Muh?ndis ekologiyas? 11esas

                                                                                  

 271

8.2.3. 

l nmi  qazların SO

2

–d n manqan, maqnezit 

v

h ng üsulu il  t mizl nm si   

Manqan üsulu il  qazların SO

2

–d n t mizl nm si   

MnO

2

 tozu t rkibind  SO

2

 olan qaz axını yoluna 

vurulur: 

SO

2 

  +   MnO

2 

  

⎯→

MnSO

4

............(8.7) 

Alınan b rk MnSO

4

amonyakın sulu m hlulunu 

keçm kl  oksidl

dirilir. 

MnSO

4

+2NH

3

+H

2

O+½O

2

⎯→

 MnO

2

+(NH

4

)

2

SO

4

..(8.8)  

(NH

4

)

2

SO

4

– ammonium sulfat filtrl nm kl  m hluldan 

ayrılır v   i l nm y  gönd rilir. Bundan b z n gips d

alınır. 

(NH

4

)

2

SO

4

+Ca(OH)

2

⎯⎯→

CaSO

4

+2NH

3

+2H

2

O.....(8.9)  

Maqnezit üsulu il  qazların SO

2

-d n t mizl nm si   

Bu üsulda SO

2 

 maqnezium oksid suspenziyası il

udulur: 

   SO

2

+MgO+6 H

2

O 

⎯⎯→

MnSO

3

⋅⋅⋅⋅

 6 H

2

O …......(8.10)      

   SO

2

+MgO+3H

2

O  

⎯⎯→

MnSO

3

⋅⋅⋅⋅

 3 H

2

O ….....(8.11)  

l nmi  qazların   SO

2

–d n  h ng üsulu il

          t mizl nm si   

 Bu üsulda SO

2 

h ngda ı il  i l nilir: 

    SO

2

+CaCO

3  

⎯⎯→

 CaSO

3

+CO

2

 ....................(8.12)      

    SO

2

+CaO     

⎯⎯→

CaSO

3

.............................(8.13) 

---

                                                                                  

 272

    2CaSO

3

 +O

2

⎯⎯→

 2CaSO

4 

 ……...................(8.14) 

Alınan kalsium sulfat suda pis h ll olan madd dir v

CaSO

4 

⋅⋅⋅⋅

2 H

2

O gips kimi istifad  olunur.  

l nmi  qazların kükürd dioksidind n  h ng üsulu il

t mizl nm si iki ardıcıl qura dırılmı  absorberl rd

( h ng südü il  suvarılan skrubberl rd ) h yata keçirilir. 

Bu üsulun üstün c h tl ri: texnoloji sxeminin sad liyi, 

a a ı istismar x rcl ri, etibarlı v  ucuz sorbentl  i l m si, 

qazların  vv lc d n soyudulma v  tozsuzla dırılmadan 

t mizl nm sinin mümkünlüyü.  h ng üsulu qazların 

SO

2

-d n praktiki olaraq tam t mizl nm sin

( (SO

2

)=80%) imkan yaradır.  h ng karbonatlı süxurların 

1000…1300 

º

C temperaturda yandırılması il  alınır. 

l nmi  qazların SO

2

–d n 

h ng üsulu il           

t mizl nm si prosesinin texnoloji sxemi 

kil 8.16-da  

göst rilmi dir. Bu üsulda i l nmi  qazlar  vv lc  1 

tsiklonlar batareyasında mexaniki qarı ıqlardan (toz v

his) t mizl nir v  sonra 2 qazüfürücü vasit sil

h ng 

südü il  suvarılan 3 skrubberin  daxil edilir.   

h ng südü il   SO

2

 –nin qar ılıqlı  t sirind n 

a a ıdakı reaksiyalar gedir: 

         SO

2

 + 

2

O= 

2

SO

3

......................(8.15) 

   

 (

)

2

 + SO

2

 = CaSO

3

 + 2H

2

O......(8.16) 

---

                                                                                  

 273

M hlulun sirkulyasiyası  d r c sind n asılı olaraq 

onun t rkibind

S

3 

duzu toplanma a ba layır. 

M hlulda kalsium sulfitin qatılı ı  18—20% olduqda 

m hlul dövri olaraq t z si il

v z olunur.  m l   g l n 

kalsium sulfit suda pis h ll oldu undan (0,138 q/l) 

skrubberl rin suvarma sisteml rind  kalsium sulfit 

kristallarının ayrılması üçün ardıcıl olaraq 5 

kristalla dırıcısı yerl

dirilir. CaSO

3

-ün sonrakı ayrılması 

6 vakuum filtrind  ba  verir.  

            2

SO

3

+O

2

=2

SO

4 

...........(8.17) 

(8.17) reaksiysı üzr  alınan 

S

4

 v  CaSO

3 

–d n 

ibar t olan  lam 7 transportyoru il  sistemd n çıxarılır v

tikinti materiallarının istehsalında istifad  olunur.  h ng 

üsulu praktiki olaraq i l nmi  qazların SO

2 

–d n tam 

t mizl nm sini t min edir, lakin bu halda xeyli miqdarda 

h ng s rf olunur. Qazların t mizl nm   d r c si 80%-

çatır. 

h ng üsulunda h m d  60 %-   q d r toz 

hiss cikl ri d  tutula bilir. 

---