaj tipli kalon v  ya Venturi absorberi 

aparatlarından istifad  olunur. 5 absorberin  suvarma 

üçün maye 12 nasosu il  9 tutumundan verilir.  l nmi

sorbent 8 tutumuna axıdılır v  oradan da 11 nasosu 

---

                                                                                  

 262

vasit sil  sulfotur unun neytralla dırılması qov a ına 

gönd rilir. Neytralla maya veril n m hlulda s rb st 

q l vinin miqdarı texnoloji reqlamentd  göst ril n 

s viyy d  saxlanılır. 

g r texnoloji 

rait yuyucu 

m hlullardan sulfokütl nin neytralla masında istifad

etm y  imkan vermirs , o halda h min m hlul 

t mizl nm  qov a ında, t rkibind  0,2 % s rb st q l vi 

qalana q d r sirkulyasiya olunur v  sonra da t rkibind ki 

Na

2

SO

4

-d n t mizl nm   m rh l sin  gönd rilir. Q l vi 

m hlulunun i tirakı il  yuma zamanı yaranan sulfat 

tur usu dumanını qazlardan ayırmaq üçün ikipill li filtr-

dumantutucusundan  istifad  olunur. 6 filtrinin birinci 

pill sind  iri hiss cikl r ayrılır v  bu pill d  qazın sür ti 

yüks k (3 m/san-y   q d r) olur.  kinci pill d  is  qazın 

sür ti nisb t n a a ı- 0.08 m/san-y   h ddind  olur. 6 

filtrind  tutulan sulfat tur usu texniki ehtiyaclar üçün 

istifad  olunur, t mizl nmi  qazlar is  tüstü bacası 

vasit sil  atmosfer  atılır. Göst ril n texnologiya üzr

sulfola ma prosesind  yaranan tullantı qazlarının 

t mizl nm si prosesinin t tbiqi kükürd oksidl rinin 97-

99% t mizl nm sin  imkan verir, xammala gör   s rf 

msallarını azaldır, mü ssis nin yerl

diyi sah d

---